Türk İdare Tarihi

Yanıt Açıklaması: Karahanlı idaresinin yapıtaşlarına göz attığımızda, karşımıza ilk olarak, “Kut’lu Kağan” yerine adalet ve doğruluk manası taşıyan “Köni Han” biçiminde değişen bir hükümdar anlayışı çıkmaktadır. Otoritenin yolu adalet kavramından geçmektedir. Bu sebeple, hükümdar halka refah ve adalet sağlamakla yükümlüdür.

Yanıt Açıklaması: Selçuklular Devleti konusu okunacak

Yanıt Açıklaması: Devşirme Kanunu ile birlikte Pencik Kanunu eski önemini kaybetmiş, Devşirme Kanunu kuvvetli ve sürekli olarak iki buçuk yüzyıl devam etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Türkler, tıpkı Çinlilerle olduğu gibi Sasanilerle de ittifaklar gerçekleştirmiş ve bunu evliliklerle de sağlamlaştırmışlardır. Çok daha sonraları Osmanlıların dahi başvuracağı bu iş birliği/yakınlaşma taktiği, idare sanatının sık kullanılan pratiklerinden birine dönüşecektir.

Yanıt Açıklaması: Türkler tarih sahnesinde başlığı okunacak

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nde eyaletler salyaneli ve salyanesiz olmak üzere ikiye ayrılıyordu. Salyaneli eyaletlerde tımar sistemi uygulanma, vergiler yıllık olarak toplanırdı. Mısır, Habeş, Bağdat, Basra, Yemen, Tunus, Cezayir, Trablus salyaneli eyaletlerdendi. Salyanesiz eyaletler tımar sisteminin uygulandığı eyaletlerdir. Bu eyaletlerdeki topraklar has, zeamet ve tımar olarak ayrılmştır. Merkeze yakın eyaletlerdir. Rumeli, Budin, Anadolu, Karaman, Dulkadir, Sivas, Erzurum, Diyarbakır, Halep, Şam, Trablusşam salyanesiz eyaletlerdendir.

Yanıt Açıklaması: Selçuklular başlığı okunacak

Yanıt Açıklaması: Kadılar, devlet tarafından tayin edilen devlet memurlarıydı. Sünni itikada göre davaları ele almakta, kalemlerini kırmaktaydı. Ancak bu keyfi bir prosedür değil, davanın ele alınmasından sonuçlandırılmasına kadar her bir safhası vilayet-şehir bürokrasisinin gözetimine tabi bir süreçti. Şer’i hukukun tüm topluma nizam vermesi kabul edilmekle beraber özellikle Melikşah, hayata geçirdiği altı maddeli yasasıyla mülkiyet ve evlilik konularında örfi yetkisini kullanmıştı. Adaletin sürekli vurgulandığı ortam, kadılara daha büyük bir sorumluluk yüklemiş, önce halife sonra sultanın temsilcileri olarak tasvir edilerek, atacakları her adımda bunun bilincinde olmaları salık verilmişti. Bağdat’ta bir başkadı (kadî’l-kûzât) bulunur, mülki ve siyasî (örfi hukuk) konularla ilgili hukuki meselelerle de “emîr-i dâd” (ve onun eyaletlerdeki temsilcileri) ilgilenirdi. Anadolu Selçuklularında ise kadî’l-kûzât makamı, başkent Konya’daydı. Adalet işlerine sivil ve askerî olmak üzere farklı adalet görevlileri tayin edilmişti. Kadılar halkın, kadîleşkerlerse sivil-asker yöneticilerin hukuki mevzularıyla ilgilenirdi.

Yanıt Açıklaması: Türk devlet teşkilatının temeli “aile” (aul) ünitesine dayanmaktadır. İmparatorluğa karakterini veren federatif yapılanmanın ise boylarda başladığı söylenebilir. Boyların bir araya gelmesiyle de toplumsal katmanın bir üst aşamasında bulunan bodunlar meydana gelmektedir. Tek Devlet ise federatif yapıyı tamamen kuşatan ve hedefini kıtalar ötesine taşıyan bir örgütlenme olarak doğmuştur.

Yanıt Açıklaması: Karahanlılar Devleti başlığı okunacak

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nin ilk kadısı daha Osman Bey zamanında bu göreve atanan Kadı Dursun Fakih’tir. İlmiye sınıfından olan kadılar, şeri ve hukuki işlerden sorumluydu ancak bütün yönetici zümre gibi askeri sınıfın bir üyesi konumundaydı.

Yanıt Açıklaması: Her boy kendine seçtiği bir sembol vardı ve sembol sayesinde gerek savaşta gerek barışta birbirlerini kolayca tanıyabiliyorlardı.

Yanıt Açıklaması: Padişahın özel hayatının geçtiği sarayın iç bölümüdür. Burada padişahın hizmetine bakan güvenilir kimselerin bulunduğu hizmet ve eğitim odaları ve harem bulunuyordu.

Yanıt Açıklaması: Ötüken için Hunların, Göktürklerin ve Uygurların verdiği isimler sırasıyla Ejder şehri-Ötügen-Ordu balıg'dır.

Yanıt Açıklaması: Gazneliler devletindeki etkili bilgi dolaşım ağı ancak etkili bir posta sistemi ile işletilebilirdi. “Sâhib-i berîd” unvanlı yöneticinin başında bulunduğu ofis, her vilayet merkezinde kurduğu merkezlerle incelikle işlenmiş bir örgütlenmeye gitmişti. İmparatorluğun en ücra köşesindeki haberlerin dahi kısa sürede sultana iletilmesi esas amaçtı. Şifreli şekilde merkeze gönderilen raporlar, Sâhib-i berîd tarafından Sâhib-i risâlet’e oradan da -kayda değer bulunanlar- sultana aktarılırdı. Ofisin işlevine o kadar önem atfedilmiştir ki Sâhib-i berîd makamında bulunan yöneticilerin bir kısmı daha sonra vezaret makamına getirilmişti.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti’nde taşra, idari bakımdan köy, nahiye, kaza, sancak ve eyaletlere ayrılmıştır Kazaların yönetici sınıfı ise kadı, alaybeyi ve subaşılardan oluşuyordu. Sancak beyleri daha çok saray görevlileri, ümera çocukları, alaybeyi, za’im, defter kethüdası, tı-mar ve hazine defterdarları gibi taşra yöneticilerinin arasından seçilirlerdi. Beylerbeyi kendilerine emir geldiği zamanlarda da kendi bölgelerindeki sancakbeyleri ve tımarlı sipahilerle birlikte savaşa katılmakla mükellef idiler.

Yanıt Açıklaması: Selçuklu Devleti'nin kuruluş şekli, Gazne Devleti'nin kuruluş modeli ile pek çok bakımdan benzerlik gösterir. Nasıl Gazneliler, Samani devletini ülkesinden bürokrasisine kadar tüm ögelerini içine alarak kurumlaşmışlarsa; Selçuklular da Gazne geleneğinin üzerine bir imparatorluk inşa etmişlerdir

Yanıt Açıklaması: Divan-ı Hümayun’de yer alan Asıl Üyeler: Vezir-i azam, Kubbealtı vezirleri, Kadı askerler, Nişancı, Defterdarlar ve Rumeli beylerbeyidir.

Yanıt Açıklaması: Akıncılık teşkilatı, sınırları düşman işgaline karşı korumak ve diğer taraftan fırsat buldukça onların topraklarına akınlar yaparak ganimet sağlamak amacıyla kurulmuştur. İyi binici atlılardan oluşan akıncılar, sınırlarda veya sınıra yakın yerlerde bir plan ve program dâhilinde yaz-kış akın yaparlar, mal ve esir alırlar ve düşman kuvvetleri hakkında önemli bilgiler getirirlerdi.