Anayasa Hukuku

Yanıt Açıklaması: Yürütme yetkisini tümüyle Cumhurbaşkanına vererek yürütme organını monist bir yapıya dönüştüren ve bakanların parlâmentoya karşı siyasal sorumluluklarına son veren 2017 Anayasa değişikliği ile, parlâmenter sistemin kesinlikle terkedilmiş ve başkanlık sistemine benzer bir hükûmet sisteminin kurulmuş olduğu açıktır. Ancak bu sistem, başkanlık sisteminden de temel bir farkla ayrılmaktadır. Başkanlık sisteminin en temel özelliklerinden biri, başkan ve yasama organının ayrı seçimlerle ve sabit süreler için seçilmeleri ve bu süre içinde bunlardan hiçbirinin diğerinin hukukî varlığına son verememesidir. Oysa, 2017 değişikliği ile kurulan sistem, karşılıklı fesih ya da seçimleri yenileme mekanizmasını kabul ederek, bu sistemden sapmıştır. Bu nedenle sisteme, önceleri “Türk tipi başkanlık sistemi”, daha sonraları da dünya literatürü ve uygulamasında örneği olmayan “Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi” adı verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden, Mecliste ileri sürdükleri düşüncelerden, o oturumdaki Başkanlık Divanının teklifi üzerine Meclisce başka bir karar alınmadıkça bunları Meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan sorumlu tutulamazlar. Yasama sorumsuzluğu meclis tarafından kaldırılamaz. Mutlak koruma sağlar. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasası’nın “insan haklarına dayalı” deyiminin yerine, 1982 Anayasası (m. 2) “insan haklarına saygılı” deyimini kullanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Dünyada ilk yazılı anayasa metni, İngiliz ihtilali sırasında kabul edilmiş ve ömrü pek kısa sürmüş olan “Instrument of Government” (Hükûmet Aracı) adlı bir belgedir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden, Mecliste ileri sürdükleri düşüncelerden, o oturumdaki Başkanlık Divanının teklifi üzerine Meclisce başka bir karar alınmadıkça bunları Meclis dışında tekrarlamak ve açığa vurmaktan sorumlu tutulamazlar. Meclis çalışmaları deyimini geniş anlamda yorumlamak gerekir. Bu deyim, sadece Meclis’in genel kurul toplantılarını değil, komisyon toplantılarını ve siyasi partilerin grup toplantılarını da kapsar. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bireysel başvuru, Anayasa'nın 148. maddeye eklenen fıkralarla şöyle düzenlenmiştir: “Herkes, Anayasada güvence altına alınmış hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır. Maddede zikredilen “kamu gücü” deyiminin, hem idari makamları, hem yargı organlarını kapsadığı açıktır. İhlali kamu hukuk tüzel kişileri yaptığı için başvuru yapamayacaktır.

Yanıt Açıklaması: Siyasal organlar tarafından yapılan ve yasaların ortaya çıkmadan yapılan denetime önleyici denetim denir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa'nın 2017 değişikliğinden önce Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici olarak görevinden ayrılması hallerinde, görevine dönmesine kadar, ölüm, çekilme veya başka bir sebeple Cumhurbaşkanının boşalması halinde de yenisi seçilene kadar, TBMM Başkanı Cumhurbaşkanlığına vekillik eder ve onun yetkilerini kullanır. Doğru cevap D' dir.

Yanıt Açıklaması: B, C, D ve E seçeneklerinde ifade edilenler Kurucu Meclisinin görev ve yetkilerini belirtirken, A seçeneğindeki, TBMM'ye, Millet Meclisi’ne ve Cumhuriyet Senatosu’na ait görevleri yerine getirmek ve yetkileri kullanmak Milli Güvenlik Konseyi'ne aittir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Anayasanın 153/3 hükmü gereğince "Kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi veya Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü ya da bunların hükümleri, iptal kararlarının Resmî Gazetede yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar. Gereken hallerde Anayasa Mahkemesi iptal hükmünün yürürlüğe gireceği tarihi ayrıca kararlaştırabilir. Bu tarih, kararın Resmî Gazetede yayımlandığı günden başlayarak bir yılı geçemez. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 2017 Anayasa değişikliği ile Jandarma Genel Komutanı görevleri ile ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılanamaz.

Yanıt Açıklaması: Hâkimlik teminatının, amaçlarına uygun şekilde gerçekleştirilmesi açısından en önemli pratik sorun, hâkimlerin tayin, terfi, nakil, denetim ve disiplin gibi özlük işlerinin, ne tür bir organ veya kurul tarafından yapılacağıdır. Bu işlemlerin yürütme organına bırakılmasının, hâkimlik teminatının değer ve etkinliğini büyük ölçüde ortadan kaldıracağı şüphesizdir. Bu sebeple 1961 Anayasası, “hâkimlerin bütün özlük işleri hakkında karar” vermek (m. 144/1) üzere bir Yüksek Hâkimler Kurulu (YHK) kurmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası, belli ölçüde bir depolitizasyonu, yani siyasetten uzaklaştırmayı amaçlamıştır. Siyasal faaliyetin sadece siyasal partiler ve seçilmiş devlet organları eliyle yürütülmesi suretiyle, ülke düzeyinde belli ölçüde bir depolitizasyon sağlanması isteği, Anayasa’nın çeşitli hükümlerine yansımıştır. Ancak, sivil toplum kuruluşlarının siyasi partilerle işbirliğinde bulunmalarını ve siyasi faaliyetlere girişmelerini yasaklayan bu hükümlerin hemen tümü, 23.7.1995 tarihli Anayasa değişikliğiyle kaldırılmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Milletvekillerinin yasama dönemi içerisinde seçmenleri tarafından azledilebilmeleri ve seçmenlerin, seçtikleri milletvekillerine, hukuken bağlayıcı direktifler verebilmeleri, emredici vekalet olarak tanımlanır.

Yanıt Açıklaması: 21.1.2017 tarihli ve 6771 sayılı Anayasa değişikliği kanununa göre Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır.