Çalışma İlişkileri

Yanıt Açıklaması: Sosyal politika genel olarak sağlık, eğitim, konut, sosyal güvenlik, istihdam ve sosyal hizmetler alanlarındaki kamu hizmetlerini kapsamına alır. Devletin çevre, yerel yönetimler, küçük ve orta işletmeler, kültür ve sanat alanındaki politika ve uygulamaları ile kadınlar, gençler, sakatlar, eski hükümlüler ve diğer dezavantajlı kesimlere dönük hizmetleri de çoğunlukla sosyal politikanın konusu içinde ele alınır.

Yanıt Açıklaması: Sanayi Devrimi’nin başlangıcında, liberal doktrinin egemen olduğu bir yapıda ve emek piyasasının serbest rekabete dayalı ortamında, emek arzı fazla emek talebi ise eksik olduğundan ücretler olabildiğine düşmüş, iş aradığı halde bulamayan büyük bir işsizler ordusu oluşmuştur.

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu’na göre “İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: 10. Yüzyıla kadar süren ve sosyal tarihçiler tarafından “Aile Ekonomisi ve Kölelik Düzeni” olarak adlandırılan dönemde ekonomik hayat tarım ve hayvancılığa dayanmakta, üretim sürecinde köleler önemli bir yer tutmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Kira sözleşmesi

Yanıt Açıklaması: İş sözleşmesinin temel özelliklerinden birisi, sözleşmenin her iki tarafına da karşılıklı bazı borçlar doğurmasıdır. İşçinin iş sözleşmesinden doğan temel borçları şunlardır: (i). İşgörme borcu (ii). Sadakat borcu (iii). Çalışma koşullarına uyma ve itaat borcu. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Asgari Ücret Tespit Komisyonu beşi devlet, beşi işçi ve beşi işveren temsilcilerinden olmak üzere on beş üyeden oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Çalışma ilişkileri ve ekonomi arasında beş temel fark vardır.  Ekonomi ile çalışma ilişkileri arasındaki ilk farklılık her ikisinin “vazgeçilmez” olarak kabul ettikleri aktörler ve kurumların farklı olmasıdır.  Klasik iktisat olayları iki ana aktör ekseninde analiz eder. Bu aktörler “üreticiler” ve “tüketiciler” dir. Her iki aktörün de temel amaçları çıkarlarını “en üst düzeye çıkarmak” tır. Buna göre tüketiciler faydalarını, üreticiler ise kârlarını olabilen en üst düzeye çıkarmak amacındadırlar. İşçi örgütleri ve emek piyasasındaki kamu kuruluşları çalışma ilişkileri sisteminin ana aktörleridir. Çalışma ilişkileri disiplini için tüketicilerin kararlarının, ürün piyasasını etkilemesi veya bütçe ile ilgili sebepler dışında, doğrudan bir önemi yoktur. İkincisi, iki disiplin arasında aktörlerin faaliyetlerini düzenleyen yasal çerçeve bakımından da farklılıklar vardır. Üçüncü olarak, çalışma ilişkilerinde işyerinin kuralları ekonomik modellerin kurallarından daha karmaşıktır. Örneğin; işçi-işveren uyuşmazlık süreçleri, arabuluculuk, geçici ve sürekli işten çıkarmalar, terfiler, disiplin ve güvenlik kuralları vb. Dördüncü fark ise işçiler ile işverenler arasındaki müzakereler ve uzlaşı sağlanması çalışma ilişkilerinin temel faaliyetleri olarak kabul edilirken, bunlar ekonomi teorisinin merkezinde kabul edilen faaliyetler değildir. Son olarak da organizasyonların liderleri ile üyeleri ve seçmenler arasındaki ilişkiler ve etkileşimler ekonomi teorisinin ilgisini fazla çekmezken, bu konular çalışma ilişkileri için oldukça önemlidir. Bu nedenle verilen tüm maddeler doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yalnız işçilerin, işveren tarafından işyerlerinden başka bir yere çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler çalışma süresi dahilinde sayılan hallerdendir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu md. 32/f.2’e göre kural olarak işçinin ücretinin Türk parası ile ödenmesi esastır.

Yanıt Açıklaması: İş K. md.68/f.5 Kanunda öngörülen ara dinlenmesi dışında işçilere, sigara molası, çay molası gibi isimler altında verilen dinlenme süreleri ise çalışma sürelerinden sayılır.

Yanıt Açıklaması: Üretim için sadece sermaye yetmez. Firmanın bunun için işçi çalıştırması gerekir. Firma işgücünü ücret, maaş veya yevmiye karşılığı çalıştırarak mal ve hizmetlerin üretimini gerçekleştirir. Firmanın işgücünü kiraladığı ve karşılığında ücretini ödediği yer emek piyasasıdır.

Yanıt Açıklaması: İşverenler, alt işverene iş vermeleri hâlinde, bunların işçilerinin ücretlerinin ödenip ödenmediğini işçinin başvurusu üzerine veya aylık olarak resen kontrol etmekle ve varsa ödenmeyen ücretleri hak edişlerinden keserek işçilerin banka hesabına yatırmakla yükümlüdür.

Yanıt Açıklaması: Bağımlı çalışanlar grubuna esas itibarıyla işçiler ve memurlar girmekle birlikte, iş hukuku tüm bağımlı çalışanları değil, yalnızca iş sözleşmesine dayanarak çalışan işçilerle onları çalıştıran işverenler arasındaki iş ilişkisini düzenlemektedir. İşçiler ile işverenler arasındaki bireysel çalışma (iş) ilişkilerini düzenleyen temel kanun ise, 4857 sayılı İş Kanunu’dur.

Yanıt Açıklaması: Hangi malların, hangi yöntemle üretileceğine ve pazarla olan ilişkilere usta karar vermektedir. Ücretleri, çalışma koşullarını, çırağın kalfalığa, kalfanın da ustalığı geçişine ilişkin kuralları ve lonca içindeki dayanışma biçimlerini belirleme yetkisi de ustaya aittir. Şimdi sorulması gereken asıl soru, bu dönemin çalışanlarının günümüz işçi sınıfının köklerini oluşturup oluşturmadığıdır. Lonca düzeni içinde yamak, kalfa, çırak statülerinde çalışanlar ise çalışmalarının karşılığında bir gelir elde etseler bile esas itibariyle bu geliri elde etmek için değil, bir iş veya mesleği öğrenmek amacıyla çalıştıkları için işçi sayılamazlar. Benzer bir şekilde dönemin ustaları da işveren olarak nitelendirilemezler. Görüldüğü üzere I ve IV numaralı maddeler yanlıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kardan Pay Alma (Temettü İkramiyesi): İşletmenin karının bir bölümüne işçinin katılması olanağını sağlayan bir ek ücret biçimidir. Kardan pay alma temel ücret olarak tespit edilemez, temel ücreti tamamlayan ek bir ücret olmak durumundadır. 6098 sayılı yeni Türk Borçlar Kanunu’nun 403. maddesine göre “sözleşmeyle işçiye ücretle birlikte üretilenden, cirodan veya kardan belli bir pay verilmesi kararlaştırılmış ise hesap dönemi sonunda bu pay yasal hükümler veya genellikle kabul edilmiş ticari esaslar göz önünde tutularak belirlenir.

Yanıt Açıklaması: Âhi teşkilatının esnaf ve sanatkârlar üzerindeki etkilerinin 15. yüzyılın ortalarından sonra azaldığı belirtilmelidir. Esnaf, kendi sorunlarını serbestçe, katı kural ve koşullara bağlı olmaksızın görüşebilmek ve herkesin uyabileceği kararlar alabilmek için, önceleri toplandığı dergâh ve zaviyeleri yavaş yavaş terk etmiş, Müslüman ya da Müslüman olmayan ayrımı yapılmaksızın bir araya gelerek Lonca adıyla örgütlenmeye başlamıştır

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu'nun 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre sigortalı sayılan kişileri çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar işverendir. Sigortalı sayılan kişileri çalıştıran gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren denir.

Yanıt Açıklaması: Feodal Dönemde kölelerin yerini senyör, bey, derebeyi gibi adlarla ifade edilen kişilerin mutlak otoritesi altında, tarımsal faaliyetlerde ailece çalışan serfler almıştır

Yanıt Açıklaması: Liberal düşünce, Adam Smith (1723–1790) ile başlamış, David Ricardo (1772– 1823) ve Thomas Robert Malthus (1776–1834) tarafından tamamlanarak bir okul niteliği kazanmıştır.