Çalışma İlişkileri

Yanıt Açıklaması: İşsizler de iş aradıkları sürece işgücünün içinde değerlendirilirler çünkü bu grupta olanların her an iş bulup istihdam edilenler grubuna geçmeleri olasıdır. İşsizler kendileri çalışmadıkları halde istihdam edilenlerin çalışma koşulları ve ücretleri üzerinde dolaylı olarak etkide bulunurlar. Türkiye İstatistik Kurumuna göre bir kişinin işsiz sayılabilmesi için kişinin işi olmamalı, kişi aktif olarak iş aramalıdır. İşsizin istatistiğin yapıldığı son üç ay içinde iş arama kanallarından en az birini kullanarak iş aramış olması gerekir. Ve son olarak en az 15 gün içinde işbaşı yapabilecek durumda olmalıdır. Ayrıca iş bulmuş, kendi işini kurmuş ancak işe başlamak için eksikliklerini tamamlamayı bekleyenlerden 15 gün içinde işbaşı yapabilecek durumda olanları da işsiz saymaktadır. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Çalışma ilişkileri disiplinin en fazla ilişki için de olduğu bilim dalı ekonomidir. Tarihsel olarak ekonomi (iktisat) ve onun bir alt disiplini olan çalışma ekonomisi ile çalışma ilişkilerinin yöntemleri arasında çarpıcı benzerlikler vardır.

Yanıt Açıklaması: 6098 sayılı yeni Türk Borçlar Kanunu’nda md. 398’e göre, fazla çalışma, ilgili kanunlarda belirlenen, normal çalışma süresinin üzerinde ve "işçinin rızasıyla" yapılan çalışmalardır.

Yanıt Açıklaması: Deneme süreli iş sözleşmesi. İşe yeni başlayan bir işçi, işi, işvereni ve işyeri ile çalışma arkadaşlarını tanıyıp yeni çalışma koşullarına alışmak ve alışmaması durumunda ise işi bırakmak isteyebilir. Aynı şekilde işveren de işçinin çalışkanlığını, mesleki bilgi ve becerisini anladıktan sonra iş sözleşmesini kesinleştirmek ve işçiden memnun kalmaması durumunda da işçinin işine hemen son vermek isteyebilir. Bu çerçevede tarafların birbirini tanımaları ve denemeleri için iş sözleşmesinde belirli bir süre kararlaştırmaları durumunda deneme süreli iş sözleşmesi ortaya çıkmaktadır. Deneme süresi, süresi belirli olsun veya olmasın sürekli iş sözleşmeleri için söz konusu olabilir. Süreksiz iş sözleşmelerine deneme süresi konulamamaktadır. İş Kanunu’na göre, deneme süresi en çok iki aydır, ancak toplu iş sözleşmesine konulan hükümlerle bu süreyi dört aya kadar uzatmak mümkündür (md. 15). Deneme süresi içinde işçi veya işveren, bildirim süresi vermeksizin ve herhangi bir tazminat ödemeksizin iş sözleşmesini derhal sona erdirebilmektedir. Ancak bu durumda işçinin o zamana kadar çalıştığı süreye ilişkin olan ücreti ve diğer hakları saklı bulunmaktadır. Deneme süresi sonunda tarafların birbirleriyle bağlı kalmak istemeleri durumunda ise, yeni bir iş sözleşmesi yapılmamakta ve tarafların tüm hak ve borçları işçinin ilk kez çalışmaya başladığı tarihten itibaren işlemeye başlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Memur ve işçi arasında bazı önemli farklılıklar bulunmaktadır. Memurlar, devleti kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzel kişilerince idare esaslarına göre yürütülen asli ve sürekli kamu hizmetlerini yerine getirmekle görevlendirilmiş, atamaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ile diğer çalışma koşulları kanunla düzenlenen kişilerdir. İşçiler iş sözleşmesi ile işe alınırken, memurlar atama yolu ile işe başlamaktadır. Çalışma koşulları işçilerde pazarlık yolu ile tespit edilirken, memurlar çalışma koşulları önceden yasayla kesin olarak belirlenmiş, kamu hukuku statüsüne göre çalıştırılmak üzere göreve atanmaktadır. Bunun yanı sıra memurların iş güvencesi düzeyleri işçilere göre çok daha yüksektir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Ekonominin genişleme döneminde ekonomide üretim, satışlar ve gelirler yükselir; ekonomide yeni açık işler yaratıldığı için işsizlik azalır. Artan mal ve hizmet talebini karşılamak için işverenlerin işgücüne olan talebi artacağından ücretler bu dönemde yükselir. Genişleme dönemlerinde ekonomi tam istihdama yakın olduğu ve işsizlik oranları düşük olduğu için işçiler sendikalara üye olmaları sebebiyle cezalandırılma korkusunu daha az hissederler. Bu nedenle bu dönemlerde sendika üyeliği genelde artar. Gerileme döneminde ise sendika üyeliği azalır, üretim ve satışlar azaldığı, stoklar arttığı için işten çıkarmalar sıkça görülür. İşsizliğin arttığı, ücretlerin baskılandığı bu dönemlerde işçiler ile işverenler arasındaki bireysel iş uyuşmazlıkları da artar; çalışma ilişkileri bozulur. Bu nedenle I ve III. maddeler ekonomik gerileme döneminde görüldüğünden doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Herhangi bir alanda meydana gelen teknolojik gelişmenin iki türlü etkisi olabilir. Birincisi, teknolojik gelişme aynı miktar mal ve hizmetin daha az faktör kullanılarak üretilmesini mümkün kılar. Bu durumda eskisine nazaran daha az emek kullanılacağından işsizlik sorunu ortaya çıkar. Ancak teknolojik gelişme mal ve hizmet fiyatlarını ucuzlatacağı için zamanla ekonomide talep genişleyerek ilk etapta meydana gelen işsizliği kısmen veya tamamen telafi edebilir. Teknolojik gelişmenin ikinci etkisi kimi zaman eski teknoloji ile çalışan bazı mesleklerin ortadan kalkmasına neden olmasıdır. Ancak bu durumda eskiden var olmayan yeni meslekler de ortaya çıkacaktır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu’nun ücrete ilişkin diğer hükümleri ile birlikte değerlendirdiğimizde, pozitif iş hukuku açısından ücretin beş unsur içerdiğini görmekteyiz. Bunlar Ücret işin karşılığıdır. Ücret, nakdi bir ödemedir. Ücret işveren, işveren vekili veya üçüncü kişiler tarafından ödenir (I. öncül Doğru olur). Ücret Türk parası ile ödenmelidir (II. öncül Doğru olur). Ücret kural olarak dönemsel (periodik) ödenmelidir (III. öncül Doğru olur). Bu bilgilere göre Doğru Cevap E seçeneği olur.

Yanıt Açıklaması: Fazla çalışma halinde her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli (%50) yükseltilmesi suretiyle ödenilir.

Yanıt Açıklaması: İmalat sanayinde bedensel çabalar sonucunda mal ve hizmet üretildiği durumda çalışanlara mavi yakalılar denilir ve onlara yapılan ödemeler ücret olarak isimlendirilir.  İdari işlerde ve büro işlerinde çalışanlar ve fikir işçileri beyaz yakalılardır. Onlara yapılan ödemelere maaş denir. Beyaz yakalılar mavi yakalılara nazaran genelde eğitim düzeyi daha yüksek olan ve çalışmalarını masa başında gerçekleştiren kişilerdir. Bu nedenle çalışmaları saat başından değerlendirilenler ve imalat sanayi işçileri, maden işçileri, tamir, bakım ve onarım alanlarında çalışanlar, inşaat ve bayındırlık sektörlerinde sürekli olarak çalışanlar mavi yakalılardır. II ve III beyaz yakalıların özellikleridir. Bu nedenle doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Telafi çalışması, işçinin bazı nedenlerle çalışmaması halinde, kaybedilen çalışma süresinin belirli bir zaman dilimi içinde normal çalışma süresi üstünde çalışarak ve fazla çalışma ücreti ödenmesine gerek kalmaksızın yapılan çalışmadır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sanayi Devrimi İngiltere’de Watt ilk kez buhar gücünü dokuma endüstrisinde kullandı ve bu enerjinin kullanımı hızla yayılarak, önce buhar gücüyle çalışan iplik eğirme makineleri ve dokuma tezgâhlarının, sonra buharlı lokomotiflerin ve gemilerin devreye girmesini sağladı. İnsanlık tarihinin bu en çok ve en hızlı değişiminin yaşanıldığı dönemini tarihçiler Sanayi Devrimi olarak adlandırmaktadır (Koray, 2000, 22; Altan, 2000, 38). Çağa adını veren sanayileşme temel olarak bü- yük ölçüde sabit sermaye yatırımlarına (makineler, tezgâhlar, demiryolları, gemiler vs. gibi) dayalı üretim ve dağıtım demektir (Erkul, 1983a, 55). Sanayi Devrimi ile birlikte, küçük zanaat, tezgâh ve atölye üretiminin yerine yeni buluşların getirdiği yeni teknik ve makinelerle donatılmış fabrika üretiminin geçmiş, yeni bir enerji kaynağı olan buhar gücü, insan, rüzgâr, su, hayvan gibi eski enerji kaynaklarının yerini almıştır (Talas, 1990, 36). Sanayi Devriminin belirlediği fabrika üretimi, eski üretim biçimlerini ve üretim ilişkilerini köklü bir biçimde değiştirmiş, insan emeğine ve çalışma koşullarına ilişkin büyük ve derin toplumsal değiş- meleri de beraberinde sürüklemiştir (Güven, 2001, 40). Bu nedenle Sanayi Devrimi’nin teknolojik, toplumsal ve hukuki koşulları ile oluşan ortamı, koşulları ayrıntılı bir biçimde irdelemek sanırız ki doğru olacaktır

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu’nun ücrete ilişkin diğer hükümleri ile birlikte değerlendirdiğimizde, pozitif iş hukuku açısından ücretin beş unsur içerdiğini görmekteyiz.

Yanıt Açıklaması: Düşünce alanında liberal düşünceye ilk tepki Sosyal Politikanın kurucularından sayılan Sismondi’den (1773—1842) gelmiştir (Talas, 1990, 70). Ona göre, devletin bir parça etkinliği uygulamadaki sayısız sorunu çözebilecektir.

Yanıt Açıklaması: “Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her türlü istihkakın bankalar aracılığı ile ödenmesine dair yönetmelik”(RG. 27058) de yapılan yasal düzenlemenin kapsamı bildirilmiştir. Bu düzenlemeye göre işverenlerin işyerinde ve işletmelerinde Türkiye genelinde çalıştırdıkları işçi sayısı 10’dan fazla ise ücret ödemelerini banka aracılığıyla yapmak zorundadır.

Yanıt Açıklaması: Ücret, işçinin iş görme borcuna karşılık, işverenin ödemeyi taahhüt ettiği meblağdır.

Yanıt Açıklaması: Çalışma Bakanlığı’na bağlı Asgari Ücret Tespit Komisyonu en geç iki yılda bir ulusal düzeyde ücretin asgari düzeyini belirler.

Yanıt Açıklaması: İngiltere 1760 tarihinden sonra iki alanda büyük atılımlar yapmıştır. Bu alanlardan biri dokuma sanayi, öteki de demir-çelik sanyiisidir.

Yanıt Açıklaması: İkramiye: İkramiye asıl ücrete ek olarak işçinin yaptığı işe ve işyerine yaptığı katkıdan dolayı işverenin memnuniyetini ifade etmek amacıyla, noel, yılbaşı, bayram, kuruluş vb. gibi veya daha nadiren evlenme, doğum gibi işçiyi şahsen ilgilendiren önemli ailevi olaylar nedeniyle işverenin verdiği bir miktar paradan ibarettir.

Yanıt Açıklaması: Firmanın üretim için kaç işçi çalıştıracağı, hangi ücreti ödeyeceği, çalışmanın hangi koşullarda yapılacağı emek piyasasında belirlenen hususlardır.