Çalışma İlişkileri

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasası’nda sendikalara ve üst kuruluşlara siyaset yasağı getirilmemiş olmak ile birlikte, bu yasak 1982 Anayasası ile hayata geçirilmiştir. Günümüzde de bu yasak, “kuruluşlar siyasi partilerin ad, amblem,rumuz veya işaretlerini kullanamaz” biçiminde kanunda yansımasını bulmuştur (md.26/7). Bunun dışında işçi ve işveren kuruluşlarının, siyasi partilerden bağış ve yardım almaları da mümkün değildir.

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu’na göre, otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, kanunda sayılan geçerli sebeplerden birine dayanmak zorundadır.

Yanıt Açıklaması: 2015 yılına kadar yukarıdaki grev ve lokavt yasağı kapsamında bankacılık hizmetleri ve şehir içi toplu taşıma hizmetleri de yer almaktaydı. Bu hizmetlerde grev ve lokavt yasağı bulunmaktaydı. Ancak, Anayasa Mahkemesi, bu hizmetlerin yaşamsal nitelik gösteren temel kamu hizmetleri olmadığı ve bu hizmetlere getirilen yasağın grev ve lokavt hakkına müdahale niteliği taşıdığı sonucuna varmıştır. Dolayısıyla 11.11.2015 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi kararıyla, bu hizmetlerdeki grev ve lokavt yasağı iptal edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Yazılı ya da sözlü akdedilmiş bir iş sözleşmesinin devamı esnasında, iş sözleşmesinden doğan borçların zamanında yerine getirilmemesi ya da eksik yerine getirilmesi, iş sözleşmesinin sona erdirilmesinde tarafların karşılıklı olarak uyması gereken sorumluluklara uymaması, fesihle ilgili şartların yerine getirilmemesi, akdin feshinde ödenmesi gereken tazminatların ödenmemesi gibi haller b ireysel iş uyuşmazlığı halleri olarak kabul edilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Hukuk çalışma ilişkileri ile kuvvetli bir şekilde bağlantısı olan bir bilim dalıdır. İşçiler ile işverenler arasında bireysel çalışma ilişkilerinin nasıl kurulduğu, iş sözleşmesinin şekli, iş sözleşmesi yapma özgürlüğünün sınırları, ücretin ne şekilde, nerede ve ne zaman ödeneceği, günlük ve haftalık çalışma süreleri gibi konular bireysel iş hukukunun sınırlarına girmektedir.

Yanıt Açıklaması: Uzlaştırma, toplu iş uyuşmazlıklarında mücadeleci çözüm yollarına gidilmeden önce dışarıdan bir kişi veya kurulun taraflar arasında uzlaşma sağlayıcı çaba göstermesini öngören bir yoldur.

Yanıt Açıklaması: Genel anlamda lokavt, toplu iş uyuşmazlıklarında işverenlerin işçi tarafına isteklerini kabul ettirebilmek için işçileri topluca işten uzaklaştırmalarıdır.Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 6356 Sayılı Kanunun 62. maddesinde aşağıda belirtilen işler ve yerlerde grev yapılamayacağı öngörülmüştür: 1. Can ve mal kurtarma işlerinde, 2. Cenaze işlerinde ve mezarlıklarda, 3. Şehir şebeke suyu, elektrik, doğal gaz, petrol üretimi, tasfiyesi ve dağıtımı ile nafta veya doğal gazdan başlayan petrokimya işlerinde, 4. Milli Savunma Bakanlığı ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığınca doğrudan işletilen işyerlerinde, 5. Kamu kuruluşlarınca yürütülen itfaiye ve şehir içi toplu taşıma hizmetlerinde, 6. Hastanelerde.

Yanıt Açıklaması: İşletme toplu iş sözleşmesi, bir gerçek veya tüzel kişiye ya da bir kamu kurum ve kuruluşuna ait aynı işkolundaki birden çok işyerini kapsayan sözleşmedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 2012 yılında  6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu (STİSK) hükümleri kabul edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: İş uyuşmazlıkları çeşitli şekillerde ortaya çıkmaktadır. Türk İş Hukuku sistemi, niteliğine ve taraflarına göre iş uyuşmazlıklarını hak ve menfaat ile bireysel ve toplu iş uyuşmazlığı ayrımlarını esas alarak düzenlemiştir. Taraflarına göre Bireysel İş Uyuşmazlığı ve Toplu iş uyuşmazlığı; Niteliğine göre ise Hak uyuşmazlığı ve Menfaat uyuşmazlığı olarak kendi içerisinde de ikiye ayrılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: I, II, IV, V numaralı olanlar doğrudur. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: İşveren ancak ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, işyeri ve işin gerekleri nedeni ile toplu işçi çıkarma yoluna gidebilmektedir. İşveren toplu işçi çıkarma yoluna gitmek istediğinde, durumu en az 30 gün önceden bir yazı ile işyeri sendika temsilcilerine, ilgili bölge müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumu’na bildirmek durumundadır. Fesih bildirimleri, işverenin toplu işçi çıkarma isteğini bölge müdürlüğüne bildirmesinden 30 gün sonra hüküm doğurmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bir sendikanın kuruluşu için yapılması gereken ilk işlem, sendikanın iç örgütünü ve çalışmasını düzenleyen sendika tüzüğünün hazırlanmasıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sendikalar, salt toplu pazarlık aşamasında ve temsil yoluyla değil, onun ötesinde de üyelerinin hak ve çıkarlarını korumak için faaliyet göstermektedirler. Sendikaların düzenledikleri eğitim programları kapsamındaki seminerler ve konferanslar aracılığıyla işçiler çalışma hayatında sahip oldukları haklar ve iş sağlığı ve güvenliği konularında bilgilendirilmekte, vasıf düzeyleri korunmakta ve geliştirilmektedir. Bunun yanı sıra sendikalar üyelerinin kendi aralarında sosyalleşmesi ve kaynaşmasını da sağlamak amaçlı geziler ve sosyal etkinlikler düzenlemekte ve mali imkânları ölçüsünde otel ve kamp gibi sosyal tesisler kurmaktadırlar. Sendikalar düzenledikleri eğitim programları kapsamındaki seminerler ve konferanslar aracılığıyla işçileri çalışma hayatında sahip oldukları haklar ve iş sağlığı ve güvenliği konularında bilgilendirmekte, vasıf düzeylerini korumakta ve geliştirmektedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Sendikalar hem işverenleri hem de devleti etkileyerek çalışma hayatını olumlu şekillendirmeye çalışır çünkü işçiler pazarlık güçlerini arttırmak, hak ve menfaatlerini savunmak amacıyla işçi sendikalarını meydana getirirler. İşçilerin sendikalar aracılığı ile toplu ses oluşturmaları haklarını daha iyi korumalarını sağlar. Lobi faaliyetleri, sendika üyelerinin veya yöneticilerinin milletvekili seçilmeleri gibi durumlarla da çalışma hayatının yasal düzenlemeleri işçiler lehine çevrilmeye çalışılır. İşverenlerde çeşitli sendikalar kurmuşlardır fakat işverenlere ait olan ve de hükümeti etkileyebilen dernekler ve piyasadaki iş sayısının iş arayanlardan fazla olması sendikal örgütlenmelerini geciktirmiştir. Devlet ise hem çalışma ilişkilerinin her alanında var olan ve onu doğrudan ve dolaylı olarak etkileyen unsurdur.  Liberal ekonomilerde devletin istihdamdaki payı genelde memurlarla sınırlıdır. Sosyalist ekonomilerde devlet mal ve hizmetlerin üretimine de bizzat fabrikalar ve tesisler kurarak katılır. Bu tür ekonomilerde devlet önemli sayıda insan çalıştıran büyük bir işverendir. Bu nedenle devletin işveren fonksiyonu ülkenin ekonomik ve siyasi politikasına bağlıdır. İşçiler ile işverenlerin bireysel olarak ilişkilerinin incelendiği alana “bireysel çalışma ilişkileri”, işçi sendikaları ile işverenler veya işveren sendikaları arasındaki ilişkilerin incelendiği alana ise “toplu çalışma ilişkileri” denilmektedir. Bu nedenle doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Pozitif sendika özgürlüğü, kişilerin serbestçe sendika kurma, kurulmuş sendikalara üye olma, dilediği sendikayı seçebilme, sendika içi faaliyetlere katılabilme özgürlüğünü ifade etmektedir. Negatif sendika özgürlüğü ise kişilerin sendikalara girmeme, sendikasız kalabilme, sendikadan çıkabilme özgürlüğünü ifade etmektedir. Bu bağlamda I, II ve V seçeneklerinde verilen ifadeler pozitif sendika özgürlüğü kapsamındadır.

Yanıt Açıklaması: Resmi makamlarca verilen erteleme, yasaklama ve durdurma kararlarına uymadan yapılan grev ve lokavtlar kanun dışıdır.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de toplu pazarlık sistemi, diğer Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında, çok eski bir geçmişe sahip değildir. Bunun altında birçok faktör yatmakla birlikte, Türkiye’de sanayileşme ve dolayısıyla işçileşme sürecinin geç başlaması ve ekonomik kaygılarla toplu sözleşme özgürlüğünün yasaklanması toplu pazarlık sisteminin diğer Avrupa ülkelerine göre daha geç kurumsallaşmasına neden olmuştur. Nitekim 1961 Anayasası kabul edilene kadar Türkiye’de Batılı anlamda bir toplu sözleşme sisteminin varlığından söz edebilmek mümkün değildir. Çünkü grev hakkının tanınmadığı bir sistem içerisinde, gerçek anlamda bir toplu pazarlık sisteminin varlığından söz edebilmek mümkün değildir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasasının 53. maddesinin başlığı “Toplu İş Sözleşmesi ve Toplu Sözleşme Hakkı” dır. Bu maddeye göre “İşçiler ve işverenler karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler” (md. 53/I). “Memurlar ve diğer kamu görevlileri, toplu sözleşme yapma hakkına sahiptirler” (md. 53/III). Doğru cevap D seçeneğidir.