Çalışma İlişkileri

Yanıt Açıklaması: Çağrı üzerine çalışmaya dayanan kısmi süreli iş sözleşmesi. Çağrı üzerine çalışmada taraflar önceden belirli bir süre (hafta, ay, yıl) içinde işçinin toplam ne kadar süre çalışacağını belirlemekte ve işveren belirli bir süre önceden bildirmek kaydıyla işçiyi istediği zaman işe çağırma imkânına sahip olmaktadır. Çağrı üzerine çalışma, özellikle otel ve eğlence yerlerinde “ekstra işçi” adı altında çalıştırılan işçilerin varlığı ile yaygınlaşmaya başlamıştır. Çağrı üzerine çalışmaya dayanan iş sözleşmesinde, taraflarca aksi kararlaştırılmadıysa, haftalık çalışma süresi 20 saat olarak kabul edilmektedir. Bu tür iş sözleşmesine dayanarak çalışan işçi, belirlenen sürede çalıştırılsın veya çalıştırılmasın, ücrete hak kazanmaktadır. Sözleşmede aksi kararlaştırılmadıysa, işveren işçiye en az dört gün önceden çağrıda bulunmak ve her çağrıda işçiyi en az dört saat üst üste çalıştırmak zorundadır.

Yanıt Açıklaması: İkili çalışma ilişkilerinin temeli: iş sözleşmesidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sosyal sorun toplumsal sınıfların gerek birbirleriyle, gerekse tüm toplumla ilişkilerinde ortaya çıkan ya da toplumdaki değişmelerden ileri gelen uyuşmazlık, gerginlik ve çatışmalardır.  Sosyal sorun “nedenleri temel toplumsal ve ekonomik yapıda yatan sorunlar” şeklinde tanımlamaktadır. Örneğin çocuk suçluluğu, alkolizm, işsizlik, yoksulluk vb.

Yanıt Açıklaması: Verime Göre (Akort) Ücret: Verime göre ücret sistemi; ücretin belirli bir zaman dilimi içinde üretilen mal veya hizmetin miktarına göre hesaplanması esasına dayanır.

Yanıt Açıklaması: İş sözleşmesinin sacayağını oluşturan üç temel unsuru bulunmaktadır. Bunlar; iş görme, ücret ve bağımlılık unsurlarıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yevmiyeli çalışanlar bir başkasının işinde ayni (mal) ya da nakdi (para) bir gelir elde etmek amacıyla günlük ücret üzerinden çalışanlardır. Yevmiyeli işlerin tanımından da anlaşılacağı gibi bu tür işler daha çok nitelik gerektirmeyen işlerdir. Bu nedenle yevmiyeli işgücü denildiğinde genelde eğitim düzeyi düşük çalışanlar anlaşılır. Topraksız tarım işçileri, inşaat ameleleri, mevsimlik işçiler yevmiyeli çalışanlara örnek gösterilebilir.

Yanıt Açıklaması: Tam süreli iş sözleşmesi, kanunen belirlenmiş haftalık ve günlük çalışma süresini kapsayan sözleşmedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Çalışma İlişkilerinin Tarihsel Gelişimi İçerisinde Sosyal Politika Düşünce Akımı, sosyalist politika akımı gibi, liberalizme bir tepki olarak ortaya çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: Aktif nüfus kavramının tanımı ile yukarıda verilen bilgileri özetlemek istersek; aktif nüfus denildiğinde 15 ve daha yukarı yaşta bulunan, herhangi bir kurumun bakım, denetim ve gözetimi altında bulunmayan ve sivil kimselerin oluşturduğu grubu anlamamız gerekir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yer altı maden işlerinde çalışan işçilerin çalışma süresi; günde en çok yedi buçuk, haftada en çok otuz yedi buçuk saattir (6645 sy. K. md.36).

Yanıt Açıklaması: Arefe günü saat 13:00’dan itibaren 4,5 gün devam eden tatil Kurban Bayramıdır.

Yanıt Açıklaması: İşgücü için kullanılan kısaltma (L) kelimenin İngilizce karşılığının (labor force) ilk harfidir.istihdam kavramın simgesi olarak kullanılan “E” harfi ise kelimenin İngilizce karşılığı olan “employed”’ ın ilk harfidir.İşsizler için kullanılan kısaltma (U) kelimenin İngilizce karşılığının (unemployed) ilk harfidir. İşgücünün dışında olanlar kelimenin İngilizce karşılığının (Non-Labor) ilk harfi olan “N” ile gösterilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu’na göre, “(…) Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal ve hizmet üretiminin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde yapılacak işin gereği teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini yalnız bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren arasında kurulan ilişkiye, asıl işveren-alt işveren ilişkisi denir” Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu’na göre “işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren (…) denir” (md. 2). İşveren, gerçek kişi; şirket, dernek, vakıf, kooperatif gibi bir özel hukuk tüzel kişisi; KİT, üniversite, belediye gibi bir kamu hukuku tüzel kişisi veya bakanlıklar veya adi şirketler gibi tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlar da olabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Son yıllarda gelişen bir disiplin olan insan kaynakları yönetimi de çalışma ilişkilerinin yakın ilişki içinde olduğu alanlardan birisidir. İnsan kaynakları yönetimi işletmelerin hedeflerine ulaşabilmeleri için gerekli olan işlevleri gerçekleştirecek yeterli sayıda nitelikli elemanın işe alınması, eğitilmesi, çalışanların işletmeye katkılarının en üst düzeye çıkaracak şekilde geliştirilmesi, motive edilmesi ve değerlendirilmesi ile ilgili bir bilim alanıdır.

Yanıt Açıklaması: Yardımcı işlerin dışında asıl işin bir bölümü de alt işverene verilebilmektedir. Ancak asıl işin bölünerek alt işverenlere verilebilmesi için, verilecek işin “işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir iş” olması gerekmektedir. Alt işverene verilen işin işyerinde yürütülen mal ve hizmete ilişkin olmalıdır. Bir işverenişçilerini asıl işverenin işyerinde yürüttüğü mal ve hizmet üretimine ilişkin olmayan bir işte çalıştırıyorsa, burada alt işveren-asıl işveren ilişkisinin kurulduğunu söylemek mümkün değildir. İşyerinde işçi çalıştıran asıl işverenin varlığı gerekir. Asıl işverenin işyerinde işçi çalıştırarak işveren sıfatını koruması, işin bütününü bir başka işverene devretmemiş bulunması gerekmektedir. İşçilerin yalnızca asıl işverenin işyerinde çalıştırılması gerekir. Alt işveren ilişkisinin doğabilmesi için gerekli olan bir diğer koşul, alt işverenin bu iş için görevlendirdiği işçilerini yalnızca bu işyerinde çalıştırmasıdır. Alt işveren işçilerinin “yardımcı işlerde” veya “asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde” çalıştırılmalıdır. Görüldüğü üzere D seçeneğinde verilen bilgi yanlıştır. Bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yüzde Usulü Ücret: Otel, lokanta , eğlence yerleri gibi işyerlerinde müşterilerin hesap pusulasına belirli bir yüzde olarak eklenen paraların işveren tarafından toplanarak, işyerinde çalışan tüm işçilere işyerinin sunduğu hizmete ve bulundukları katkıya göre belirlenen oranlarda dağıtımı şeklinde uygulanan ücret sistemine “yüzde usulü ücret” denilir.

Yanıt Açıklaması: Liberal düşüncelerin hâkim olduğu dönemde, bir yandan emek-sermaye çatışması şiddetlenmiş, öte yandan da bu çatışmanın doğurduğu yeni düşünceler ortaya çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1935 yılında ise Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Kanunu yürürlüğe girmiştir. Bu Kanunla, daha önce cuma günleri uygulanmakta olan tatil, pazar gününe kaydırılarak ve bazı istisnalar dışında cumartesi 13’ten sonra başlamak üzere 36 saate çıkarılmakta, haftada 6 günden fazla çalışılması yasaklanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Eğitim belli zamanda belli yerlerde bulunmayı gerektirdiğinden 15 ve üzeri yaş gruplarında yer alan öğrenciler emek piyasasında olmadıklarından işgücünün dışında kabul edilir. En büyük kitle öğrencilerdir. Ev kadınları ise bazen sosyolojik bazen eğitimsel sebeplerle aktif yaş sınırı içinde yer almasına rağmen çalışmayıp iş aramadıklarından işgücünde olmayanlar kategorisinde sayılır. Çalışamayacak derecede olan hastalar ve özürlüler de işgücünde yer almayanlardandır. Bunların yanı sıra ailelerinden yüksek miktarda kar, faiz veya rant geliri elde ettikleri için çalışmamayı ve iş aramamayı tercih edenler de işgücü dışında kabul edilirler. İş arayan işsizler ekonominin daralma dönemlerinde iş bulmanın güçlüğü karşısında bir süre iş aramamayı tercih edebilirler. Bu işçilere gücenmiş (cesareti kırılmış) işçiler denilir. Gücenmiş işçiler de işgücü dışında sayılırlar. En büyük oran öğrenciler olduğundan doğru cevap B'dir.