Çalışma İlişkileri

Yanıt Açıklaması: Günlük kısa çalışma ödeneği sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde altmışıdır (%60).

Yanıt Açıklaması: Özellikle 17. ve 18. yüzyıllarda, deniz ticaretinin gelişmesi, yeni kıtaların keşfi ve sömürgecilik faaliyetleri özellikle Batı Avrupa ülkelerinde ticaretin gelişmesi ve örgütlenmesine yol açmıştır. Bu dönemde bankalar, borsalar, sigorta şirketleri kurulup güçlenmiş, fuarlar düzenlenmeye başlanmış, para ve kredi büyük önem ve değer kazanmıştır. Ayrıca, nüfusun ve gereksinimlerinin çoğalması ile aile, tüketim ihtiyacının tümünü aile ekonomisinin sınırları içinde üretemez hale gelmiştir. Böylece, birçok yeni iş alanı açılmış ve yeni çalışma biçimleri oluşmuştur.

Yanıt Açıklaması: İlk diplomatik girişim ise 1881 yılında İsviçre’den gelmiştir. Daha sonraki yıllarda da girişimlerini sürdüren İsviçre, 1890 yılının Mayıs ayı için ilk uluslararası konferans girişimlerini son aşamaya getirdiği bir sırada Almanya’nın benzer bir konferans çağrısında bulunması ve baskıları sonrasında düzenlemeyi düşündüğü konferanstan vazgeçerek Almanya’nın çağrısını kabul etmiştir. 1890 yılının Mart ayında Almanya’nın önderliğinde yapılan bu konferansa 14 ülkenin hükümet temsilcileri katılmış ve madenlerde kadınların, sanayide 12 yaşından küçük çocukların yasaklanması gibi bir dizi karar alınmıştır.

Yanıt Açıklaması: Fason üretim, biri diğerine göre ekonomik üstünlüğe sahip iki firma arasındaki ilişki sonucu, küçük firmanın büyük firma için anlaştıkları türde, miktarda ve kalitede sürekli olacak şekilde kendi işyerinde üretim yapması ve bu üretimi anlaştıkları tarihte teslim etmesi anlamına gelmektedir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı İmparatorluğunun içinde bulunduğu ekonomik, sosyal ve siyasal koşullar nedeniyle sanayinin Cumhuriyet Dönemi’ne dek önemli bir gelişme gösteremediğini, buna bağlı olarak da ücretlilik ilişkisinin yaygınlaşmadığını söyleyebiliriz. Buğday öğütmek, tütün ve deri işlemekten, geleneksel ipekçilikten oluşan üretim faaliyetlerinin bütünü göz önüne alındığında, Osmanlı ekonomisinin bugünkü anlamda bir sanayiye sahip olmadığı söylenilebilir.

Yanıt Açıklaması: Verime göre ücret sistemi; ücretin belirli bir zaman dilimi içinde üretilen mal veya hizmetin miktarına göre hesaplanması esasına dayanır.

Yanıt Açıklaması: Ancak “işin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla işyerine götürülüp getiril- me esnasında araçlarda geçen süre çalışma süresinden sayılmaz.”

Yanıt Açıklaması: İş sözleşmesinin temel özelliklerinden birisi, sözleşmenin her iki tarafına da karşılıklı bazı borçlar doğurmasıdır. İşverenin iş sözleşmesinden doğan temel borçları şunlardır: (i). Ücret ödeme borcu (ii). İş sağlığı ve güvenliğini sağlama borcu (iii). Eşit işlem yapma borcu (iv). İşverenin di ğer borçları Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu’na göre “İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir” (md. 2). Dolayısıyla arsa, bina, makine, alet, büro araçları, hammadde gibi maddi olan unsurlar; tecrübe, buluş, müşterilerle olan ilişkiler,  teknik bilgi (know-how), patent, alacak hakkı gibi maddi olmayan unsurlar ile beşeri sermaye (emek) işyerinin temel unsurlarını oluşturmaktadır. İşyeri vasfının kazanılması için işyerinde görülmekte olan işin niteliği önem taşımamaktadır. İşyerinde sanayi, ticareti hizmet sektörüne giren, kafa gücüyle veya kol gücüyle yapılan işlerin yürütülmesi mümkündür.

Yanıt Açıklaması: İşçilerin sendikalar aracılığı ile toplu ses oluşturmaları haklarını daha iyi korumalarını sağlar. Çünkü işçilerin bireysel taleplerini dikkate almayabilen işverenler işçilerin sendikalar aracılığı ile dile getirdikleri toplu talepler ve yaptırım tehditleri karşısında (grev, boykot, işi yavaşlatma vb.) duyarsız kalamazlar. İşçi sendikalarının işlevi sadece işverenler ile daha etkili pazarlık yapmak değildir. Sendikalar çalışma ilişkilerinin bir diğer aktörü olan devleti de çeşitli yollarla etkileyerek (lobi faaliyetleri, sendika üyelerinin veya yöneticilerinin milletvekili seçilmeleri vb) çalışma hayatı ile ilgili yasal düzenlemelerin işçiler lehine çıkmasına gayret gösterirler. Bu tek bir işçinin bireysel olarak başarabileceği bir faaliyet değildir.

Yanıt Açıklaması: Kadın ve çocukların fabrikalarda çalışmaya başlamasının nedenleri: iş bölümü ve uzmanlaşma, yeni teknolojiler sonrasında ortaya çıkan makinelerin sağladığı avantajlar ile birleşince üretim tekniğini sadeleştirmiş ve bunun sonunda da zanaat ekonomisi içinde olduğu gibi uzun yıllar çıraklık ya da kalfalık süresi geçirmeye gerek kalmamıştır.

Yanıt Açıklaması: İş sözleşmesinin temel özelliklerinden birisi, sözleşmenin her iki tarafına da karşılıklı bazı borçlar doğurmasıdır. İşverenin iş sözleşmesinden doğan temel borçları şunlardır: Ücret ödeme borcu İş sağlığı ve güvenliğini sağlama borcu Eşit işlem yapma borcu Diğer borçlar: Yukarıda bahsedilen borçların yanı sıra işverenin özlük dosyası düzenleme borcu, araç, gereç ve malzeme sağlama borcu, çalışma belgesi verme borcu ve buluş yapan işçiye bedel ödeme borcu gibi başkaca borçları da bulunmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap I, II ve IV numaralı maddeleri içeren B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 1947 Sendikalar Kanunu’ndan sonra, ilk sendikal örgütlenme dokuma iş kolunda olmuştur. 1948 yılında 74 işçi ve 4 işveren sendikasına kayıtlı 52 bin dolayında sendikalı işçi bulunmakta ve sendikalı işçi sayısı, toplam işçilerin yaklaşık %8’ini oluşturmaktaydı (Altan, 2008, 74).

Yanıt Açıklaması: Fazla çalışma genel sebeplerle (normal) fazla çalışma, zorunlu sebeplerle fazla çalışma ve olağanüstü sebeplerle fazla çalışma olmak üzere üçe ayrılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Mal ve hizmetlerin üretimi ise sermaye sahipleri, firmalar ve işçilerden oluşan üç temel grubun işbirliği ile gerçekleşir. Bu gruplar arasında işbirliğinin gerçekleştiği organizmalara ‘piyasa’ denilir.

Yanıt Açıklaması: Liberal Düşünce Akımı

Yanıt Açıklaması: (md.66/f.2) e göre; “işin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süre çalışma süresinden sayılmaz.”

Yanıt Açıklaması: Yeni gelişen sanayi merkezlerinde, işçi sınıfının hızla büyümesi, sefalet ücretleri, yaygın işsizlik, emeğin aşırı sömürülmesi ve refah artışından adil pay alamaması, kötü sağlık koşulları, yetersiz iş güvenliği ve işçilerin sefaletiyle sonuçlanan ekonomik krizler, liberal düşünceye olan inancın sarsılmasına ve bu düşüncenin geçerliliğinin tartışılmasına neden olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Üretim çok boyutlu bir süreçtir ve piyasalar arası işbirliği üzerinde kuruludur. Çıkar uyuşmazlıkları ile beraber gelen hukuksal ve siyasal bir yapıdan söz edilebilir. Bunları yanında, üretimin asıl amacı mal ve hizmetlere ulaşımın yanında ekonomik açıdan kalkınmaktır.

Yanıt Açıklaması: İşyerlerinde en üst düzeyde yönetim hakkını kullananlardan en alt düzeyde görev alanlara kadar değişik kademelerde farklı unvan ve isimler altında bağımlı çalışanlar bulunmaktadır. Bağımlı çalışanlar grubuna esas itibarıyla işçiler ve memurlar girmekle birlikte, iş hukuku tüm bağımlı çalışanları değil, yalnızca iş sözleşmesine dayanarak çalışan işçilerle onları çalıştıran işverenler arasındaki iş ilişkisini düzenlemektedir.