Çalışma İlişkileri

Yanıt Açıklaması: Ücretin tanımını, İş Kanunu’nun ücrete ilişkin diğer hükümleri ile birlikte değerlendirdiğimizde, pozitif iş hukuku açısından ücretin beş unsur içerdiğini görmekteyiz. Bunlar; Ücret işin karşılığıdır Ücret, nakdi bir ödemedir Ücret işveren, işveren vekili veya üçüncü kişiler tarafından ödenir Ücret Türk parası ile ödenmelidir Ücret kural olarak dönemsel (periodik) ödenmelidir

Yanıt Açıklaması: Ücret kural olarak iş ifa edildikten sonra ödenir. İş Kanunu’na göre işçi ücreti en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleriyle ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir. İş Kanunu’na göre ücret alacaklarında zaman aşımının süresi beş yıldır. Bu hükmün kapsamına fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ile ikramiye ve prim gibi ücret ekleri ve diğer işçilik hakları da girmektedir. İş Kanunu’na göre “Gününde ödenmeyen ücretler için mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır.”

Yanıt Açıklaması: Tüketiciler de firmalardan satın aldıkları mal ve hizmetlerin bedelini firmaya öderler. Tüketicilerden gelen bu parasal kaynak firmanın varlığını sürdürebilmesinin en temel aracıdır. Firma ile tüketiciler arasındaki mal ve hizmet satımı/mal ve hizmet bedelinin ödenmesi işlemleri ise daha önce belirttiğimiz üç temel piyasa arasında olan “ürün piyasaları”nda gerçekleşir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Gerçek anlamda işçi-işveren ilişkisi 18. yy. da Batı Avrupa’da Sanayi Devrimi ile birlikte şekillenmeye başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: İstihdam kavramı geniş anlamda üretim faktörlerinin üretim sürecinde kullanılmasını ifade eder.

Yanıt Açıklaması: işverenin üçüncü kişilere olan borçlarından dolayı işyerinde bulunan tesisat, malzeme, işlenmiş, yarı işlenmiş veya ham malları ve başka kıymetleri üzerinde yapılacak haciz ve icra takibinin, işyerinde çalışan işçilerin icra kararının alındığı tarihten önceki üç aylık dönem içerisinde ücret alacaklarını karşılayacak kısım ayrıldıktan sonra kalan kısım üzerinde hüküm ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Devlete sosyal olma niteliğini kazandıran, yasalarla ve anayasalarla güvence altına alınan ekonomik ve sosyal hakların (örneğin,çalışma hakkı, sendikal haklar, asgari bir gelir ve yaşama hakkı, sosyal güvenlik hakkı, öğrenim, sağlık, beslenme ve konutla ilgili haklar, annenin, çocuğun, yaşlıların ve sakatların korunmasıyla ilgili haklar) gerçekleştirilmesi ve geliştirilmesi görevi, sosyal devletin ödevleri arasında yer alır. Giyinme hakkı bunlardan biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Bir ekonomide insanların ihtiyaç duyduğu mal ve hizmetlerin üretimini gerçekleştiren birim “firma” dır. Firma, sermaye ve işgücü kullanarak mal ve hizmet üretir ve bunları tüketicilere ulaştırır.

Yanıt Açıklaması: Telafi çalışması işçinin bazı nedenlerle çalışmaması halinde, kaybedilen çalışma süresinin belirli bir zaman dilimi içinde normal çalışma süresi üstünde çalışarak ve fazla çalışma ücreti ödenmesine gerek kalmaksızın yapılan çalışmadır. Ancak telafi çalışmaları günlük en çok çalışma süresinin günde on bir saati aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamaz. Tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz. Telafi çalışması yaptırmak ve telafi çalışmasının ne zaman yapılacağını belirleme yetkisi işverene aittir. Burada işçinin rızasına başvurmak gerekmez. Ne var ki telafi çalışmasının kanunun aradığı koşulların gerçekleşmesinden itibaren iki ay içinde işverence uygulanması gerekmektedir. Bu süre içinde yapılmayan telafi çalışması, yapılmış sayılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Tam süreli iş sözleşmesi, kanunen belirlenmiş haftalık ve günlük çalışma süresini kapsayan sözleşmedir.

Yanıt Açıklaması: Verime Göre (Akort) Ücret: Verime göre ücret sistemi; ücretin belirli bir zaman dilimi içinde üretilen mal veya hizmetin miktarına göre hesaplanması esasına dayanır. Verime göre ücret, uygulamasında en yaygın olarak “parça akordu”, “para akordu” gibi adlar altında uygulanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Demir yolları, kara yolları ve köprülerin yapılması, korunması yada onarım ve tadilat gibi işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler” (md.66/f.1) Ancak “işin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süre çalışma süresinden sayılmaz.” (md.66/f.2)

Yanıt Açıklaması: Genel sebeplerle yapılan fazla çalışma için işçiye verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli (%50) yükseltilmesi suretiyle ödenir.

Yanıt Açıklaması: İş görme borcunu oluşturan iş, bedensel, zihinsel, teknik, bilimsel veya artistik olabilir.

Yanıt Açıklaması: İşçi sınıfının doğumuna yol açan sanayileşmenin ilk yıllarında sanayileşmenin yaşandığı tüm toplumlarda, uzun çalışma saatleri, çok yetersiz ücretler, sağlık ve iş güvenliğine aykırı çalışma koşulları gibi son derece olumsuz bir çalışma yaşamı ve iş ilişkileri sistemini doğurmuştur.

Yanıt Açıklaması: 1963 yılında kabul edilen 274 sayılı Sendikalar Kanunu ve 275 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev Lokavt Kanunu özellikle de grev hakkının kabul edilmesiyle işçi hareketinde önemli bir dönüm noktasını olarak kabul edilebilir.

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu’na göre normal haftalık çalışma süresi en çok 45 saattir. Bu sürenin içine işçinin fiilen çalıştığı “fiili çalışma süresi” ile işin niteliğinden ve işin icrasından kaynaklanan nedenlerle çalışmadığı, ancak çalışma süresinden sayılan haller olarak kabul edilen “farazi çalışma süreleri” dahildir.

Yanıt Açıklaması: Ücret kural olarak iş ifa edildikten sonra ödenir. İş Kanunu’na göre işçi ücreti en geç ayda bir ödenir. İş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmeleriyle ödeme süresi bir haftaya kadar indirilebilir. (Md.32/f.4)

Yanıt Açıklaması: Sanayi Devrimiyle İngiltere, özellikle 1760 tarihinden sonra iki alanda büyük atılımlar yapmıştır. Bu alanlardan biri dokuma sanayi, öteki de demirçelik sanayiidir. Dokuma sanayinde ardı ardına gerçekleşen yeni buluşlarla dokuma işi artık tamamıyla makineleşme aşamasına girmişti.

Yanıt Açıklaması: İzmir