Çalışma İlişkileri

Yanıt Açıklaması: Loncalar tüm esnaf ileri gelenlerinin toplandığı, meslekleriyle ilgili kararlar aldığı ve tartıştığı yerlerdi. Kethüda ve yardımcısı durumundaki yiğitbaşı başkanlığında toplanan loncaların başlıca işleri; esnaf arasındaki anlaşmazlıkları çözmek, gelenek ve göreneklerin bozulmaması için tedbirler almak, kurallara aykırı hareket edenleri cezalandırmak, gerekirse işyerlerini kapatmak, hesaplarını denetlemekti.

Yanıt Açıklaması: Kadın işçi çalıştırma yasağı. İş Kanunu’na göre, kadınların maden ocakları, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer ve su altında yapılan işlerde çalıştırılmaları yasaktır (md. 72). Ayrıca kadınların ne tür ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılabilecekleri Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği’nde belirtilmiştir. Burada belirtilenlerin dışında kadınların ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılmaları yasaktır. Çanak, çömlek, çini, fayans, porselen ve seramik imaline ilişkin işler, çırçır fabrikasındaki işler, konfeksiyon ve triko imali işleri, maden suları ve sodalarının üretimi işleri kadınların çalıştırılabileceği ağır ve tehlikeli işlere örnek olarak verilebilir.

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu md.69 hem gece süresini hem de gece çalışmasını düzenlemektedir. İş K. m.69/f.1’e göre “çalışma hayatında gece en geç saat 20:00’de başlayarak en erken saat 06:00’ya kadar geçen ve herhalde en fazla on bir saat süren dönemdir.”

Yanıt Açıklaması: İşçilerin tüketim aşamasında desteklenmesi amacı ile İngiltere’de

Yanıt Açıklaması: Kendi hesabına çalışanlar, kendi işinde, tarlasında, bağında, bahçesinde, dükkânında, yazıhanesinde, imalathanesinde, tamirhanesinde vb. yerlerde tek başına veya ücretsiz aile işçileri ile birlikte (yanında ücretli veya yevmiyeli kişi çalıştırmaksızın) mal ya da para olarak bir gelir elde etmek amacıyla çalışanlardır. Kendi hesabına çalışmada çalışanın kazancı üretilen mal ve hizmetlerden sağlanılacak kârlara bağlıdır. Çalışanın kendi tüketimi de kârın bir parçası olarak kabul edilir. Kendi hesabına çalışan girişimi etkileyecek kararlarları tek başına alır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: İş Kanunu’na göre normal haftalık çalışma süresi en çok 45 saattir.

Yanıt Açıklaması: Yönetmeliğe göre;  bir işçinin günde yedibuçuk saatten daha az çalıştırılması gereken işler iş “a) su altında basınçlı hava işinde çalışmayı gerektiren işler (iniş, çıkış ve geçiş dahil); b) civa işleri; c)Kurşun işleri d) Karbon sülfür işleri; e)Ensektisitler” (md.5) şeklinde alt bentleri ile ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Kardan Pay Alma (Temettü İkramiyesi): İşletmenin karının bir bölümüne işçinin katılması olanağını sağlayan bir ek ücret biçimidir. Kardan pay alma temel ücret olarak tespit edilemez, temel ücreti tamamlayan ek bir ücret olmak durumundadır. 6098 sayılı yeni Türk Borçlar Kanunu’nun 403. maddesine göre “sözleşmeyle işçiye ücretle birlikte üretilenden, cirodan veya kardan belli bir pay verilmesi kararlaştırılmış ise hesap dönemi sonunda bu pay yasal hükümler veya genellikle kabul edilmiş ticari esaslar göz önünde tutularak belirlenir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: İş Kanununa göre; Ücret işin karşılığıdır. Ücret nakdi bir ödemedir. Ücret işveren, işveren vekili veya üçüncü kişiler tarafından ödenir. Ücret Türk parası ile ödenmelidir. Ücret kural olarak dönemsel (periodik) ödenmelidir.

Yanıt Açıklaması: Çalışma süresinden sayılan durumları kısaca özetleyecek olursak; işlerin niteliği gereği yolda geçen süreler, işçinin iş yapmak üzere hazır olduğu ancak işverence iş verilmeksizin bekletildiği süreler, işçinin işverence başka bir yerde görevlendirilmek üzere başka bir işten dolayı meşgul edilmesi suretiyle harcanan süreler ile çocuk emziren kadın işçinin çocuğuna süt vermek için İş Kanunu md.74 uyarınca günlük verilmesi zorunlu olan birbuçuk saatlik süt izni çalışma süresinden sayılmaktadır. Belirtelim ki bu süt izini emziren kadın işçiye çocuğu bir yaşını doldurana kadar kullandırılacaktır.

Yanıt Açıklaması: Çalışma ilişkilerini etkileyen faktörler; Ekonominin genel durumu, Hükümetlerin izledikleri ekonomi politikaları, Gelir dağılımı, Teknolojik gelişmeler, İşgücünün demografik yapısı, Politik ve hukuksal şartlardır.

Yanıt Açıklaması: Komisyon ücreti, işçinin yaptığı veya aracılık ettiği işlemin değeri üzerinden yüzde miktarı ile verilen bir ücret ekidir. Buna göre Doğru Cevap B seçeneği olur.

Yanıt Açıklaması: Ücret işçi açısından tek geçim kaynağı iken, işveren açısından bir maliyet unsurudur. Dolayısıyla bir işçinin cebine giren ücret miktarı ile işverenin kasasından çıkan ücret miktarı farklıdır. İşveren açısından “brüt ücret” belirleyici olurken işçi için asıl olan “net ücret”tir. Brüt ücret, vergi, sigorta primi, sendika aidatı gibi yasal kesintiler yapılmadan hesaplanan ücret tutarıdır. Net ücret ise söz konusu yasal kesintiler yapıldıktan sonra işçinin eline geçen tutardır. Asgari Ücret: İşçiye ödenebilecek en alt seviyede ücrettir. Asgari ücret işçinin ve ailesinin insan onuruna yaraşır biçimde bir hayat  sürdürmelerini sağlayan, temel ihtiyaçlarını karşılamaya yeterli; kanunla garanti altına alınmış ve otoriter bir düzenleme yoluyla devletçe tespit edilmiş, ulusal seviyede ve tüm meslekler için geçerli olan ücrettir.

Yanıt Açıklaması: İngiltere’de Watt ilk kez buhar gücünü dokuma endüstrisinde kullandı ve bu enerjinin kullanımı hızla yayılarak, önce buhar gücüyle çalışan iplik eğirme makineleri ve dokuma tezgâhlarının, sonra buharlı lokomotiflerin ve gemilerin devreye girmesini sağladı. İnsanlık tarihinin bu en çok ve en hızla değişiminin yaşanıldığı dönemini tarihçiler Sanayi Devrimi olarak adlandırmaktadır.

Yanıt Açıklaması: İşyeri, işveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birimdir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır. Fikir işçileri, beyaz yakalılara örnek gösterilebilir.

Yanıt Açıklaması: “Uluslararası Çalışma Mevzuatı Birliği” adlı bir kuruluş 1900 yılında kurulmuştur.  ILO’nun temeli kabul edilen ve merkezi Brüksel’de bulunan bu birlik; sanayileşen ülkelerde uygulanan çalışma normlarını birbirine yaklaştırabilmek amacıyla çalışmalar yapar ve çocuk işgücünün gece dönemlerinde çalıştırılmaması veya kibrit üretiminde kullanılan ve oldukça zehirli bir madde olan beyaz fosfor kullanımının azaltılması gibi uygulamaya konulan bazı uluslararası çalışma normlarının oluşturulmasına aracılık eder. Ancak, uluslararası çalışma normları oluşturmak açısından ilk somut sonuçların alındığı bu çalışmalar 1. Dünya Savaşı nedeniyle kesintiye uğrayacaktır. 1. Dünya Savaşı sonlarında ise çeşitli ülkelerdeki sendikaların isteği üzerine, Barış Konferansı çerçevesinde Uluslararası Çalışma Mevzuatı Birliği’nin de içinde yer aldığı 15 kişilik bir çalışma komisyonu oluşturulur. Bu komisyonun çalışmaları sonrasında üçlü temsil esasına dayalı uluslararası bir örgütün (Uluslararası Çalışma Örgütü- ILO) kurulmasına karar verilir.

Yanıt Açıklaması: “Zorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin isteği ile kendisine izin verilmesi halinde, işveren iki ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir.

Yanıt Açıklaması: İberal Düşünce Akımı: Bu düşünceye göre, ekonomik ve toplumsal yaşantıyı yöneten doğal bir düzen ve bu düzenin yasaları bulunmaktadır. Devlet, bu düzene karışmaktan kesin olarak kaçınmalıdır (Güven, 2001, 51). Klâsik iktisatçılara göre ekonominin temel aktörü bireydir. İnsan kendi çıkarlarını kollayan ve sınırsız ihtiyaçları ile sınırlı kaynakları arasında en doğru seçimleri yapabilen (akılcı) bir varlıktır.