Devlet Bütçesi

Yanıt Açıklaması: Bütçenin klasik anlamdaki tanımı düşünüldüğünde bütçenin denetim işlevi de hemen anlaşılacaktır. Çünkü bütçenin tanımında yer alan gelir ve giderlerin uygulanmasına önceden izin veren bir belge olması sonucunda, verilen bu iznin de nasıl kullanıldığının denetlenmesini gerektirmektedir. Bir başka deyişle parlamento hükümete vermiş olduğu uygulama iznini en azından mali yılsonunda denetlemek isteyecektir. Bu denetim siyasi denetim olarak adlandırılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: PPBS’nin temel özelliklerinin ilki planlamaya dayalı olmasıdır. Devletin fonksiyonlarının uzun vadeli belirlenmesi ve bunların ışığı altında programların, bütçelerin şekillenmesi temel amaçtır. PPBS’nin ikinci özelliği, planlanan amaçlara ulaşmak için kamu hizmetlerinin programlar şeklinde düzenlenmesidir. Böylece program hedefleri başarıldığında, o programların ilgili olduğu fonksiyon amacına da ulaşılacaktır. PPBS’nin üçüncü özelliği kamu hizmetlerinin fonksiyonel sınıflandırılmasını gerektirmesidir. Dördüncü özellik kamu yönetiminde verimliliğin arttırılmasına yardımcı olmasıdır. Belirli hizmetlerin sonuçlarına göre ödenek ayırması kaynakların daha verimli kullanılmasına olanak sağlar. PPBS’nin bir diğer özelliği, bilinen tüm analiz sistemlerinden yararlanarak bütçe kararlarında rasyonelliği sağlamaya çalışması olarak söylenebilir. PPBS’nin altıncı özelliği, sistemin program çıktılarının girdilerle ve amaçlarla ilişkisini kurmaya çalışmasıdır. PPBS’nin söylenebilecek son özelliği, iyi bir muhasebe ve raporlama sistemi ile bilgi üretimini gerektirmesidir.

Yanıt Açıklaması: Restorasyon Dönemi: Fransa’da 1814’te Napolyon’un devrilmesinden 1830 yılının Temmuz Devrimi’ne kadar süren monarşinin tekrar güç kazandığı dönem.

Yanıt Açıklaması: Hangi hizmetlerin kamu tarafından, hangilerinin özel sektör tarafından yapıla cağına karar verebilmek için, ne tür hizmetler hangi sektörde daha etkin üretilebilir sorusuna yanıt aranmalıdır. Bu yanıtı arayan işlev ise kaynak tahsisinde etkinlik işlevidir.

Yanıt Açıklaması: Bütçe hakkı

Yanıt Açıklaması: Gayrisafi hasılat yöntemindeki esas amaç; kuruluşların yasama organınca kabul edilen miktarda harcama yapabilmesidir.

Yanıt Açıklaması: Klasik bütçeleme tekniğinin temel çıkış noktasında, israf ve suistimallerin önlenmesi için kamu harcamalarının denetlemesi vardır.

Yanıt Açıklaması: Telefi edici bütçe kuramı; William Henry Beveridge tarafından geliştirilen, Keynes'in fikirlerine dayanan, amacı durgunluk içindeki genel ekonomik durumu genişletmek,devlet harcamalarını kullanarak yetersiz özel sektör harcamalarını gidererek ekonomiyi tam istihdam düzeyine getirmek olan bütçe kuramıdır.

Yanıt Açıklaması: Program bütçeleme sistemi aynı kamusal amaca yönelik çalışan tüm faaliyetleri ve programları düzenlemeye çalışır. Bu faaliyet veya programların hangi kamu kurumunun sorumluluğu olduğuna bakılmaz. Örneğin kariyer geliştirme programı için birçok kamu kurumunda bulunan meslek edindirme faaliyetleri birlikte düşünülecektir. Bu nedenle cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Milletler Cemiyeti: Cemiyet-i Akvam da denilen, günümüzdeki Birleşmiş Milletlerin temeli sayılabilecek bir organizasyondur.

Yanıt Açıklaması: Ekonomik İstikrar İşlevi bütçenin çağdaş ilkeleri arasında yer alır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Program bütçeleme sistemi aynı kamusal amaca yönelik çalışan tüm faaliyetleri ve programları düzenlemeye çalışır. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bu ilkeye göre hem gelirler hem de giderler gayri safidir. Buna gayrisafi yöntem de denilir. Gelirleri toplayan kamu kuruluşları bundan giderlerini düşüp kalanı bütçeye net gelir yazamaz. Kuruluşlar bütçe ile aldıkları ödeneklere, kendi faaliyetlerinden elde ettikleri gelirleri ekleyerek harcamalarını çoğaltamazlar. Başka bir anlatımla, gelir ve giderlerin eksiksiz olarak yani biriyle diğerini mahsup etmeksizin veya gelir arkasında gider ve gider arkasında gelir gizlemeksizin bütçeye yazılması hâlinde, bu ilke geçerlidir.

Yanıt Açıklaması: Torba bütçeleme tekniğinin belirli üstünlükleri vardır. Birinci olarak torba bütçelerin hazırlaması kolaydır ve hazırlıklar için geçecek zaman ve katlanılacak maliyetler çok düşüktür. İkinci olarak ödeneklerin büyüklükleri konusunda karar vericilerin uzlaşması oldukça kolaydır. Bütçeler geniş kategoriler bazında yapıldığı için yasama ve yürütme organı arasındaki fikir ayrılıklarını çözmek kolaydır. Bir kurum bütçesinin ayrıntılarına girildikçe her bir ayrıntı tek tek tartışma konusu olacağı için anlaşmak zaman alabilecek ve belirli maliyetler ortaya çıkaracaktır. Bir başka deyişle, bir bakanlığın bütçesine karar verildikten sonra, bu bakanlığın paraları hangi programlara veya faaliyetlere harcayacağı konusunda tartışmalara gerek kalmaz. Torba bütçenin üçüncü üstün yanı olarak, bütçe hazırlıklarında dikkatlerin ayrıntılardan ve dar kapsamlı konulardan daha geniş kapsamlı konulara kayması söylenebilir. Torba bütçeleme tekniğine yönelik eleştiriler, üstün yanlarından oldukça fazladır. İlk olarak harcamanın nereye yapıldığı bilinmek isteniyorsa bu tür bilgiye torba bütçede ulaşmak zordur. Harcamanın nereye yapıldığının bilinmemesi hâlinde, kötüye kullanım ya da yolsuzlukların ortaya çıkması kolaylaşmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Sıfır esaslı bütçeleme sistemi, kamu kurumlarının her yıl en azından bir önceki yılın ödeneği kadar ödeneği hak kazandığı varsayımını ortadan kaldırmayı amaçla maktadır. Bunun yerine kamu kurumlarının hiçbir ödeneğe sahip olmadığı ve gerekli olan ödeneğin hepsinin gerekçesinin her yıl açıklanmasını zorunlu kılar. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bütçe: Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belgeyi ifade eder

Yanıt Açıklaması: 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu uygulamasında bütçe ilkeleri önemli bir yer tutmaktadır. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda bütçe ilkeleri Madde 13’te bütçelerin hazırlanması, uygulanması ve kontrolü sağlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: 15.06.1215 tarihinde Runnymede’de kilise ve halk tarafından desteklenen bir grup baronla bir araya gelen Kral John’u, Büyük Özgürlük Şartı (Magna Carta Libertatum) adı verilen, tarihe ilk demokrasi metni ve anayasal belge olarak geçen şartı imzalamaya mecbur bırakmıştır. Bu belge ile bütçe hakkının temelini oluşturan vergileme hakkı bir tür meşruti güvenceye kavuşturulmuş bulunmaktaydı. Büyük Şart’ın 12. maddesinin hükmüne göre; “Makul miktarlarda olmak şartıyla, Kralın kendisi için fidye ödenmesi, ilk doğan oğlunu şövalye yapması ve en büyük kızının bir kereliğine evlenmesi amaçları dışında Genel Meclis (Common Council; Avam Kamarasının ilk şeklidir) tarafından kabul edilmedikçe Krallığa hiçbir vergi ya da yardım alınmayacaktır.”

Yanıt Açıklaması: Bütçenin en eski ve en olağan işlevlerinden birisi mali işlevdir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bütçeler geniş kategoriler bazında yapıldığı için yasama ve yürütme organı arasındaki fikir ayrılıklarını çözmek kolaydır. Dolayısıyla bu durum Torba bütçeleme tekniğinin avantajları arasındadır.