Devlet Bütçesi

Yanıt Açıklaması: Bütçe, gelecekte devletin harcayacağı paralarla toplayacağı gelirlerin tahmini,  kaynaklarla amaçlara ulaşmak için bir araç ve aynı zamanda tercihlerin amaçlara ulaşmak üzere koordine edilmesi anlamında bir plan olarak tanımlanabilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Bu terim, Fransızca konuşan Normanlar İngiltere’yi yönetirken 1400 ile 1450 yılları arasında İngiltere’ye geçti ve paraları tutmak için kullanı lan bir kese ya da çantayı ifade etmek için kullanıldı. “Bougette” ve daha sonraları evrildiği “budget” terimi İngiliz hükümdarının Parlamento’dan para talep ettiği belgeyi taşıyan deri çanta için kullanılmaya başlandı.

Yanıt Açıklaması: Hangi hizmetlerin kamu tarafından, hangilerinin özel sektör tarafından yapıla cağına karar verebilmek için, ne tür hizmetler hangi sektörde daha etkin üretilebilir sorusu kaynak tahsisinde etkinlik işlevi ile ilgilidir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 1876’da ilan edilen ilk Anayasa’da vergi ve bütçe hakkı kısmi bir şekilde Mebusan Meclisi ile Ayan Meclisinden kurulu “Meclis-i Umumi” ye verilmiştir. Batı demokrasilerinde olduğu gibi, kanuni dayanağı olmaksızın kimseden vergi, resim adı altında para tahsil edilmemesi, Devlet gelir ve masraflarının her yıl bütçe kanunu ile bölüm bölüm onaylandıktan sonra yerine getirilmesi hakkında açık hükümler içeren Anayasada, ayrıca vergilerin tahsilinde bütçe kanunu ile her yıl yeniden izin verilmesi esası da yer almaktaydı. Bütün bunlara rağmen en geniş yetkiler hükümdara tanınmış, bu bakımdan yasama meclisi adeta bir danışma organı durumuna getirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Paul Leroy-Beaulieu’a göre bütçe “Belirli bir dönemde toplanacak gelirler ile yapılacak giderleringiderlerin tahmini ve karşılaştırmalı cetveli olduğu kadar yetkili organlar tarafından bu giderlerin yapılması ve o gelirlerin toplanması için verilen izindir.” şeklindedir.

Yanıt Açıklaması: Klasik bütçe tekniğinin temel çıkış noktasında, israfın önlenmesi için kamu harcamalarının denetlemesi vardır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Vergileri onaylama hakkını kesin olarak Parlamento’ya veren 1689 tarihli Haklar Bildirgesi (Bill of Rights) kabul edildi.

Yanıt Açıklaması: Gelirleri toplayan kamu kuruluşları bundan giderlerini düşüp kalanı bütçeye net gelir yazamaz. Kuruluşlar bütçe ile aldıkları ödeneklere, kendi faaliyetlerinden elde ettikleri gelirleri ekleyerek harcamalarını çoğaltamazlar. Başka bir anlatımla, gelir ve giderlerin eksiksiz olarak yani biriyle diğerini mahsup etmeksizin veya gelir arkasında gider ve gider arkasında gelir gizlemek sizin bütçeye yazılmasına gayrisafi hasılat yöntemi denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Klasik bütçeleme tekniğinin temel çıkış noktasında, israf ve suistimallerin önlenmesi için kamu harcamalarının denetlemesi vardır. Harcama kontrolü temel amaç olunca bunu başarmanın da en kolay yolu, bütçe girdilerini denetlemekten geçmektedir.

Yanıt Açıklaması: Torba bütçeleme tekniğine yönelik eleştiriler, üstün yanlarından oldukça fazladır. İlk olarak harcamanın nereye yapıldığı bilinmek isteniyorsa bu tür bilgiye torba bütçede ulaşmak zordur. İkinci ve belki de daha önemli eleştiri, yapılan harcamaların etkilerinin neler olduğu konusunda da bilgi edinilmesinin zor olmasıdır. Üçüncü eleştiri bütçelerin ayrıntılarının bu bütçeleme tekniğinde görülmemesi, bürokrasiye çok geniş takdir yetkisi vermektedir. Son eleştiri ise hizmet veya bakanlık önceliklerinin belirlenerek farklı programların bu önceliğe göre sıralama torba bütçe sisteminde imkânsız olmasıdır. II. eçenekte verilen ifade torba bütçeleme tekniğinin üstünlüklerindendir. BU nedenle cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Programların yapılandırılmasında önemli olan bir konu, zaman boyutunun mali yıldan (bir yıldan) daha uzun zaman dilimini kapsamasıdır. Çünkü program amacına ulaşabilmek birden çok yıla ihtiyaç gösterebilir. Her ne kadar programlar için verilen ödenekler yıllık olsa da, karar alıcılar programın toplam maliyeti ile ilgilenirler. Program bütçe, kamu kurum yöneticilerini, bütçe tekliflerini hazırlarken aynı işi başarmanın alternatif yollarını ve istenen amaca en az maliyetle ulaşmanın yolunu aramaya zorlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Tanzimat Fermanı (Gülhane Hattı Hümayunu) herkesten iktidarına göre vergi alınmasını, arpalık ve aidat yöntemlerinin terkedilerek yerine “maaş” sisteminin konulmasını, Hassa (padişah) Hazinesi ile giderlerinin Maliye Hazinesine aktarılması öngörülmüştür.

Yanıt Açıklaması: 16

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de bütçelemenin gelişimini; Osmanlı İmparatorluğu dönemindeki 1839 Tanzimat Fermanı ve 1876 Anayasası ile Cumhuriyet dönemindeki 1924 Anayasası, 1961 Anayasası ve 1982 Anayasası’nın getirdiği yenilikler kapsamında değerlendirebiliriz.

Yanıt Açıklaması: Klasik bütçeleme tekniğinin temel çıkış noktasında, israf ve suistimallerin önlenmesi için kamu harcamalarının denetlemesi vardır.

Yanıt Açıklaması: Bütçenin genellik ilkesinin uygulamasında yer alan yöntemler; - Bütün gelirlerin ve giderlerin bütçede gösterilmesi yöntemi, - Gayrisafi hâsılat yöntemi - Adem-i tahsis yöntemidir.

Yanıt Açıklaması: Statik bütçe ilkeleri, bütçenin kapsamını ve şeklini ortaya koyan ilkelerdir. Dinamik ilkeler, bütçenin hazırlanması, onaylanması ve uygulanmasını ortaya koyan ilkelerdir.

Yanıt Açıklaması: Alenilik ilkesi, bütçenin tasarı aşamasından başlayarak kesin hesap kanununa kadar geçen süre de ortaya çıkan bütün belgelerin gerçek durumu yansıtmasını, bütçe ile ilgili bilgi ve belgelerin kamuoyunun dikkatine, incelemesine ve bilgisine sunulmasını ifade eden bütçe ilkesidir.

Yanıt Açıklaması: Gayrisafi hasılat yöntemi; bütçede gelirlerin brüt tutarlarına göre yer almasıdır. Gelirler, gelirin elde edilmesi için gerekli masraflar düşülmeksizin bütçeye yazılır. Böylece bütçede bir tarafa gayrisafi olarak gelir, diğer tarafta ise tüm giderler açık bir şekilde görülebilir. Gelirleri toplayan kamu kuruluşları bundan giderlerini düşüp kalanı bütçeye net gelir yazamaz. Soruda gayrisafi hasılat yönteminin tanımı yapıldığı için doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: 14.07.1789’da gerçekleşen Büyük Fransız İhtilali ile birlikte derebeylerin, kilisenin sahip olduğu vergileme yetki ve ayrıcalıkları kaldırılmış ve kurucu meclis tarafından hazırlanan İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirgesi’nde “… kamu gücünün sürdürülmesi ve idare giderleri için ortak bir vergi alınması zorunlu olup, bu vergi bütün yurttaşlara adil biçimde dağıtılmalıdır... bütün yurttaşların kendileri ya da temsilcileri aracılığı ile ortak verginin gerekliliğini saptamak, buna serbest biçimde rıza göstermek, kullanılmasını izlemek, miktarını, matrahını, tarh usulünü belirleme hakkı vardır ...” ilkeleri yer almıştır.