İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: 1961’de OEEC, ABD ve Kanada’yı ve daha sonra da Japonya ve Avustralya’yı içine alarak OECD şekline dönüştü.

Yanıt Açıklaması: Ekonomi bilimi açısından inşa edilen fabrikalar, mağazalar, bürolar, oteller, alışveriş merkezleri, makine ve teçhizat alımı, konut inşaatları vb. alanlara yapılan harcamalar “yatırım” olarak nitelendirilebilir. Bütün bu harcamalar ileriki dönemde milli geliri, yani üretimi arttırıcı nitelikte fiziksel mallara yapılan harcamaları kapsamaktadır ya da yeni üretim araçları üretmek veya eskiyen araçları yenilemek için yapılan her tür harcama yatırımıdır. İşletme bilimi açısından yatırımdan, uzun süreli gelir sağlanacağı ümidiyle elde bulunan fonların, maddi ve maddi olmayan varlıklara harcanması anlaşılmaktadır. Finansman açısından yatırım ise, gelir getirmeyen nakdi varlıkların daha az likit aktiflere çevrilerek gelir getirir hale dönüştürülmesidir. Örneğin tasarrufçunun biriktirdiği paranın bankaya konularak faiz geliri elde etmesi finansal bir yatırımdır.

Yanıt Açıklaması: Sümerlerin yazıyı bulmasının, tarımsal üretimle ilgili işlerin düzenlenmesinin yanı sıra, en önemli iktisadi sonucu tarımsal üretimin vergilendirilmesidir. Vergi kayıtları tabletlere yazılarak, devletin başlıca gelir kaynağı olan vergilerin toplanması daha etkili hale gelmiştir.

Yanıt Açıklaması: Fransız ekonomik büyümesi bazı kendine özgü özellikler göstermiştir. Fransa sanayileşen ülkeler arasında en düşük şehirleşme oranına sahip olanıdır. Bunun temel nedeni, nüfus artış hızının yavaşlığı olmakla birlikte tarımsal iş gücü oranının yüksekliği ve sınai teşebbüslerin yeri gibi faktörlerin de rol oynamasıydı.

Yanıt Açıklaması: Fransa sanayileşen ülkeler arasında en düşük şehirleşme oranına sahip olanıdır. Bunun temel nedeni, nüfus artış hızının yavaşlığı olmakla birlikte tarımsal iş gücü oranının yüksekliği ve sınai teşebbüslerin yeri gibi faktörlerin de rol oynamasıydı.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyıl Alman ekonomik tarihi kabaca üç döneme ayrılabilir. İlki yüzyılın başından 1833’te Zollverein’in teşekkülüne kadar süren dönemdir.

Yanıt Açıklaması: I ve II OECD’ nin amaçlarını oluşturmaktadır. Fakat karşılıklı problemlerin çözümünde yardımcı olmak dışında bağlayıcı karar vermek ve karara uymayan ülkeleri yargılamak amaçları arasında yer almaz.

Yanıt Açıklaması: İngiliz sanayileşme tecrübesini devrim kavramı çerçevesinde ele alan ilk iktisat tarihçisi Arnold Toynbee idi. Ona göre 1750’lerde İngiliz ekonomisinde köklü bir değişim başladı ve bunu 1850’lere doğru tamamlanan hızlı ve genel bir sanayileşme süreci izledi. Daha sonra pek çok iktisat tarihçisi Toynbee’nin önerdiği tarihlere itirazda bulundular. Bir yanda onun başlangıçlarını organize olmuş imalat sanayinin başlangıçlarına kadar götürenler, diğer yanda ise 1850’lerde henüz sürecin bitmediğinde ısrar edenler yer almaktadır

Yanıt Açıklaması: Sanayi Devrimi 18. yüzyılın ikinci yarısında İngiltere’de başladı ve 19. yüzyıl boyunca Avrupa’nın diğer kısımlarına yayıldı.

Yanıt Açıklaması: İngiliz sanayileşme tecrübesini devrim kavramı çerçevesinde ele alan ilk iktisat tarihçisi Arnold Toynbee idi. Ona göre 1750’lerde İngiliz ekonomisinde köklü bir değişim başladı ve bunu 1850’lere doğru tamamlanan hızlı ve genel bir sanayileşme süreci izledi. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Düyun-u Umumiyye İdaresi’nin kurulmasıyla Osmanlı hükümetinin karar alma ve hareket özgürlüğü önemli ölçüde kısıtlandı. İmparatorluğun en verimli gelir kaynakları Düyun-u Umumiyye’ye verilmişti ve kapitülasyonlar hükümetin geri kalan gelir kaynaklarından etkin şekilde yararlanmasını engellemekteydi. Ancak Düyun-u Umumiyye para istikrarının sağlanmasına katkıda bulundu; Avrupa’da devletin kredi itibarını yükselterek daha elverişli koşullarla borçlanmasını sağladı ve iyi işleyen bürokrasisiyle öşür gelirlerinin artırılmasında önemli rol oynadı.

Yanıt Açıklaması: Makro iktisadın temellerini atan Keynes, yatırımların kârlılığının değerlendirilmesinde, piyasadaki cari faiz oranından bağımsız ancak onunla mukayese edilebilecek bir ölçüt geliştirmiştir. “Sermayenin marjinal etkinliği” olarak ifade edilen bu ölçüt, yatırımın talep fiyatını arz fiyatına eşitleyen bir iskonto oranıdır. Birçok kaynakta “r” ile gösterilen sermayenin marjinal etkinliği kavramı, sermaye malından ömrü boyunca beklenen yıllık hasılat miktarlarının bugünkü değerini, söz konusu sermaye malının arz fiyatına eşitleyen bir iskonto oranı olarak tanımlanmaktadır. Kısaca belirtmek gerekirse, yatırımın kârlılık oranına sermayenin marjinal etkinliği denilmektedir. Dolayısıyla bu oranın faiz oranından büyük olması, yatırım yapmak suretiyle piyasadaki cari faiz oranından daha yüksek bir oranda gelir elde edilebileceğini göstermektedir. Eğer sermayenin marjinal etkinliği (r), yıllık faiz oranından (i) büyük ise (r>i); turizm sektöründeki girişimci açısından yatırım yapmak diğer bir deyişle, söz konusu makine veya teçhizatı satın almak kârlı olacaktır. Öte yandan, eğer sermayenin marjinal etkinliği (r), yıllık faiz oranından (i) küçük ise (i>r), yatırım yapmak girişimci açısından kârlı olmayacaktır.

Yanıt Açıklaması: 1850'ye kadar Belçika, Fransa, Almanya, İsviçre ve ABD; 1900'lere doğru ise Kuzey İtalya, Rusya ile Japonya sanayileşmeye başladı. Yirminci yüzyılın ikinci yarısında ise Asya'nın önemli bir kısmı sanayileşme sürecine katıldı. Böylece sanayileşmenin başlangıcından iki yüzyıl sonra dünya nüfusunun yarısı modern ekonomik büyüme ile tanışmış oldu.

Yanıt Açıklaması: Almanya 19. yüzyılın ilk yarısında politik olarak bölünmüş, geri ve yoksul bir tarım ülkesiydi. Bazı küçük sanayi merkezleri vardı ancak bunlar el sanayii düzeyindeydi. Taşıma imkânlarının yetersizliği ekonomik gelişmeyi engelliyordu. Politik bölünmüşlüğün sonucu olan ayrı para sistemleri ve para politikalarıyla diğer ticari engeller gelişmeyi daha da geciktiriyordu. On dokuzuncu yüzyıl başında Almanya 40 civarında gümrük tarifesi bölgesine ayrılmıştı. Almanya’nın ekonomik gelişmesi açısından önemli bir dönüm noktası, 1833’te Prusya’nın önderliğinde, Alman devletleri arasında kelime olarak gümrük birliği anlamına gelen Zollverein ’in kurulmasıydı.

Yanıt Açıklaması: Siyasi gelişmeler sonucunda daha önce temsili bir nitelik taşıyan imparator yönetimin en güçlü kişisi durumuna geldi. 1867'de genç, ihtiraslı ve akıllı bir imparator olan Mutsihito iktidarı eline geçirdi. Modern Japonya, 1912'ye kadar hüküm süren bu imparatorun yönetiminde (Meiji dönemi) doğdu.

Yanıt Açıklaması: Büyük bunalımın nedenleri konusu tartışmalıdır. Bazılarına göre sebep, başta ABD olmak üzere sanayi ekonomilerindeki para arzında görülen büyük düşme idi. Diğerlerine göre tüketim ve yatırım harcamalarındaki otonom bir düşüş ekonomileri bunalıma götürmüştü. Diğer bazılarına göre ise bunalımın nedenleri tarımda daha önce başlayan bir daralma, Üçüncü Dünya ülkelerinin temel malları için istikrarsız bir pazara aşırı şekilde bağımlılığı ve dünya altın stoklarının kıtlığı ya da dengesiz dağılımıydı. Uzlaşmacı bir yaklaşımla parasal ve para dışı faktörlerin bir araya gelmeleriyle bunalımın doğduğu ve olayın sebeplerinin Birinci Dünya Savaşı’na kadar götürülebileceği söylenebilir. Altın standardından vazgeçilmesi, uluslararası ticaretin büyük ölçüde kesintiye uğraması ve 1920 sonlarının milliyetçi ekonomik politikaları da bunalımın göstergeleridir. Cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Buharlı makine ucuz ve kolaylıkla üretilebilen, kömürden aldığı kimyasal enerjiyi mekanik enerjiye çeviren bir güç kaynağıydı. Birçok faydalarına rağmen, buharlı makinenin eğitim üzerinden doğrudan bir etkisi olduğu söylenemez.

Yanıt Açıklaması: 1764’te James Hargreaves’in icat ettiği iplik yapma makinesi, mekanik güç gerektirmeyen basit bir alet olmasına rağmen iplik işçisinin verimini önemli ölçüde artırdı. James Watt buhar makinesini, John Kay uçan mekiği, Richard Arkwright su gücüyle çalışan pamuk ipliği makinesini, Samuel Crompton ise çıkrık makinesini icat etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Tüccarlar ordunun iaşe memurları olmaktan çıkıp pazarlamacılık ve bankerlik işiyle uğraşmaya başladılar ve ticaretin gelişmesinde büyük rol oynadılar. Tokugawa döneminde Japonya’da olumlu ekonomik gelişmeler yanında olumsuzluklar da vardı. Tokugawa yönetim sistemi yüksek maliyetliydi. Yönetici kesim nüfusun yalnızca %6.5’ini oluşturmasına karşılık gayrisafi hasılanın dörtte birini tüketiyordu. Liyakat esasına dayanmayan kalıtımsal bir yönetim sistemi yeteneklerin israfına yol açıyordu. Tokugawa rejimi yeni teknolojilerin yayılmasına sınırlamalar getirmişti. Bunun önemli bir örneği yollarda tekerlekli araçların işlemesinin güvenlik nedeniyle yasaklanmasıydı. Seyahatler yüksek maliyetli ve yavaştı. Denizciliğin ve dış ticaretin gelişmesini engelleyen uygulamalar yaygındı. Toprağın alınıp satılması başta olmak üzere mülkiyet hakları ile ilgili sınırlamalar vardı.

Yanıt Açıklaması: Sanayi Devrimi Avrupa’da başladığı ve çok yavaş olarak dünyanın diğer bölgelerine yayıldığı için zaman içinde sanayileşme düzeyi açısından Avrupa ve Kuzey Amerika ile dünyanın diğer bölgeleri arasında büyük bir dengesizlik ortaya çıktı. Çin ve Hindistan’da yerli sanayi 1750-1850 döneminde büyük ölçüde tasfiye oldu. Hindistan’da sanayide çalışan iş gücünün oranı 1800’de %15-18 iken 1900’de %10’a düştü. Bu ülkelerde dönem içinde kişi başına gelirler sabit kaldı ya da düştü.