İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: Nüfus ve kaynaklar arasındaki ilişkiler karmaşık ve çok yönlüdür. Nüfus artışının ekonomi üzerinde olumlu ve olumsuz etkilerinden söz edilebilir. Thomas Malthus uzun dönemde nüfusun kaynaklardan daha hızlı artacağını ve böylece bir kaynak yetersizliğinin kaçınılmaz olacağını ileri sürmüştür. Bu yaklaşım uzun süre ekonomik gelişme açısından nüfusun olumsuz bir faktör olarak değerlendirilmesine neden olmuştur. Ancak Malthus’ün açıklamasını tersine çeviren Ester Boserupa göre nüfus artışı teknolojik değişimi uyararak kaynakların geliştirilmesini sağlar. Ayrıca nüfus artışı herhangi bir ürün için pazarı genişleterek iş bölümünü, iş bölümü de teknolojik gelişmeyi ve dolayısıyla ekonomik büyümeyi teşvik eder. Nüfus artışının ekonomi üzerindeki nihai etkisini, toplumun nüfus artışına cevap verme şekli ve kapasitesi belirleyecektir.

Yanıt Açıklaması: Paranın değerinin düşmesinin birçok sebebi vardır. Ticaretin gelişmesiyle ekonomi daha çok paraya dayalı hale gelmiş, ancak değerli maden arzı yeterince olmamıştır. Paraya olan talep, iktisadi gelişmeyle doğru orantılı olarak artmıştır. Bunun yanında devletler de para basarak senyoraj gelirleri elde etmek istemişlerdir ve bu durumdan karlı çıkan bir takım elit gruplar vardır. Ancak Avrupa’dan Amerika’ya değil, tam tersine Amerika’dan Avrupa’ya değerli maden akışı olmuştur ve bu enflasyonun sebeplerinden birisidir.

Yanıt Açıklaması: Avrupa ile temas Amerika kıtasını tamamen değiştirdi. İspanyollar Batı yarım küresine daha önce bilinmeyen yeni ürünler getirdiler: Buğday ve diğer tahıllar, şeker kamışı, kahve ve çeşitli meyvelerle sebzeler bunlar arasındaydı. Atı, sığırı, koyunu, eşeği, keçiyi, domuzu ve pek çok kümes hayvanını Amerika’ya İspanyollar getirdi. Kıtanın üretim potansiyeli bu ekolojik ve teknolojik transferlerle önemli ölçüde arttı. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Açlık, savaş ve salgınların sonucunda ortaya çıkan nüfustaki büyük değişmeler, arz ve talebi etkileyerek ekonomide büyük bir istikrarsızlığa yol açıyordu.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Sanayi öncesi dönemde toprak niteliği gereği arzı sabit olan temel bir üretim faktörüydü. Bu sınırlı arz, teknolojik bir değişim olmadıkça emek arzı artarken iş gücü birimi başına üretimin düşeceğini ifade eder. Sonuç olarak nüfus artarken kişi başına gelirler düşer. Bu yüzden de nüfus artışı ve bunu izleyen azalan verim olgusu, geçmiş ekonomilerin çöküşünün ilk hazırlayıcısı olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı şehirlerinin gelişmesinde ve fizik planlarının oluşumunda külliye kurumu önemli rol oynamıştır. Külliyeler cami, medrese, hastane, kervansaray, han, çeşme, yol ve köprüler gibi kuramlarla birlikte, bunların bakımı için gelir sağlayan han, çarşı, kervansaray, hamam, değirmen, boyahane, mezbaha ve sabunhane gibi ticari ve sınai tesisleri de kapsıyordu. Külliyeler genellikle vakıf olarak kuruluyordu. Vakıflar sistemi, İstanbul’da ve diğer şehirlerde kültürel ve ticari tesislerin kurulmasında önemli rol oynamıştır.

Yanıt Açıklaması: Tarıma geçiş şeklindeki ilk büyük gelişmeler M.Ö. 8000'lerde gerçekleşmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1500 ile köle ticaretinin tamamen yasaklandığı 1870 yılları arasında Amerika’ya 11 milyon Afrikalı götürüldü. Köle Atlantik ötesine taşman en emek-yoğun ve önemli maldı. Köle ticaretinin Afrika nüfusu üzerine etkisi son derece olumsuzdu. Köle ticareti geniş alanların nüfusunu yok ederek ve buraları çalılığa çevirerek uyku hastalığına yol açan çeçe sineğinin yayılmasına neden oldu. Eğer Atlantik köle ticareti olmasaydı Afrika nüfusu daha hızlı artabilecekti.

Yanıt Açıklaması: Tarihçi Ekolün, Klasik İktisat Ekolü’ ne önemli bir itirazı, metoduyla ilgiliydi. Tarihçi Okul, tümdengelim metoduna dayanarak iktisadı soyut bir bilim haline getiren Klasik İktisat Ekolünün tarihi dışlayan ve gerçekçi olmayan özelliklerini eleştirerek böyle bir yöntemle ekonomik ve toplumsal sistemin ancak bir karikatürünün çizilebileceğini belirtiyordu. Başka bir deyişe, Tarihçi Okul, Klasik İktisat Okulu’nun soyut, tümdengelimci, statik, tarih dışı ve gerçekçi olmayan özelliklerini eleştirmiştir.

Yanıt Açıklaması: İmparatorluğun son dönemlerinde askeri üstünlükteki düşüşle birlikte imparatorluğun harcamaları da artmaktaydı. Harcamalar artar ve vergi ihtiyacı yükselirken, verginin kaynağı ise süratle aşınıyordu. Doğu ile yapılan ticaretin sürekli açık vermesi, bu açığın kıymetli maden ihracı ile karşılanmasının gerektiyordu. Roma yönetimleri, karşılaştıkları bu problemlerin üstesinden gelebilmek için sonuçta ekonomiyi daha da zor şartlara iten çeşitli tedbirlere başvurdular. Hızlı enflasyon reel vergi gelirlerinde önemli düşüşlere neden olduğundan vergilerin para yerine ürün ya da hizmet şeklinde toplanması yoluna gidildi. Bu açıklamalar arasında D seçeneğinde verilen doğal afetler ile ilgili herhangi bir ifade bulunmamaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı Devleti de ürün olarak alınan bu vergileri paraya çevirecek bir mali örgüte sahip olmadığından harcamalarını karşılayabilmek için vergi gelirlerini mültezimlere ihale etmek, yani belirli bir bedel karşılığında satmak zorunda kalıyordu. İltizam olarak adlandırılan bu yöntemde gelirlerinin bir bölümünü mültezimlere kaptıran devlet, askerlerin ücretlerini ödemek için yeterli fonları toplayamıyordu. Bu yüzden devletin zirai vergi gelirleri, ücretleri karşılığında doğrudan doğruya toplayacak sipahi olarak adlandırılan askerlere tahsis edilerek problem çözümleniyordu

Yanıt Açıklaması: Orta Çağda Avrupa malikane olarak bilinen küçük siyasi-ekonomik birimlere ayrılmıştı. Bir şato ve çevresindeki topraklardan oluşan malikanenin amacı köylünün güvenliğini, aristokrat sınıfın ise otoritesini ve geçimini sağlamaktı. Kanun ve düzen yalnız malikane sınırları içinde geçerliydi. Toprak boldu, fakat yeterli iş gücünün ve güvenliğin varlığı halinde bir üretim faktörü olarak işe yaramaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Ortaçağda malikane sistemi idari ve ekonomik yapının bir parçası olmuştur fakat uluslararası ticaretin daralmasında etkileri yoktur. Ekonomik açıdan daha ileri olan ve Batı’nın talep ettiği ipek, baharat, mücevher ve hububatı gibi malları sağlayan Doğu’ya karşı Batı’nın köle dışında satabileceği önemli bir malı yoktu ve bu yüzden ithalatını altınla ödemek zorundaydı. Sonuç, altın rezervlerinin Doğu’da birikmesi ve Batı’nın ithalatının karşılığını ödeyemez duruma gelmesiydi. Buna ek olarak 476’da barbar krallıklarının kurulmasıyla Akdeniz bölgesinin siyasal birliği kaybolunca, bazı iktisat tarihçileri 5. yüzyılda Akdeniz’in iki ucundaki büyük ticaretin sona erdiği sonucuna vardılar. Pirenne, Akdeniz ticaretinin 5. yüzyıldaki Cermen istilaları yüzünden değil de 7. yüzyılın sonlarındaki Müslüman fetihlerinden dolayı kesintiye uğradığını ileri sürdü. Lopez’e göre, Müslümanların ilerlemesiyle Akdeniz ticaretinin kesilmesi Bizans ile İslam İmparatorluğu arasındaki düşmanlıktı.

Yanıt Açıklaması: Orta Çağda en geniş ve yaygın sanayi kolu, dokumacılıktı.

Yanıt Açıklaması: Avrupa’da orta çağda ölüm oranlarının yüksek olması, savaşlara, açlık ve kıtlık dönemlerine, salgın hastalıklara ve tıbbi yetersizliklere bağlanabilir. Ancak yangınların, böylesi önemli bir tarihsel fenomeni yaratmış olduğu söylenemez.

Yanıt Açıklaması: On altıncı yüzyılda mali metotları daha gelişmiş ve karmaşıklaşmış olarak zengin altın ve gümüş stoklarına olan ilgi devam etti. Külçecilik olarak adlandırılan bu ekonomik politika ülke içinde mümkün olduğu kadar çok altın ve gümüş biriktirmeyi amaçlıyordu. İspanya ve Portekiz bu amaca deniz aşırı sömürgeleri aracılığıyla ulaşmaya çalıştılar. Fransa, İngiltere ve Hollanda’nın kolonileri çok az altın ve gümüş ürettiğinden onlar için kıymetli maden elde etmenin tek yolu dış ticaretti. Bu çerçevede lehte bir dış ticaret dengesi büyük önem taşıyordu. Eğer ihracat ithalatı aşarsa bu genel olarak ülkeye altın girişine yol açacaktı. Aksine ithalat ihracatı aşarsa, açık altın ve gümüş ihracı ile finanse edilecekti. Çünkü o dönemde altın ve gümüş farklı ülkeler arasında büyük borçların tek ödeme aracıydı.

Yanıt Açıklaması: Sümer uygarlığının ekonomik temeli yüksek verimli tarımıydı.

Yanıt Açıklaması: Batı Avrupa’ya kıymetli maden akışının ikinci önemli sonucu faiz hadlerinin düşmesiydi.

Yanıt Açıklaması: Şehirlerin doğuşunun önemli siyasi sonucu, feodal olmayan bir yönetim şeklinin ortaya çıkışıydı.