İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: 1929 krizini başlatan ülke ABD oldu. Fakat krizin yayılmasında uluslararası sorumluluk da söz konusuydu. Her ülke krizi derinleştirici politikalar izledi.

Yanıt Açıklaması: Tüm toprakların mülkiyet hakkının Firavun'da bulunması bağımsız ve zengin bir tüccar sınıfı oluşmasına izin vermemiştir.

Yanıt Açıklaması: Ortaçağ Avrupa şehirleri feodal lordlar tarafından müteşebbisane bir tavırla kuruluyordu. Kendilerine katılacak insanlara haklarını içeren imtiyaznameler veriyorlardı. Ayrıca kırsal kesimden farklı olarak, burada eşitler arasında bir ilişki hâkimdi. Ancak bu şehirlerin her birinde farklı kanunlar hâkim olabiliyordu. Hukuksal standardizasyonun olmayışı, Avrupa ekonomisinin bu dönemdeki temel problemlerinden birisi olarak görülmüştür.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı ilerleyişine karşı Avusturya, İspanya, Portekiz, İran ve Rus mukavemetinin giderek güçlenmesiyle bol ganimetli, kısa süren ve vergi gelirlerini artırıcı savaşlar sona erdi. Sınır bölgelerini koruma, silahlanma ve asker barındırma maliyetleri önemli ölçüde arttı. Öte yandan imparatorluk ordusunun temelini oluşturan sipahiler geleneksel silahlar kullanan atlı askerlerdi. On altıncı yüzyılda ateşli silahların önem kazanması imparatorluğun gücüne çok şey katan tımar sistemini sarstı. Tımarlı sipahi sayısı oldukça azaldı. Kaldı ki, mevcut olanlar da savaşa uygun değildi. Bu yüzden ateşli silahlarla donanmış ve maaşları merkezi hazine tarafından ödenen yeniçerilerin sayısı sürekli olarak artırıldı. Klasik askeri organizasyondaki değişme mali yapıyı da etkiledi. Merkezi hazinenin artan gelir ihtiyacını karşılamak için tımarlara ait toprakların vergi gelirlerine el konuldu.

Yanıt Açıklaması: 1859’da dikiş makinelerinin ortaya çıkışından kısa süre sonra ABD’de İngiltere’dekinin 5 katı daha fazla sayıda dikiş makinesi işlemekteydi.

Yanıt Açıklaması: 20. yüzyılın başında Rus İmparatorluğu, nüfus ve toprakları itibariyle Avrupa’nın en önde gelen ülkesiydi. Toplam rakamlar ölçü alındığında ekonomik olarak da oldukça büyüktü. Toplam sınai üretim bakımından dünyada ABD, Almanya, İngiltere ve Fransa’nın ardından beşinci sırada bulunuyordu. Başta pamuk ve keten olmak üzere yaygın bir dokuma sanayii yanında kömür, ham demir ve çelik gibi ağır sanayilere sahipti. Petrol üretiminde ABD’nin hemen ardından geliyordu.

Yanıt Açıklaması: 1973’ten sonra farklı zamanlarda dünyanın çeşitli bölgelerini farklı derecelerde etkileyen ve büyüme hızını düşüren 4 büyük ekonomik şok yaşanmıştır. İlk şok 1970’lerde hızla yükselen enflasyondan, uluslararası para düzeninin çöküşünden ve OPEC’in ham petrol fiyatlarını 3-4 katına yükseltmesinden kaynaklanmış ve özellikle de gelişmiş ülke ekonomilerini önemli ölçüde etkilemiştir. İkinci şokun nedeni 1980’lerin başlarında Latin Amerika ekonomilerini sarsan borç kriziydi. U¨çüncü şok 1990’larda Japon senetlerinin fiyatlarının düşmesinin dünyanın bu en dinamik ekonomisinde yarattığı deflasyonist etkiden doğmuştu. Sonuncu şoka ise 1991’de Doğu Avrupa ülkeleri üzerindeki Sovyet kontrolünün son bulması, COMECOM ticaret anlaşmalarının geçerliğini yitirmesi, Varşova Paktı’nın da- ğılması ve yıkılan Sovyetler Birliği’nin yerine 15 ayrı devletin kurulması neden olmuştu. Bütün bu şokların dünya ekonomisi üzerinde olumsuz etkileri olsa da liberal uluslararası düzen gücünü korumuş ve gerek dünya ticaretinde ve gerekse sermaye piyasalarında ciddi bir düşüş yaşanmamıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Çıkrık makinesi Samuel Crompton tarafından, iplik yapma makinesi James Hargreaves tarafından, pamuk ipliği makinesi ise Richard Arkwright tarafından icat edilmiştir. Buna göre doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Dönemin en fazla sermaye ihraç eden ülkesi olan İngiltere’nin dış yatırımlarının yarısından fazlası bağımsız ülkelere gitmişti.

Yanıt Açıklaması: Aynı meslek dalında faaliyet gösteren esnafların bir araya gelmesiyle oluşan loncalar sanayi öncesi toplumlarda önemli sosyal ve ekonomik işlevleri olan kurumlardır. Bunların arasında malların adil fiyatlarla tüketiciye ulaştırılması, kuşaklar arası bilgi ve teknolojinin aktarılması ve mal piyasalarında istikrarın sağlanması bulunmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Birinci dünya savaşının ekonomik sonuçlarına bakılacak olursa; ekonomik açıdan uzun dönemde fiziki yıkımdan daha zararlı olan normal ekonomik ilişkilerin bozulmasıydı. 1914 öncesinde dünya ekonomisi serbestçe ve etkin bir şekilde işlemekteydi. Savaş sırasında devletler fiyatlara, üretime ve iş gücü dağılımına müdahalelerde bulundular. Diğer bir sonuç tarımın dengesinin bozulmasıydı. Dış yatırım gelirlerindeki kayıplar da önemli ekonomik sonuçlar arasındadır. Aynı zamanda enflasyon da önemli bir problem olarak ortaya çıkmıştır.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyıldaki bu hızlı nüfus artışının temel nedeni ortalama hayat süresinin uzamasıydı.

Yanıt Açıklaması: On dokuzuncu yüzyılın başlarında ekonomik önemi olan madenler İlk Çağda bilinenlerden ibaretti: Demir, bakır, kurşun, kalay, civa, altın ve gümüş. On sekizinci yüzyılın büyük kimyacısı Antoine Lavosier’ye atfedilen kimya devriminden sonra çinko, alüminyum, nikel, magnezyum ve krom gibi pek çok yeni maden keşfedildi.

Yanıt Açıklaması: Orta Çağ Avrupa’sında kadınların evlilik yaşı yaklaşık olarak 25’tir. Bu dönemde nüfusu etkileyen faktörler arasında oldukça sık rastlanan salgın hastalıklar, kıtlık ve sık yaşanan savaşlar dolayısıyla yetersiz beslenme bulunmaktadır. Nüfusu azaltan bu olumsuz faktörlere rağmen, doğum oranı ölüm oranından daha yüksektir.

Yanıt Açıklaması: Orta Çağ Avrupa’sında likit fon sahibi olan tüm bireylerin dolaylı yolla da olsa üretim sürecine katılabilmesini sağlayan ve tasarrufların toplanarak prodüktif alanlara yöneltilmesi amacıyla geliştirilen kurum Commenda’dır.

Yanıt Açıklaması: Demiryolu çağı ABD’de İngiltere ile hemen hemen aynı tarihlerde başladı. 1840’larda ABD’de tamamlanmış demiryollarının uzunluğu yalnız İngiltere’nin değil, tüm Avrupa’nın sahip olduğundan daha fazlaydı.

Yanıt Açıklaması: İngiliz sanayileşme tecrübesini devrim kavramı çerçevesinde ele alan ilk iktisat tarihçisi Arnold Toynbee idi. Ona göre 1750’lerde İngiliz ekonomisinde köklü bir değişim başladı ve bunu 1850’lere doğru tamamlanan hızlı ve genel bir sanayileşme süreci izledi.

Yanıt Açıklaması: D ile verilen bilginin aksine Düyun- u Umumiye para istikrarının sağlanmasına katkıda bulunmuş, Avrupa’ da devletin kredi itibarını yükselterek daha elverişli koşullarla borçlanmasını sağlamış ve iyi işleyen bürokrasisiyle öşür gelirlerinin arttırılmasında önemli rol oynamıştır.

Yanıt Açıklaması: Orta Çağ Avrupa’sında nüfus, genç, doğum oranlarının düşük, ölüm oranlarının yüksek olduğu bir nüfustu. Avrupalılar, diğer ülkelere göre daha geç evlenmekteydi. Ancak nüfus hakkındaki bilgimiz, 19. Yüzyıl ve sonrasında nüfus sayımlarından gelmesine rağmen, öncesinde ancak tarihçilerin tahminlerine dayanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: 1870’lerden sonra İngiltere’de eğitim sisteminin yetersizliği ve ekonomide özel sektörün ağırlığı olduğundan müteşebbislerin başarısızlığı ekonomide diğer ülkelerle kıyaslandığında geride kalmasına neden olmuştur.