İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: Yeniliklerin yaygınlaşmasının önündeki engeller ekonomik olamayan ve teknolojik olarak geri kalmış endüstri dallarının korunmasına sebep olmuştur. Bir yeniliğin başkaları tarafından kullanılmasını yasaklayan patent hakları, yeniliklerin yaygınlaşmasının ileri teknolojiyi kullanmayan sanayilerin varlığını korumasını kolaylaştırmıştır.

Yanıt Açıklaması: II. ve III. maddelerde verilen bilgiler yanlıştır çünkü Sanayi Devriminin 1750’lerden başlayıp 1850’lerde tamamlandığını Arnold Toynbee ileri sürmüştür. Sanayi Devrimi’nin 1783-1802 yılları arasında gerçekleştiğini Walt W. Rostow ileri sürmüştür. Yalnızca I. maddede verilen bilgi doğrudur. Buna göre doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Amerikalılar makineleşmeye daha kolay uyum sağladılar. Çünkü onlar hem emekten tasarruf sağlayıcı teknikleri benimsemek için daha fazla nedene sahiptiler, hem de uzun bir sınai geleneğin kökleşmiş muhafazakârlığından nispeten daha uzaktılar. Avrupa’da dönüm başına zirai verimlilik ABD’den daha yüksekti. Fakat nispi olarak daha düşük maliyetli araçlar kullanan Amerikan çiftçisi, işçi başına daha yüksek verim elde ediyordu. Aynı durum sanayi için de geçerliydi.

Yanıt Açıklaması: Demiryolu inşasının sonuçları büyük oldu. Yalnız hafif mallar ve insanlar değil, aynı zamanda kömür, buğday ve demir cevheri gibi ağır ve hacimli malların da ucuz ve hızlı olarak kara üzerinden taşınması mümkün hale geldi. Daha önce taşıma güçlükleri yüzünden kısmen işletilen demir ve kömür alanları zengin sanayi merkezleri oldu. Ticari ziraat yaygınlaştı. Artık uzak köyler bile demiryolu sayesinde şehir pazarlarına kolaylıkla mallarını taşıyabiliyorlardı.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı kamu borçlanmasında en büyük pay Fransa’ya aitti.

Yanıt Açıklaması: Sanayinin gösterdiği hızlı gelişmeye rağmen 19. yüzyılda ABD bir tarım ülkesi olma özelliğini sürdürdü.

Yanıt Açıklaması: III ile verilen bilginin aksine Rusya’ da 1890’ larda sınaide yaşanan büyük patlamanın temelinde, demiryolu inşası programları ve bundan kaynaklanan madencilik ve metalürji sanayilerindeki büyük genişleme yatmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Birinci Dünya Savaşı ile birlikte dünya ekonomisi dağılma sürecine girdi ve 60 yıl süren çalkantılı bir dönem başladı. Savaş dışında önemli siyasal değişmeler de oldu. Doğu ve Orta Avrupa’daki Avusturya-Macaristan İmparatorluğu sona erdi. Çarlık Rusya’sı yerini Sovyetler Birliği’ne bıraktı. Almanya deniz aşırı sömürgelerini kaybetmekle kalmadı, Avrupa’daki toprak ve nüfusunun bir bölümünü de yitirdi. Savaş öncesinde küçük bir imparatorluk olan Japonya büyüdü ve önemli bir ekonomik güç haline geldi. İkinci Dünya Savaşı da uluslararası ilişkilerde önemli değişimlere neden oldu. Avrupa’nın büyük güçleri arasındaki rekabet yerini iki yeni süper güç olan ABD ve Sovyetler Birliği arasındaki Soğuk Savaş olarak adlandırılan ekonomik, siyasi ve askeri rekabete bıraktı. Bu rekabetin sonucunda Avrupa, Doğu ve Batı olarak ikiye bölündü. Doğu Bloku,  Sovyetler’in egemenliği altına girerken demokratik Batı ülkeleri politik ve ekonomik olarak ABD’ye bağlandı. 1949’da Çin’de Komünist Parti iktidara geldi. Böylece komünist blok Orta Avrupa’dan Asya’nın en doğu ucuna kadar yayıldı. Cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: J. H. Clapham 1850’lerde henüz sanayileşmenin pamuklu dokuma ve demir sanayileri ile sınırlı olduğunu; makineleşmenin ve fabrika sisteminin diğer alanlara yayılması suretiyle genel bir sanayileşmenin çok daha ileri tarihlerde tamamlandığını ileri sürdü. Sonuç olarak 1750 sanayileşmenin başlangıcı için geç, 1850 ise değişimin tamamlanması açısından erken bir tarih olarak değerlendirilmiştir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: 1870’lere kadar İngiltere, Almanya, Hollanda, Belçika ve Danimarka zirai gelişme de önde geliyorlardı. Diğer ülkeler değişik derecelerde olmak üzere geride kalmışlardı. Güney Avrupa’da Fransa, İtalya ve İspanya’da çeşitli sosyal engeller, bu ülkelerin başka yerlerde başlayan ilerlemelerden tam anlamıyla yararlanmalarını önledi.

Yanıt Açıklaması: İkinci Dünya Savaşı sömürgeciliğe büyük bir darbe vurdu. 1960’ların ortalarına gelmeden Avrupalı sömürgeciler, Asya ve Afrika’daki tüm sömürgelerinin bağımsızlıklarını tanımak zorunda kaldılar. Ancak yeni ülkeler aşırı derecede yoksuldu. Üç yüzyıllık sömürgecilik döneminde Avrupalı milletler ülkelerine maden ve diğer kaynaklar şeklinde büyük servetler aktardılar ancak kazandıkları bu servetleri sömürge halklarıyla paylaşmadılar. Yeni sömürge hükümetleri, ekonomik gelişme için yeterli kaynaklardan ve özellikle de beşeri sermayeden yoksundular

Yanıt Açıklaması: On yedinci yüzyıl boyunca Hollanda, sanayi ve teknoloji alanında Avrupa’nın lideri durumundaydı. On sekizinci yüzyılda ise İngiltere öncülüğü eline geçirdi. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Amerikalılar, kıt iş güçleri ve göçmen bir toplumun özelliği olan müteşebbis tutumlarıyla emekten tasarruf sağlayıcı gelişmeleri kabule son derece yatkındılar. Emeğin kıtlığı ve yüksek maliyeti, iş gücünden tasarruf sağlayıcı yeni tekniklerin sanayide olduğu kadar tarımda da benimsenmesini kolaylaştırıyordu. Sanayinin gösterdiği hızlı gelişmeye rağmen 19. yüzyılda ABD bir tarım ülkesi olma özelliğini sürdürdü. Tarım Amerikan sanayileşme sürecinde pek çok şekilde dinamik bir rol oynamıştır. Cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: On dokuzuncu yüzyılda dünya nüfusu % 70 artış göstererek 978 milyondan 1.650 milyona yükselmiştir.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılda Avrupa nüfusunun dünya nüfusu içindeki oranı %21.2’den %26.8’e yükselmiştir. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Şehirleşme, sanayileşme ile birlikte 19. yüzyılda hız kazandı. 1850’de İngiliz nüfusunun yarısı 2.000 ya da daha fazla nüfuslu şehir veya kasabalarda yaşıyordu. 1900’de bu oran dörtte üçe yükseldi. Bu tarihte diğer sanayileşen ülkelerde de bu oran, en azından %50’ye yükselmişti.

Yanıt Açıklaması: Sanayi kesiminde yer alan yönetim, iletişim, bilişim, enerji ve imalata ilişkin bütün teknolojilere sınai teknolojiler denir.

Yanıt Açıklaması: Sanayi Devrimi 18. yüzyılın ikinci yarısında İngiltere’de başladı ve 19. yüzyıl boyunca Avrupa’nın diğer kısımlarına yayıldı. Sanayileşme farklı bölgeleri değişik zamanlarda etkiledi.  Sanayi Devrimi, Tarım Devriminin aksine çok kısa sürede yayılma gösterdi. 19. yüzyılın ortalarına kadar sanayileşme açısından kömür kaynakları önemliydi. 1750’de dünya sanayi üretiminin dörtte üçü Avrupa dışındaki ülkelerde gerçekleşiyordu. İlk sanayileşen ülke olarak İngiltere rekabetin mevcut olmadığı bir ortamda bunu başarmıştı.

Yanıt Açıklaması: Teknolojik gelişmeler bir ekonominin potansiyel kaynaklarını etkilemezken kaynakların daha verimli kullanımına olanak sağlar. Bu nedenle I-III ve IV maddeler teknolojinin gelişimi ile ortaya çıkabilecek olumlu etkilerdir.

Yanıt Açıklaması: Karma ekonomide kaynakların tahsisi bakımından ekonomik planlama kamu kesimi için emredici, özel kesim için ise tavsiye edici niteliktedir.