İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: Ekonomik liberalizm, serbest ticaret yanında ekonomide devletin rolünün azaltılmasını da öngörüyordu. Devlet yalnızca toplumu şiddet ve istilaya karşı korumalı, adalet hizmetlerini yerine getirmeli ve kişilerin ilgi göstermeyeceği bazı kamu işlerini yürütmeliydi. Tüm kişiler, özellikle de müteşebbisler ceza yasalarının suç saydığı eylemler dışında herhangi bir resmi sınırlamayla karşılaşmaksızın menfaatleri peşinde serbestçe koşma özgürlüğüne sahip olmalıydı.

Yanıt Açıklaması: Düyun-u Umumiyye’nin amacı Osmanlı hükümeti tarafından kendisine devredilen gelir kaynaklarından imparatorluğun dış borçlarının ve faizlerinin geri ödenebileceği fonları oluşturmaktı.

Yanıt Açıklaması: Diğer ülkelerle karşılaştırıldığında İngiltere soğuk iklimi nedeniyle gıda üretimi ve ticareti açısından elverişli bir konuma sahip değildi. Onun sanayileşmesi daha çok dokuma, makine, demir ve kömürle yakından ilgilidir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İngiliz refahının temelleri olan dokuma, kömür, demir ve makine imalatı sanayileri 19. yüzyıl boyunca önemlerini korudular.

Yanıt Açıklaması: Avrupa'da ki nüfus hareketlerinin 19 ve 20. yüzyıldaki karekteristik özellikleri aşağıdaki gibidir: Sanayi öncesi Avrupa nüfusu, dünya nüfusu ile benzer şekilde yüksek doğum ve ölüm oranlarına sahipti. Avrupa dışında ortaya çıkan hızlı nüfus artışının nedeni, ölüm oranlarındaki büyük düşüştü. Ölüm oranlarındaki düşüşün önemli bir sonucu, belirli bir yılda doğan insanların yaşamaları beklenen ortalama yıl sayısı olarak hesaplanan hayat ümidinin önemli ölçüde uzamış olmasıdır. 19. yüzyılda Avrupa’da hız kazanan ve 20. yüzyılda da devam eden şehirleşme hareketi dünyanın diğer bölgelerine yayılmıştır. 20. yüzyılda nüfusun hızla çoğalması ve dünyanın en azından bir bölümünde refahın artması ekonomik kaynaklara büyük bir talep yarattı. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Birinci Dünya Savaşı ile birlikte dünya ekonomisi dağılma sürecine girdi ve 60 yıl süren çalkantılı bir dönem başladı. Savaş dışında önemli siyasal değişmeler de oldu. Doğu ve Orta Avrupa’daki Avusturya-Macaristan İmparatorluğu sona erdi. C¸arlık Rusya’sı yerini Sovyetler Birliği’ne bıraktı. Almanya deniz aşırı sömürgelerini kaybetmekle kalmadı, Avrupa’daki toprak ve nüfusunun bir bölümünü de yitirdi. Savaş öncesinde küçük bir imparatorluk olan Japonya büyüdü ve önemli bir ekonomik güç haline geldi. İkinci Dünya Savaşı da uluslararası ilişkilerde önemli değişimlere neden oldu. Avrupa’nın büyük güçleri arasındaki rekabet yerini iki yeni süper güç olan ABD ve Sovyetler Birliği arasındaki Soğuk Savaş olarak adlandırılan ekonomik, siyasi ve askeri rekabete bıraktı. Bu rekabetin sonucunda Avrupa, Doğu ve Batı olarak ikiye bölündü. Doğu Bloku, Sovyetler’in egemenliği altına girerken demokratik Batı ülkeleri politik ve ekonomik olarak ABD’ye bağlandı. 1949’da C¸in’de Komünist Parti iktidara geldi. Böylece komünist blok Orta Avrupa’dan Asya’nın en doğu ucuna kadar yayıldı. Hindistanın bağımsızlığının İkinci dünya savaşının hemen akabinde gelmesine (1947) karşın savaşla  ve akabinde üçüncü dünya ülkelerinin uluslararası ekonomik platformda görülmeleri ile yakın bir diyaloğu yoktur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Japonya’nın ekonomik gelişmesi Tokugawa döneminde (1603-1868) başladı.

Yanıt Açıklaması: 1913’te hareketli montaj bandı sistemiyle kitle üretimine geçildikten sonra otomobil sanayii, ABD ve Avrupa imalat sanayilerinin en geniş istihdam alanlarından biri oldu.

Yanıt Açıklaması: Tarihsel olarak şehirlerin büyümesinin önündeki ana engel şehirli nüfusun temel ihtiyaçlarının karşılanmasındaki güçlüklerdi. Sanayi öncesi toplumlarda tarım dışı faaliyetlerle uğraşan nüfusun bile çoğu kırsal bölgelerde yaşıyordu. Çünkü dokuma ve demir gibi sınai malların uzak pazarlara nakli, yiyecek ve ham maddelerin işçi merkezlerine taşınmasından daha kolaydı. Ancak buhar gücünün ve fabrika sisteminin doğuşu, demir sanayiinde odun kömüründen kok kömürüne geçiş ve ulaştırma ile haberleşme alanındaki gelişmeler durumu değiştirdi. Fabrikalar iş gücünün belirli merkezlerde toplanmasını gerektirdi. Kömürün kazandığı büyük önem, çoğu büyük sanayi merkezlerinin kömür yataklarının yakınında kurulmasına neden oldu.

Yanıt Açıklaması: Ortaçağ İslam medeniyeti, kendi döneminin en gelişmiş medeniyetlerinden birisiydi. Öyle ki, ticarette epey mesafe alınmış, buna bağlı olarak kredi araçları gelişmişti. Asya ile Avrupa arasındaki tek aracı konumundaydı. İslam ülkelerinde yaşayan azınlıkların hakları genel olarak gözetilmiştir. Ancak tam bir siyasi birliğin varlığından söz edemeyiz. İslam medeniyeti, İspanya’dan Hindistan’a çok geniş bir coğrafi bölgeyi kapsıyordu ve farklı devletlerin hâkimiyeti söz konusuydu.

Yanıt Açıklaması: 1913’te Batı Avrupa’nın kişi başına geliri dünya ortalamasından %127 daha yüksekti. Dünyan›n en zengin bölgesi haline gelen Kuzey Amerika’nın kişi başına geliri dünya ortalamasının %243 üzerindeydi.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Tarım, sanayileşmede başka hiçbir ülkede Japonya’da olduğu kadar önemli bir rol oynamamıştır.. Ekilebilir arazi kıtlığına rağmen Japon tarımı hem bu kalabalık nüfusu beslemiş hem de ihracatın büyük bir bölümünü sağlamıştır. Tarım sektörü hükümet harcamalarının büyük kısmını karşılamış ve böylece dolaylı şekilde de olsa sermaye birikimine katkıda bulunmuştur.

Yanıt Açıklaması: Buharlı makine, ucuz ve kolaylıkla kontrol edilebilen bir güç kaynağıydı: Kömürden sağlanan kimyasal enerjiyi, mekanik enerjiye dönüştürüyordu. Sınai teşebbüslerin artık nehir kenarlarında kurulması gerekmiyordu. Yakında bir kömür madeninin bulunması sanayinin yerini tayin eden temel faktör oldu.

Yanıt Açıklaması: Hızlı teknolojik gelişme ve artan bölgesel ihtisaslaşma, ABD’ nin ekonomik büyüme oranı itibariyle de Avrupa’ yı geride bırakmasına yol açmıştır. I ve II doğrudur. Fakat III ile verilen bilginin aksine, ülkedeki nüfus artışının temel nedeni oldukça yüksek hızlı doğal nüfus artışı yanında Avrupa’ dan yapılan kitlesel göçlerdi.

Yanıt Açıklaması: I ve II’ de verilen bilgiler doğrudur. Ancak Fransa sanayileşen ülkeler arasında en düşük şehirleşme oranına sahip olanıdır. Bunun temel nedeni, nüfus artış hızının yavaşlığı olmakla birlikte tarımsal iş gücü oranının yüksekliği ve sınai teşebbüslerin yeri gibi faktörler de rol oynamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Endülüs'ün başkenti Kordoba'ydı. Diğer şıklarda verilen yerler Endülüs'ün başkenti değildir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Amerika kıtasında tarım Eski Dünyadan bağımsız olarak keşfedilmişti. Ana ürün mısırdı. Domates, kabak, fasulye ve patates diğer önemli ürünlerdi. Kızılderililerin köpek dışında yararlandıkları tek ehli hayvan yük taşıma işlerinde kullanılan lama idi. Etinden, yününden ve derisinden yararlanılan lamalar sırtlarında insan taşımıyor, araba ya da saban çekmiyorlardı.

Yanıt Açıklaması: Daha önceki denemelere rağmen, hiçbiri demiri kok kömürüyle eritme konusunda Abraham Darby kadar başarılı olamadı. Darby’nin denemesiyle, artık demir ticari bir ürün olarak kullanılıyordu.

Yanıt Açıklaması: Sanayi Devrimiyle birlikte insan ömrü uzamış ve nüfus hızla artmıştır. Batı dünyasında hayat standartları yükselmiş, bu yükseliş sürekli bir hale gelmiştir. Kırdan şehirlere göçün artması, Batı dünyasını şehirli bir toplum haline getirmiştir. Teknolojik yeniliklerin sürekli hale gelmesi neredeyse bir kural olmuştur. Tipik üretim ise ekonomik faaliyet ve aile arasındaki bağları kırarak daha çok ortaklık ve kamu teşebbüslerine dayalı hale gelmiştir.