İktisat Tarihi

Yanıt Açıklaması: Yeniliklerin yaygınlaşmasının önünde çok çeşitli engeller vardı. Bir yeniliğin başkalarınca kullanımını yasaklayan patent hakları, imalatçıların geliştirdikleri yeni metotları rakiplerinden sır gibi saklamaları ve pek çok makinenin başlangıçta yetersiz ve verimsiz olması yeniliğin yaygınlaşmasını geciktiriyordu. Yeni tekniklerin yayılmasını yavaşlatan diğer bir faktör de eski lonca sınırlamalarıydı. Ayrıca hükümetlerin yeni endüstrileri teşvik etmek ya da eskilerini korumak için yaptıkları ayrıntılı üretim düzenlemeleri, uyguladıkları yüksek gümrük tarifeleri ve kurdukları devlet destekli tekeller teknolojik değişimi geciktirici bir etki yaratıyordu.

Yanıt Açıklaması: II ve III ile verilen bilgiler doğrudur fakat Almaya sanayiinin bir özelliği de işletmelerin büyüklüğüdür. Demir, kömür ve çelik endüstrilerinde olduğu gibi kimya ve elektrik sanayilerinde faaliyet gösteren pek çok firmada çalışanların sayıları binleri bulmaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Marshall Planı: 1947 yılında ABD dışişleri Bakanı George Marshall’ın Harvard U¨niversitesi’nde yaptığı bir konuşmada temelleri atılan ve Avrupa’da savaştan zarar gören ülkelerin ekonomilerinin ayağa kalkması için tek taraflı olarak yapılan yardımları kapsayan programın adıdır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyıl öncesinde ithalatı yapılan malların çok büyük bölümü baharat, çay, kahve, şeker ve tütün gibi yerli ikamesi olmayan yüksek değerli mallardı. On dokuzuncu yüzyılda buğday, maden ve dokuma gibi hacimli mallar artan şekilde okyanus ötesi ticaretin konusu olmaya başladı.

Yanıt Açıklaması: Sanayi devrimini ilk kez bir devrim olarak niteleyen ilk tarihçi İngiliz Arnold Toynbee’dir. Ona göre 1750’lerde İngiliz ekonomisinde köklü bir değişim başladı ve bunu 1850’lerden sonra hızlanan bir sanayileşme süreci izledi.

Yanıt Açıklaması: Japonya’yı sanayileşme tecrübesi açısından ilginç kılan önemli özelliği tamamen Batı geleneği dışında olduğu halde oldukça erken bir tarihte sanayileşmeyi başaran tek ülke olmasıydı. Cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Günümüzde devletler ekonomik kalkınmayı sağlamak için dış ticarete müdahale ederler.

Yanıt Açıklaması: 20. yüzyılda Avrupa gücünü ve otonomisini kaybetti. 1914’ten sonra Avrupa tarihi, giderek daha fazla olarak Avrupa dışından gelen güçlerin etkisini yansıtmaya başladı. ABD’nin ve Sovyetler Birliği’nin birbirine rakip yeni süper güçler olarak ortaya çıkışıyla iki blok arasında Soğuk Savaş döneminin başlaması bu değişmenin bir yönünü, dünyanın Avrupalı olmayan milletlerinin Avrupa’nın siyasi ve ekonomik kontrolüne karşı başkaldırması sonucu Üçüncü Dünya ülkelerinin oluşması ise diğer yönünü teşkil ediyordu.

Yanıt Açıklaması: 20. yüzyılda ekonomik kaynaklar açısından en önemli gelişme, enerji alanında oldu. On dokuzuncu yüzyılda kömür, sanayileşen ülkelerde temel enerji kaynağı iken 20. yüzyılda başta petrol ve doğal gaz olmak üzere yeni enerji kaynakları büyük ölçüde onun yerini aldı.

Yanıt Açıklaması: 1973’ten yüzyılın sonuna kadar devam eden ve neoliberal düzenin uygulandığı yıllar dünya ekonomisinin ikinci en iyi ekonomik performans dönemidir

Yanıt Açıklaması: Kelime olarak gümrük birliği anlamına gelen Zollverein Almanya’nın ekonomik gelişmesi için oluşturulmuş.

Yanıt Açıklaması: Kömür kaynakları 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar ülkelerin sanayileşmesi açısından önemliydi. Belçika'nın sanayileşmesi bulundurduğu kömür kaynaklarıyla yakından ilişkilidir. Taşıma maliyetlerinin düşmesi ve alternatif enerji kaynaklarının ekonomik kullanımıyla birlikte kömür kaynakları sınırlı ülkelerin de sanayileşmesi mümkün olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: M.Ö. 800 ile M.S. 200 arasındaki bin yılda Akdeniz dünyasının klasik uygarlığı en azından Avrupa’nın 12 ve 13. yüzyıllara kadar yakalayamadığı bir ekonomik gelişme düzeyine ulaştı. Önemli bir teknolojik ilerleme olmamasına rağmen Akdeniz uygarlığının başarısının temel nedeni gelişmiş bir pazar ve ticaret ağının mümkün kıldığı yaygın iş bölümüydü.

Yanıt Açıklaması: Serbest uluslararası ticaret için fikri temeller 19. yüzyıl öncesinde atılmıştır. Bu alanda en önemli düşünsel katkıyı ise ülkeler arasındaki mutlak üretim maliyetlerinin farklılığından hareket ederek kişiler arasında olduğu gibi milletler arasında da iş bölümü ve ihtisaslaşmanın yararlı olacağını belirten A. Smith yapmıştır.

Yanıt Açıklaması: I. Pek çok ülke döviz kontrolü uygulamaya başlamıştı. (Doğru) II. Hükümetlerin yapıcı tutum ve rolleri azaldı. (Yanlış, Avrupa ekonomisinin bir mucize olarak adlandırılan bu yeniden inşasında rol oynayan bir önemli faktör hükümetlerin yapıcı tutum ve rolleriydi. ) III. Avrupa Ödemeler Birliği (EPU) kuruldu. (Doğru) Cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: DYSY yapabilmesi için üç şartın bir arada gerçekleşmesi gerekmektedir. Birincisi, mülkiyet avantajları (ownership advantages) şartıdır. Bunlar genellikle fikri ve sınai mülkiyet hakları gibi maddi olmayan, çok uluslu şirkete yerli firmalar karsısında rekabet üstünlüğü kurmasına olanak sağlayan bir takım avantajlardır. Konum avantajları (location advantages) ise DYSY’nin hangi ülkede yapılacağını belirleyen avantajlardır. Sonuncusu ise ÇUS’un elinde bulundurduğu varlıkları ev sahibi ülke şirketlerine kiralamak veya satmak yerine kendisinin kullanmasının daha kârlı olduğu durumları ifade eden içselleştirme avantajlarıdır (internalisation advantages). Bu avantajların hepsinin bir bütün olarak değerlendirilmesi sonucu ÇUS; doğrudan yabancı yatırım, ihracat ya da lisans anlaşması yapmak gibi seçeneklerden birisine karar vermektedir.

Yanıt Açıklaması: İngiltere bol iş gücüyle, başta toprak olmak üzere sınırlı doğal kaynaklarıyla, düşük tasarruf ve yatırım eğilimiyle ve ekonomik gelişmeyi tamamen özel teşebbüsün serbest faaliyetine bırakmayı tercih etmiştir. Bu nedenle devlet çok fazla ekonomiye müdahale etmemiştir.

Yanıt Açıklaması: İktisatçılar kaynaklardaki artışın nüfus artışına oranla yetersiz kalacağını ve kaynakların ihtiyacı karşılayacak düzeyde olmayacağını savunmuşlardır.

Yanıt Açıklaması: 19. yüzyılda Osmanlı sanayiinin gelişmesi diğer gelişmemiş ülkelerinkiyle büyük benzerlikler göstermektedir. Yabancı makine imalatı malların rekabeti karşısında geleneksel el sanayiinin çöküşü hızlandı. Sanayi dallarından madencilik imalat sanayinden daha önce ve hızlı gelişti. Sanayileşmeye elverişli ekonomik şartlara karşı ana engeller sosyal ve politikti. Cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Hükümetler ekonomide çeşitli roller oynayabilirler, hükümetin ekonomik alandaki en önemli fonksiyonu ekonomik faaliyetlerin cereyan ettiği hukuki çerçeveyi belirlemektir. Başta mülkiyet olmak üzere çeşitli hakların tanımlanması sözleşmelerin ve hukuki kuralların uygulanması hükümetlerin sorumluluğundadır.