İktisadi Kalkınma

Yanıt Açıklaması: Farklı yaklaşımlarla tanımlanabilen teknoloji kavramı, iktisadi kalkınma yaklaşımı içerisinde ihtiyaç duyulan mal ve hizmetlerin üretimi için gereken üretim faktörlerinin organizasyonu olarak tanımlanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Geleneksel iktisada dayalı yaklaşımlara göre, az gelişmiş ülkelerin bazı tipik özellikleri gelişmelerinin önündeki en önemli engeldir. Arz-talep uyumsuzlukları, üretim faktörlerinin dağılımında görülen aksaklıklar, piyasaların darlığı, girişimci eksikliği, düşük verimlilik, gerekli üretim teknolojisinin yokluğu, beşeri sermayedeki eksiklikler bu tipik özellikler arasında sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: Klasik dış ticaret teorisine göre bir ülke kendi karşılaştırmalı üstünlüğünün olduğu alanlarda uzmanlaştığı ve uluslararası değişim oranına göre ticaret yaptığı takdirde, reel gelirinde bir artış olur. Bu görüşe göre gelişmiş ve az gelişmiş ekonomiler arasında, karşılaştırmalı üstünlüklere göre yapılan ticaret, taraflara yarar sağlayacaktır. Ancak yapısalcı yaklaşımı savunan Singer ve Prebisch, uzun dönemde dış ticaret hadlerinin hammadde ve tarım ürünleri gibi emek yoğun üretimde uzmanlaşan az gelişmiş ülkelerin aleyhine, sanayi ürünü ihraç eden gelişmiş ülkelerin ise lehine değişeceğini ifade etmektedirler. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yatırımların artması: Gelişmekte olan ülkeler kalkınmalarını gerçekleştirebilmek için makine ve donanım gibi yatırım mallarını büyük ölçüde ithal etmek zorundadırlar. Artan yatırımların doğurduğu ithalat harcamalarının, ihracat gelirleriyle karşılanamaması ise dış ticaret açığını doğurmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Gini Katsayısı dünya ülkelerinin herbirinde farklı değerler almaktadır.Tablo 1’de yer alan OECD ülkeleri arasında gelir dağılımı en eşit olan ülkeler Gini katsayısı en düşük olan İzlanda (0.244), Norveç (0.252) ve Çek Cumhuriyeti (0.262) olup gelir dağılımı en bozuk olan ülkeler Şili (0.465), Meksika (0.459) ve Güney Afrika (0.67) ve ABD (0.394)’dir.

Yanıt Açıklaması: Yüksek doğurganlık ve yüksek ölüm oranlarının hakim olduğu bir durumdan düşük doğurganlık ve ölüm oranlarına geçiş süreçlerinin tümü demografik geçiş süreci olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Finansman kuruluşları: Teknolojik yenilik faaliyetlerinin finansmanı, diğer yatırım faaliyetlerinden farklı özelliklere sahiptir. Bu nedenden dolayı teknolojik yenilik faaliyetleri AR-GE bağışları, krediler, vergi indirimi gibi araçlarla desteklenmektedir.

Yanıt Açıklaması: Dünya ekonomisinde yaşanan ardışık krizler (1997’de Asya, 1998’de Rusya, 1999’da Brezilya, 2000’de Türkiye ve Arjantin) nedeniyle gelişmekte olan ülkelere net özel sermaye girişleri 2000 yılında 47.1 milyar dolara kadar gerilemiştir.

Yanıt Açıklaması: Bahsedilen kavram dijital (sayısal) uçurumdur. Buna göre bilginin üretimi ve kullanımında önde olan gelişmiş ülkeler ile gelişmemiş ülkeler arasındaki kalkınmışlık farkı artmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bir ülkeninin dış açık vermesi kendi kaynakları ile yapabileceğinden daha fazla yatırım yapabilme olanağına sahip olması demektir. Bu nedenle dış açığa, dış tasarruf da denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: İktisadi kalkınma ile birlikte dış açık aşağıdaki nedenler dolayısıyla genişler: Yatırımların artması: Gelişmekte olan ülkeler kalkınmalarını gerçekleştirebilmek için makine ve donanım gibi yatırım mallarını büyük ölçüde ithal etmek zorundadırlar. Artan yatırımların doğurduğu ithalat harcamalarının, ihracat gelirleriyle karşılanamaması ise dış ticaret açığını doğurmaktadır. İthalat artışı: İktisadi kalkınmayla birlikte gelir düzeyinin yükselmesi, ülkelerin ithalat eğilimini de arttırmaktadır. Artan gelir, tüketim talebini hem arttırmakta hem de çeşitlendirmektedir. Özellikle gösteriş etkisiyle tüketim talebinin genişlemesi yatırım malları ithalatına eklenerek, dış açığın büyümesine neden olur. İhracatın olumsuz etkisi: İktisadi kalkınmayla birlikte gelirin artması, yurt içi talebin artmasını sağlar. Bu durum, talebin büyük bir bölümünün ülkenin ihraç ettiği mallara yönelmesine ve dolayısıyla bunların yurt içinde tüketilmesine yol açarak ihracatı azaltır. Ayrıca ülkenin ihracatı arttıkça, ithalatı da artar. Çünkü ihracat artışı, gelir artışına yol açarak ithalat talebini arttırır. Bu da dış ticaret açığının büyümesi sonucunu doğurur

Yanıt Açıklaması: Medyan gelir yaklaşımına göre toplumda yaratılan ortalama gelirin (medyan gelirin) yarısı yoksulluk sınırı olarak belirlenir.

Yanıt Açıklaması: İkinci aşamada, doğum oranları yüksek düzeyini korurken ölüm oranları hızla düşer. Ölüm oranlarının hızla düşmesi ve bunun doğum oranlarında herhangi bir düşme meydana gelmeden önce başlaması, yüksek oranlı nüfus artışına yani “nüfus patlaması”na neden olmaktadır. Geleneksel toplumlarda ait olunan grubu genişletme ve sürdürme zorunluluğu, çocuğun geleceği güvence altına alan bir yatırım aracı olarak görülmesi ve bunun gelenek göreneklerle özendirilmesi az gelişmiş ülkelerdeki doğum oranlarını düşürmenin varsayıldığı kadar kolay olamayacağını düşündürtmektedir. Ayrıca bu toplumlarda dinsel ve kültürel etkenler de çok çocuk yapmayı teşvik etmektedir. Bir yandan doğum oranları düşürülemezken diğer yandan gelişmiş ülkelerden ithal edilen tıbbi teknolojiler, çocuk ölümlerini azaltan kamu sağlığıyla ilgili önemli ilerlemeler, temiz suya erişim koşullarında iyileşme, drenajlar/ kanalizasyonların tamamlanması, kişisel hijyen ve salgın hastalıklarla mücadele yöntemlerinin bulunması ölüm oranlarının azalmasında önemli rol oynamıştır. 18. yüzyılda tarımsal üretimindeki artışlar da açlık sorununu azaltarak ölüm oranlarının düşürülmesinde etkili olmuştur. Demografik geçiş sürecinin üçüncü ve dördüncü aşamalarında, nüfus artış hızı yavaşlarken çalışma çağındaki nüfusun artmaya devam ederek yüksek düzeylere ulaşması “Demografik Fırsat Penceresi” ya da “Demografik Armağan” olarak anılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Net kalkınma hızı (kişi başına düşen gelir artışı) = Gelir artış hızı-Nüfus artış hızıdır. Gelir artış hızı, nüfus artış hızından yüksekse net kalkınma hızı pozitif olur, kişi başına düşen gelir artar. Tersine nüfus artış hızı, gelir artış hızından yüksekse net kalkınma hızı negatif olur, kişi başına düşen gelir azalır.

Yanıt Açıklaması: Singer-Prebisch Tezi’nde, ticaret hadlerinin az gelişmiş ülkeler aleyhine gelişmesine neden olan faktörler, üç grupta ele alınmaktadır. Bunlar; arz, talep ve ekonominin esnekliği ile ilgili faktörlerdir.Talep ile ilgili faktörler arasında gelişmiş ülkelerin az gelişmiş ülkeler tarafından ihraç edilen gıda maddelerine nispeten daha az talepte bulunması, az gelişmiş ülkelerin ihraç ettikleri doğal hammaddelerin yerine sentetiklerinin geçmesi, gelişmiş ülkelerin kendi tarım kesimlerini korumak amacıyla aldıkları birtakım önlemler sayılabilir. Bunlar; İlkel Mal Gelir Esnekliğinin Düşük Olması, Teknolojik Gelişmelerin Doğal Hammaddelerin Sentetik Maddelerle İkamesini Olanaklı Kılması, Gelişmiş Ülkelerin Tarım Sektörünün Korunması ve Geliştirilmesine Yönelik Politikaları'dır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal ve Kültürel Küreselleşme: Küreselleşme aynı zamanda ülkelerin birbirlerini sosyal ve kültürel olarak önemli ölçüde etkilediği bir süreçtir. Ulaşım olanaklarının yaygınlaşması, bilgi iletişim teknolojilerindeki hızlı gelişmeler, nüfus hareketleri, işgücü ve sermayenin sınırlararası akımı, insanların yaşadıkları çevreden çok uzaktaki olaylardan ve değerlerden etkilenmelerini kolaylaştırmaktadır. Sosyal ve kültürel küreselleşmenin farklı ülkelerdeki kişiler üzerine yansımaları, benzer tüketim kalıplarında, bilgi ve becerilerde, giyim tarzlarında, yeme içme alışkanlıklarında (Japon, İtalyan, Çin, Meksika mutfağının ülkemizde yaygınlaşması ya da Mac-Donalds, Burger King gibi fast food zincirlerinin dünyanın her yerine yayılması), sinema ve müzikte görülebilir. Küreselleşmeyle özellikle bilim ve teknolojide lider olan ülkeler diğer ülkeleri sosyal ve kültürel olarak derinden etkilemektedir.

Yanıt Açıklaması: Yapısalcı yaklaşım, az gelişmişliğin nedenlerini ülke içi (içsel) faktörlerle açıklayan merkez-çevre modelidir.

Yanıt Açıklaması: Gelir dağılımı ile ilgili ilk teorik yaklaşımı Fizyokratlar geliştirmiştir. Aslen Fizyokratlar tarafından geliştirilen “İktisadi Tablo” ekonomide gelirin ortaya çıkma süreci ile meydana gelen tarımsal ürü- nün sınıflar arasında nasıl paylaşılacağının analizini yapmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bir ekonomide bir işe sahip gibi görünen insanların aslında üretime katkılarının olmaması, verimliliklerinin çok düşük ya da sıfır olması gizli işsizlik durumunu gösterir.

Yanıt Açıklaması: Bir toplumda üst ve alt gelir grupları arasında gelirin nasıl dağıldığı söz konusu olduğunda dikey gelir dağılımından, aynı toplum içindeki gelir dağılımı söz konusu olduğunda ise yatay gelir dağılımından bahsetmiş oluruz. Devlet düşük gelir gruplarına gelir transferi yaptığında dikey gelir dağılımına müdahale etmiş olmaktadır.