Para Teorisi

Yanıt Açıklaması: Parasal aktarım mekanizması; faiz kanalı, kur kanalı, kredi kanalı ve bilanço kanalını içermektedir.

Yanıt Açıklaması: William Baumol ve James Tobin 1950’lerde birbirlerinden bağımsız olarak para tutmanın maliyet ve faydalarını analiz eden benzer para talebi teorilerini geliştirmişler. Keynes’in geliştirdiği görüşleri takip etmeleriyle bilinen bu iki iktisatçının teorileri zaman içinde Baumol ve Tobin’in nakit yönetimi adıyla anılmaya başlamıştır. Bu yaklaşımda, para tutmanın faydası rahatlık ve kolaylıktır. Bireyler günlük harcamalarında kullanmak için para tutarlar. Bu rahatlığın maliyeti ise kaybedilen faiz geliridir. Baumol ve Tobin’in geliştirdiği model ekonomik birimlerin bu fayda ve maliyetler arasında nasıl tercih yaptıklarını açıklamaya çalışmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Faiz oranlarının toplam harcamaların dört bileşeninden biri olan net ihracat miktarı üzerindeki etkileri ise parasal aktarımın kur kanalını göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Friedman’ın para talebi teorisi ile Keynes’in para talebi teorisi arasında birçok benzerlik bulunmasına karşın önemli farklılıklar da bulunmaktadır. Bu farkların açıklanması her iki teoriyi de daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır. Friedman paraya alternatif teşkil eden diğer alternatifleri de para talebi fonksiyonuna dâhil ederek genel ekonominin işleyişinde birden fazla faiz oranının önem taşıdığın kabul etmektedir. Keynes ise paranın dışındaki aktiflerin hepsini tahvil kategorisi altında toplamıştır. Keynes’in bunu yaparken öne sürdüğü gerekçe, söz konusu diğer aktiflerin getirilerinin genellikle birlikte değişim göstermesidir. Friedman’ın teorisinin Keynes’in teorisinden farklılaştığı bir diğer nokta ise Friedman’ın arsa bina gibi reel varlıkları da para talebi fonksiyonuna dâhil etmesidir. Friedman’ın teorisinde, ekonomik birimler ellerinde ne kadar para tutacağına karar verirken reel varlıkların getirilerini de göz önünde bulundururlar. Eğer reel varlıkların beklenen getirisi yüksekse elde tutulmak istenen para miktarı azalacaktır. Friedman kendi yaklaşımı ile Keynes’in likidite tercihi teorisi arasındaki temel farklardan birinin paranın getirisine yönelik yaklaşımlar olduğunu belirtmiştir. Keynes paranın getirisinin sıfır olduğunu kabul etmiştir. Buna karşılık, Friedman’ın analizinde elde para tutmanın getirisi pozitiftir ve bu getiriyi belirleyen iki faktörden söz etmek mümkündür: Bunlardan birincisi, paraya ödenen faizdir. Vadesiz mevduat hesaplarına ve para tanımına dâhil edilen diğer mevduatlara faiz ödemesi yapılmaktadır. Ödenen bu faiz yükseldiği zaman paranın getirisi de artar. İkinci olarak bireylerin paralarını para arzına dâhil edilen mevduat hesaplarında tutmaları için bankalar birçok farklı hizmet geliştirmektedir.

Yanıt Açıklaması: Hazine Bonosu: Vadesi 1 yıldan kısa olan devlete ait iç borçlanma araçları hazine bonosu olarak adlandırılır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Döviz kurundaki değer değişmelerini ifade etmek için değer kazanımı ve değer kaybı ifadelerini kullanırız. Yerli paranın değer kazanması fiyatının artmasıdır. Bir birim yerli para ile daha fazla miktarda yabancı para satın alınmasıdır. Aynı anlama gelmek üzere bir yerli para alabilmek için daha fazla miktarda yabancı para birimi kullanmamız gerekmektedir. Yerli paranın değer kaybetmesi ise yerli paranın fiyatının düşmesidir ve bir birim yabancı para almak için ihtiyaç duyduğumuz yerli para miktarının artmasıdır. Ellerinde yabancı para bulunduranlar ise bir birim yerli para almak için daha az yabancı para harcayacaklardır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Reel para miktarının azaldığı bir ekonomide ekonomik birimler daha az mal ve hizmet satın alacaklardır. Enflasyon oranındaki artış ekonomik birimlerin ellerinde bulunan para miktarının değerini düşürecek ve servetlerini azaltacaktır. Enflasyondaki artış aynı zamanda piyasalardaki belirsizliği arttıracak ve özellikle hisse senedi piyasası üzerinde negatif bir etkiye sahip olacaktır. Hisse senedi piyasasındaki değer düşüşleri de ekonomik birimlerin servetini negatif etkileyecektir.

Yanıt Açıklaması: Sermaye piyasalarında işlem yapan yatırımcıların yatırım yapabilecekleri çeşitli yatırım araçları mevcuttur. Bunlar; orta ve uzun vadeli fon transferinde kullanılan, tahvil, hisse senedi, intifa senedi, gelir ortaklığı senetleri (GOS), kar ve zarar ortaklığı belgeleri (KOB) gibi araçlardır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Ekonominin genişleme dönemlerinde üretim artar ve bir noktada zirveye ulaşır. Bunu takip eden daralma döneminde üretim artışı yavaşlar ve dip noktasına ulaşır. Bu dalgalanmalar periyodik hareketler değildir. Daralma ve genişleme hareketleri her dalgada farklı gelişir. Bir dipten diğer dibe geçiş süresi birkaç aydan birkaç yıla kadar değişebilir mevsimsel olmayan ve ekonominin bütününü etkileyen bu dalgalanmalar “konjonktür dalgalanmaları” olarak bilinmektedir.

Yanıt Açıklaması: Öncelikle toplam arz cephesi açısından değerlendirmemizi yapalım. Örneğin kuraklık, deprem, enerji kısıtlamaları, petrol fiyatlarındaki artış gibi üretim düzeyini azaltıcı arz şokları toplam arz eğrisinin sola kaymasına fiyatlarda bir artışa neden olur.

Yanıt Açıklaması: merkez bankası tarafından izlenen daraltıcı bir para politikasının, para piyasası ve denge faiz oranı üzerindeki etkilerini görelim. Para arzındaki azalmaya bağlı olarak para arzı eğrimiz M0 s ’dan, M2 s ’ye sola doğru kayacak, denge faiz oranı artacaktır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye hiperenflasyon yaşamamıştır.

Yanıt Açıklaması: İktisatçılar ekonomik daralmanın ve genişlemenin boyutlarını üretim açığı aracılığıyla hesaplarlar. Üretim açığı, gerçekleşen üretim düzeyi ile potansiyel üretim düzeyi arasındaki farkın yüzde değerine eşittir.

Yanıt Açıklaması: Para piyasalarında vade genellikle bir yılı aşmaz. Bu bağlamda kullanılan araçlar da kısa vadeli özellik taşımaktadır. Para piyasası finansal araçları; hazine bonosu, finansman bonusu, mevduat sertifikası, repo ve kambiyo senetleri (poliçe, bono, çek) gibi bir yıla kadar vadeli finansal araçlardır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Vergi oranlarının artması toplam talep eğrisini sola doğru kaydıracaktır.

Yanıt Açıklaması: Ekonomide mevcut bulunan üretim faktörlerinin tam kapasite kullanılması ile üretilebilecek olan üretim düzeyi, potansiyel üretim düzeyi olarak bilinmektedir. Potansiyel üretim düzeyi; ekonomide var olan kaynakların miktarı, işgücünün büyüklüğü ve fabrika, makine gibi fiziki sermaye faktörlerine bağlı olarak oluşmaktadır. Kaynakların mal ve hizmetlere dönüştürülmesinde kullanılacak teknolojilere sahip olunması da potansiyel üretim düzeyi üzerinde etkilidir.

Yanıt Açıklaması: 2003 yılını temel alan TÜFE, TÜİK tarafından takip edilen en güncel tüketici fiyat endeksidir.

Yanıt Açıklaması: Tahvil piyasası fonları M3 içerisinde yer almaz.

Yanıt Açıklaması: Ters seçim sorununa, piyasada bulunan taraflardan birinin yapılan işlemin tipi ya da niteliklerini gözlemleyemediği durumlarda karsılaşılır.

Yanıt Açıklaması: Eğer yurtiçinde enflasyon oranı yabancı ülkeye göre daha yüksekse yerli paranın değer kaybetmesi (yabancı paranın değer kazanması), yabancı ülkede enflasyon oranı daha yüksekse yerli paranın değer kazanması (yabancı paranın değer kaybetmesi) gerekmektedir. Örneğin yabancı ülkede enflasyon oranı ?* = %6 ve yurt içinde enflasyon oranı ?= %10 ise yerli para birimin yabancı para birimi karşısında %4 değer kaybetmesi gerekmektedir.