İktisadi Düşünceler Tarihi

Yanıt Açıklaması: Ekonomik birimler üç amaca bağlı olarak ellerinde para tutmak ister. Birincisi işlem amacı, ikincisi ihtiyat amacı, üçüncüsü ise spekülasyon amacıdır.

Yanıt Açıklaması: Keynes 1883-1946 yılları arasında yaşamıştır. Bu dönemde sanayi devriminin iktisadi sonuçlarının artık gözle görülür biçimde ortaya çıkması, Marksist yaklaşımın olumsuz sonuçlarının görülüyor olması ve bunların üzerine Batı ekonomilerinde görülen iktisadi gerilemeyle birlikte 1929 krizi Keynes'in düşüncesinin gelişimine katkı yapmıştır. Ancak 2. Dünya savaşının etkileri Keynes'in ölümünden sonra görülecektir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Özellikle Chicago üniversitesi mensubu iktisatçılarından Milton Friedman ve yakın çevresindeki iktisatçıların alternatif görüşleri, 1970’lerde ortaya çıkan stagflasyon krizinin Keynesci politikalarla  çözümlenememesi durumunda yükselişe geçerek iktisattaki Monetarizm / Keynesyen iktisat tartışmalarını doğurmuştur. Keynesgil teorinin parayı ve fiyatlar genel seviyesindeki değişiklikleri ihmal eden analizlerine yönelik doğan bu tepkisel akım, “Parasalcılar” veya “Monetarizm” olarak adlandırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Tekelci rekabet analizini Edward Chamberlain geliştirmiştir. Tekelci rekabet piyasasında firmalar birbirinin aynısı olmayan ama tüketicinin aynı ihtiyacını karşılayan, yani birbiri yerine ikame edilebilir özellikler taşıyan ürünler üretirler. Firmalar, ürünlerini sanki rakip firmalarınkinden çok değişikmiş gibi farklılaştırır, tüketicinin kendi malları yerine diğer malları satın almaması için reklam ve tanıtım yaparlar. Bu yönüyle tekel gibidirler. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: (1968’de İsviçreli iktisatçı Karl Brunner (1926-1989)’in Federal Reserv Bank Saint Louis Review’de yayınlanan makalesinde “Monetarizm” kavramını ilk kez kullanılarak 1920’lerde bilinen ve sonra unutulan para prensiplerini başka bir deyişle klasiklerin miktar teorisini yeniden hatırlatmıştır.

Yanıt Açıklaması: Monetaristlerin çoğunluğunu, Chicago çevresinden yetişmiş ve çoğunluğu Friedman’ın öğrencisi olan bilim adamları ile St.Louis Federal Reserv Bankası uzmanları oluşturmaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Yeni klasik iktisadın öncüleri Amerikalı Robert Lucas Jr., Thomas Sargent, Edward Prescott ve Neil Wallace rasyonel beklentiler üzerine önemli çalışmalar yayımlamışlardır. Ayrıca, İngiltere’de Patrick Minford yeni klasik iktisat okulunun önde gelen isimleri olmuşlardır. Milton Friedman Monetarist; Edmund Phelps, Gregory Mankiw, David Romer ise Yeni Keynesyen iktisatçılar arasındadır.

Yanıt Açıklaması: Merkantilizm tek taraflı bir politika idi. Bir ülkenin zenginliğinin altın ve gümüşle ölçülmesi, tarımın ihmal edilerek sanayiye önem verilmesi; devletin, ülkeye altın girmesini teşvik etmek, dışarıya altın çıkmasını önlemek için ekonominin her alanına müdahale etmesi, zamanla bizzat gelişmekte olan sanayileri boğmaya başlamıştır. Böylece, hem eleştirilmesine neden olmuş hem de yeni düşüncelerin meydana gelmesini teşvik etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Walras’ın bütün piyasaların aynı anda dengesini öngören genel dengesine karşılık Marshall diğer piyasaları veri kabul edip bir piyasanın dengenin nasıl oluştuğunu ele alan kısmi denge analizini geliştirmiştir. Kısmi denge analizinde denge üzerinde dolaylı etkisi olabilecek ilgili diğer tüm değişkenler sabit kabul edilip bir değişkenin değerlerindeki değişikliğin olası sonuçları incelenir.Neoklasik iktisadın bugünkü ders kitaplarına girecek biçimde formüle edilmesinde en büyük katkısı olan kişi şüphesiz Marshall’dır. Ekonomi’nin İlkeleri, kendisi hayattayken bile tam sekiz baskı yapmış, daha sonra da defalarca basılmıştır. Bu eser on yıllar boyu İngilizce temel ders kitabı özelliğini korumuş, oradaki analizlerin çoğu iktisat biliminin ortak birikimi olarak görüldüğü için doğrudan Marshall’a atıf yapılmadan ders kitaplarında yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Klasik Miktar Teorisi ile Modern Miktar Teorisi arasındaki farklar aşağıdaki şekilde özetlenebilir: Klasiklerde paranın dolaşımı sabit (veri) iken, Monetaristlerde sabit değildir. Monetaristlerde paranın dolaşım hızı; sürekli gelir, faiz oranı, beklenen enflasyon oranı gibi gözlemlenebilen birkaç değişkenin istikrarlı bir fonksiyonudur. Klasiklerde Milli Gelir (MG) ifadesi cari işlemlerin nominal değerini ifade eder. Monetaristlerde ise, MG ile kastedilen şey “sürekli gelir” olup servet ile ifade edilmiştir. Klasiklerde para talebini belirleyen unsur gelir düzeyidir. Görüldüğü gibi, Monetarist yaklaşımda paranın getirisi sabitken tahvillerin getirisinin azalması, elde tutulan para miktarını arttırmaktadır. Para talebini belirleyen unsurlar, gelir düzeyi ve faiz oranıdır.

Yanıt Açıklaması: Klasik miktar teorisinde paranın dolaşımı sabit veri iken, monetaristlerde sabit değildir. Monetaristlerde paranın dolaşım hızı; sürekli gelir, faiz oranı, beklenen enflasyon oranı gibi gözlemlenebilen birkaç değişkenin istikrarlı bir fonksiyonudur. Klasiklerde Milli Gelir ifadesi cari işlemlerin nominal değerini ifade eder. Monetaristlerde ise, MG ile kastedilen şey “sürekli gelir” olup servet ile ifade edilmiştir. Klasiklerde para talebini belirleyen unsur gelir düzeyidir. Görüldüğü gibi, monetarist yaklaşımda paranın getirisi sabitken tahvillerin getirisinin azalması, elde tutulan para miktarını arttırmaktadır. Para talebini belirleyen unsurlar, gelir düzeyi ve faiz oranıdır. Bu durumda doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Keynes’e kadar iktisatçılar “ mikro-makro ” diye iktisatta bir ayrım yapmamışlardır. Fakat Keynes’le birlikte böyle bir ayrım başlamıştır. Mikro iktisat bireysel karar vericilerin davranışlarını incelerken, makro iktisa t ise ekonomik birimlerin toplu davranışlarını inceler. Bu doğrultuda Keynesyen analiz tek bir mal veya hizmetin fiyatındaki artıştan ziyade; Ekonomideki bütün mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki ortalama artışı yansıtan enflasyon, Tek bir işçinin emek arzından ziyade ekonomideki tüm çalışanları kapsayan toplam istihdam, İş bulamayan herkesi içine alan işsizlik oranı gibi makro kavramları çalışma konusu haline getirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Keynes’e kadar iktisatçılar “mikro-makro” diye bir ayrım yapmamışlardır. Fakat Keynes’le birlikte böyle bir ayrım başlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Keynes efektif talep kavramı üzerine vurgu yapmıştır. Bu kavram günümüzde toplam talep olarak da nitelendirilmektedir. Keynes’e göre, toplam talep; ulusal gelirin, üretim düzeyinin ve istihdamın en önemli belirleyicisidir ve toplam talep toplam harcamalardan meydana gelir. Toplam harcamaların; ekonomideki tüketim, yatırım, kamu  harcamaları ve net ihracatın toplamından oluştuğunu söylemiştir. Ekonomideki tüm firmalar satış yapmak ümidiyle reel bir çıktı düzeyi üretir. Fakat bazen toplam harcamalar üretilen tüm bu çıktı düzeyini satın olmak için yeterli olmayabilir. Satılamayan ürünler firmaların bünyesinde biriktikçe firmalar işçi çıkarmaya ve üretimlerini düşürmeye başlarlar.

Yanıt Açıklaması: Şili’de 1973 yılında sosyal demokrat Allende’yi darbe ile devirerek iktidara gelendiktatör Augusto Pinochet tarafından Friedman ekonomik politikasının radikal bir biçimde kabul ettirilmesi, 70’li yılların ortasından sonra ülkede ağır toplumsal çekişmelere neden olmuştur. Friedman’ın açık destek verdiği hatta bazen övdüğü Pinochet döneminde emeklilik fonları özelleştirilmiş, servet ve işletme kârları üzerindeki vergiler kaldırılmıştır. 212 kamu işletmesi ve 66 banka özelleştirilmiştir. Friedman’ın ekonomik liberalizmi ABD’de, Türkiye'de ve Büyük Britanya’da da politika üzerinde son derece etkili olmuştur. Ancak, ne Reagan ne Thatcher, Friedman’ın paracı politikalarını kendi ülkelerinde, Şili’de olduğu gibi, tümüyle ve uzun süre uygulamaya cesaret edememişlerdir.

Yanıt Açıklaması: Veblen, Eski Kurumcu İktisatçılar arasındayken; Aralarında R. Coase, Williamson, D. North, Posner gibi iktisatçıların bulunduğu ve yerleşik iktisadın kavramsal araçlarını kurumsal iktisadın inceleme konularına uyarlayarak yerleşik iktisadın alanını genişleten iktisatçılara da yeni kurumcular denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Chamberlin literatürde iki uç olan tam rekabet piyasası ile tekel piyasası arasında tanımlanabilecek tekelci rekabet adıyla yeni bir piyasa türünden bahseder. Bu piyasada firmalar, birbirinin aynısı olmayan ama tüketicinin aynı ihtiyacını karşılayan, yani birbiri yerine ikame edilebilir özellikler taşıyan ürünler üretirler. Firmalar, ürünlerini sanki rakip firmalarınkinden çok değişikmiş gibi farklılaştırır, tüketicinin kendi malları yerine diğer malları satın almaması için reklam ve tanıtım yaparlar.

Yanıt Açıklaması: 1929 ekonomik krizinin nedenleri maddeler halinde şöyle özetlenebilir: 1. Kötü yapılanmış bankalar nedeniyle zaten zayıf ve spekülatif olan kredi yapısının Wall Street’teki çöküş nedeniyle yıkılması 2. Uygulanan yanlış para politikaları ve devletim piyasaya müdahale etmemesi 3. Tarım ürünlerine olan talebin inelastik oluşu yüzünden çiftçinin gittikçe azalan satın alma gücü 4. Teknolojik işsizliğin giderek artması 5. Kötü ve gittikçe kötüleşen gelir dağılımı 6. Bütün bu nedenlerin etkisi altında tamamen altüst olan sermaye birikimi 7. Yatırımlardaki düşüşün ulusal gelirde düşmeyi de beraberinde getirmesi 8. Yatırım harcamalarındaki ufak bir düşüşün çarpan etkisiyle ulusal gelirde çok daha şiddetli bir azalmayı ortaya çıkarması. Görüldüğü gibi problem devletin ekonomiye müdahale etmesinden ziyade etmemesidir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Sürekli gelir gerek beşeri gerekse bireysel olmaya servetten elde edilmesi beklenen uzun dönemli gelirdir.

Yanıt Açıklaması: Absolutist iktisatçılar iktisadi düşünce tarihini yanlıştan, doğruya giden doğrusal bir çizgi gibi değerlendirirler. Bunun için iktisadi düşünce tarihçisi, geçmişte ve şimdi iktisat teorisine yapılan bilimsel katkılar üzerinde durur. Doğru cevap C'dir.