Anayasa Hukuku

Yanıt Açıklaması: 18. yüzyıl sonlarında ortaya çıkan anayasacılık hareketleri sonucunda, hükümdarın yetkileri daha da sınırlandırılarak sembolik bir konuma dönüştürülmüş, parlamentoların yetkileri ise güçlenmiştir. Öte yandan, demokratik bir evrim süreci ile oy verme hakkı tedricen genişletilmiş ve sonunda, her vatandaşın oy kullanma hakkına sahip olduğu “genel oy” ilkesine ulaşılmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasası, 105’inci maddeden açıkça anlaşılacağı gibi, karşı-imza kuralına tâbi olmayan, Cumhurbaşkanının tek başına yapabileceği bir işlem kategorisi yaratmış, üstelik 125’inci maddeyle bu işlemlere karşı yargıya başvuru yolunu kapatmıştır. Anayasa, Cumhurbaşkanının hangi işlemleri tek başına yapabileceğini de tasrih etmemiştir. O dönemde doktrinde hâkim olan kanaat, Cumhurbaşkanının devletin başı olma sıfatından doğan işlemlerinin yargı denetimine tâbi olmamasının doğal olduğu, ancak yürütme alanına ilişkin işlemlerde yargı yolunun açık olması gerektiğiydi. 2017 Anayasa değişikliği ile, yürütme yetkisi tümüyle Cumhurbaşkanına verildiğine ve yürütme organının TBMM’ne karşı siyasal sorumluluğu ortadan kaldırılmış olduğuna göre, karşı-imza kuralının da kalkmış olması doğaldır. Bundan böyle Cumhurbaşkanı, tüm işlemlerini tek başına yapacaktır. Dolayısıyla, 125’inci maddede yapılan değişiklikle bu işlemlere karşı yargı yoluna başvurulamayacağı hükmünün de kaldırılmış olması, doğal bir sonuçtur. Çünkü aksi halde idarî yargı, çok büyük ölçüde işlevsiz kalmış olacaktı. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Parlâmenter rejimlerde Başbakan ve bakanların görevleriyle ilgili suç iddialarının soruşturulmasını ve gerekirse kendilerinin Yüce Divanda yargılanmalarını sağlayan denetim sistemi, meclis soruşturmasıdır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yükseköğretim Kurulu’nun başkan ve üyeleri ile üniversite rektörlerinin seçiminde Cumhurbaşkanı’na belirleyici bir rol tanınması (m.130,131) suretiyle, Konsey rejiminin hassas telakki ettiği bu alanın Cumhurbaşkanı’nın vesayeti altında olmasına çalışılmıştır.

Yanıt Açıklaması: 2017 Anayasa değişikliği ile Cumhurbaşkanının cezai sorumluluğu çok farklı şekilde düzenlenmiştir. Değişiklikten önce bu durum vatana ihanet durumuyla sınırlı olduğu halde; yeni 105'inci madde Cumhurbaşkanının bütün suçlarından dolayı sorumlu olacağı anlamını taşımaktadır. Madde, Cumhurbaşkanı hakkında bir suç işlediği hakkında meclis soruşturması açılabileceğini, dolayısıyla Cumhurbaşkanı vatana ihanetle suçlanması halinde onu yargılayacak olan Yüce Divan sıfatıyla Anayasa Mahkemesi iken göreviyle ilgili olmayan şahsi suçlar bakımından da Yüce Divan'da yargılanacak olması karara bağlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Devletin çeşitli hukuki fonksiyonlarının değişik devlet organlarınca yerine getirilmesine "kuvvetler ayrılığı" ya da hukuki anlamıyla "fonksiyonlar ayrılığı" denmektedir.

Yanıt Açıklaması: Yabancı ülkelerde yaşayan Türk vatandaşlarına, milletvekili genel seçimlerinin yapılacağı günün 75 gün öncesinden başlamak üzere, yurda giriş ve çıkışlarında gümrük kapılarında kurulacak oy sandıklarında oy kullanma hakkını tanımıştır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Heyet-i Âyan adını taşıyan meclisin bütün üyeleri, padişah tarafından atanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri 6771 sayılı kanunla değiştirilen 104. maddeyle düzenlenmiştir. Cumhurbaşkanı devletin başıdır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir. Türkiye Cumhuriyetini ve Türk milletinin birliğini temsil eder. Gerekli gördüğünde TBMM açılış konuşmasını yasa yılının il günü yapar. Kanunlar yayımlar. Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında meclise mesaj verir. Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir. Milletlerarası andlaşmaları onaylar ve yayımlar. Milli güvenlik politikalarını belirler ve gerekli tedbirleri alır. TBMM adına TSK'nın Başkonutanlığını temsil eder. Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Yasama görevinin niteliği ve önemi, milletvekillerinin hukuki statüsünün anayasada özel olarak düzenlenmesini gerekli kılar. Bu statünün unsurları, milletvekillerinin bütün milleti temsil etmeleri ilkesi, milletvekili andına ilişkin hüküm, milletvekilliği ile bağdaşmayan işler, yasama sorumsuzluğu ve dokunulmazlığı, milletvekilliğinin düşmesi ve milletvekillerinin malî statüsüdür. Doğru yanıt D'dir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa değişikliklerinin yalnızca esas yönünden denetlenebileceği ilk kez 1971 yılında yaşanan anayasa değişikliğinde ifade olunmuştur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: 108.nci madde ile düzenlenmiştir.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanlığı kararnamesi, yürütme yetkisine ilişkin bütün konularda çıkabilir. Cumhurbaşkanlığı kararnameleri yetki kanununa ihtiyaç göstermez; TBMM'nin onayına sunulmaz; Anayasa Mahkemesi'nin denetimine tabidir. Cumhurbaşkanlığı kararnameleri  kanun gücünde oldukları halde kanunun altında yer alan düzenleyici işlemlerdir ve aynı konuda TBMM'nin kanun çıkarması, Cumhurbaşkanlığı kararnamesini hükümsüz hale getirmez.

Yanıt Açıklaması: Milli Güvenlik Kurulu 1961 Anayasası madde 111 ile yönetim sistemimize girmiştir.

Yanıt Açıklaması: Anayasa ve anayasacılık kavramları, Yakın Çağ’ın ürünleridir. Daha önceki çağlarda devlet düzenine ilişkin bazı hukuk kuralları bulunmakla birlikte, bugün tanımladığımız anlamda anayasalar yoktu. Dünyada ilk yazılı anayasa metni, İngiliz ihtilali sırasında kabul edilmiş ve ömrü pek kısa sürmüş olan “Instrument of Government” (Hükûmet Aracı) adlı bir belgedir. Bugünkü anlamında ilk anayasalar ise, 1787 ABD ve 1791 Fransa anayasalarıdır. 19. ve 20. yüzyıllarda anayasacılık akımı hız kazanmış ve pek çok devlet birer anayasa kabul etmiştir. Bilindiği gibi, ilk Osmanlı-Türk Anayasası'da 1876 yılında kabul edilmiş olan “Kânûn-i Esâsî” dir.

Yanıt Açıklaması: Devlet fonksiyonlarını ve bu fonksiyonları ifa aracı olan hukuki işlemleri yapan organa ve yapılış şekillerine göre tasnif etmeyi konu edinen bu görüşün en güçlü savunucusu Fransız hukukçu Carre de Malberg'tir.

Yanıt Açıklaması: Anayasanın değişik 116’ncı maddesine göre, “Türkiye Büyük Millet Meclisi, üye tamsayısının beşte üç çoğunluğuyla seçimlerin yenilenmesine karar verebilir. Bu halde Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır. Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır.”

Yanıt Açıklaması: 1961 Anayasası, 8. maddesinde açıkça ‘kanunlar, Anayasaya aykırı olamaz’ hükmüne yer vererek anayasanın üstünlüğünü ortaya koymakla beraber, Anayasa Mahkemesi’nin kurulmasıyla teoriden pratiğe bu ilkeyi hayata geçirmiştir. Böylelikle kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi kabul edilmiştir. Diğer şıklarda yer alan gelişmeler, devlet iktidarının paylaşılması, temel hakların genişletilmesi ve çoğulcu toplum yapısının geliştirilmesi ile alakalıdır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: En büyük artık usûlü, en kuvvetli ortalama sistemi, d’hondt usûlü ve ulusal artık sistemi nispi temsil sisteminin çeşitlerindendir.Çoğunluk sisteminin basit ve mutlak olmak üzere iki çeşidi bulunmaktadır. Doğru cevap A’dir.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanının seçimine ilişkin 101’inci madde de, değişiklikle şu şekli almıştır: • “Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir. • Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.