Anayasa Hukuku

Yanıt Açıklaması: 2017 Anayasa değişikliği ile askerî mahkemeler ve bu arada iki yüksek askerî mahkeme olan Askerî Yargıtay ve Askerî Yüksek İdare Mahkemesi kaldırılmıştır. Değişik 142’nci maddeye göre, “disiplin mahkemeleri dışında askerî mahkemeler kurulamaz.”

Yanıt Açıklaması: Anayasa koyucunun, kanun deyiminden maddi manada kanunu mu, yoksa şeklî manada kanunu mu kastettiği konusunda bir açıklık yoktur. Anayasaya göre, maddi anlamda kanunların yanında şeklî anlamda kanunlar da vardır. Diğer bir deyişle, kural işlem olmadığı, bir objektif hukuk kuralı koymadığı hâlde, kanun adını taşıyan, maddi kanunlarla aynı usuller içerisinde yapılan, aynı hukuki güce sahip olan ve aynı yargısal denetim rejimine tâbi bulunan birçok işlem mevcuttur. Objektif hukuk kuralı, ister genelliği ile ister bireyler bakımından yeni hak ve yükümlülükler yaratmasıyla, ister bir kere uygulanmakla sona ermemesiyle tanımlansın, anılan işlemlerin hiçbir anlamda kural sayılamayacaklarında şüphe yoktur. Bu işlemlerden bazıları, 1982 Anayasası’nın, 1961 Anayasası’nın 64. maddesine paralel olan 87. maddesinde sayılmıştır. Bütçe ve kesin hesap kanunlarını kabul etmek, para basılmasına karar vermek, genel ve özel af ilân etmek gibi. Bunlardan bir kısmı mesela bütçe kanunu, yeni bir hukuk kuralı yaratmaz; sadece yürürlükteki kurallar çerçevesinde devlet gelirlerinin toplanmasına ve kamu harcamalarının yapılmasına izin verir; diğer bir deyişle, bu yetkilerin kullanılabilmesinin şartını oluşturur. Genel veya özel af da aynı şekilde, af edilen kişi veya kişileri bir hukuki statüden çıkarıp başka bir hukuki statüye sokar. Bu örnekler karşısında Türkiye’de kanunun mutlaka bir kural işlem olması gerektiği elbette söylenemez.

Yanıt Açıklaması: Kendisini bağlayan hiçbir pozitif hukuk kuralı olmaksızın sınırsız bir biçimde o ülke devletinin  temel siyasi yapısını belirleyen iktidara asli kurucu iktidar denir.

Yanıt Açıklaması: Bu durum için tanınan süre 45 gündür.

Yanıt Açıklaması: Seçim sistemleri, seçim çevrelerinin büyüklüğüne, daha doğrusu çıkaracakları milletvekili sayışına göre, liste usulü ve tek isim (dar bölge) usulü olarak ikiye ayrılır. Tek isim usulünde her seçim çevresinden sadece tek bir milletvekili seçilir. Demokratik ülkelerin büyük çoğunluğunun uyguladığı liste usulünde ise seçim çevreleri nüfuslarına göre değişen sayıda olmak üzere, birden çok milletvekili çıkarırlar. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Yasama dokunulmazlığının, yasama sorumsuzluğundan farklı olarak, dokunulmazlık nispi ve geçici nitelikte bir ayrıcalıktır.

Yanıt Açıklaması: 17. ve 18. yüzyıllarda devletin kökenini açıklamak üzere Hobbes, Locke ve Rousseau gibi önemli düşünürler tarafından “toplum sözleşmesi” teorileri ortaya atılmıştır. Bu düşünürlerin teorileri arasında önemli farklar olmakla birlikte, hepsinin ortak noktası, devletin ortaya çıkmasından önce insanların bir “tabiat hâli”nde yaşadıkları ve bu döneme zorunlu olarak fiziksel gücün hâkim olduğudur. Bir noktada insanlar, bu güvensiz ve anarşik durumdan kurtulmak, hayatlarını ve haklarını güvenceye kavuşturmak amacıyla, üstün bir otorite kurmaya, diğer bir deyimle devleti yaratmaya karar vermişlerdir ki buna, toplum sözleşmesi adı verilmektedir. Burada kastedilen, maddi anlamda bir sözleşme, yani toplum üyelerinin fiziki olarak bir araya gelip böyle bir sözleşme imzalamaları değil, varsayımsal anlamda bu yönde bir toplum iradesinin oluşmasıdır. Bu sözleşme ile toplum üyeleri, bir kısım haklarını (bazı yazarlara göre haklarının tümünü) bu üstün otoriteye devretmişler, bunun karşısında da güvenliklerini ve bir kısım haklarının devletçe korunmasını sağlamışlardır. Bu anlamda yazılı anayasa, bir bakıma, toplum sözleşmesinin biçimselleştirilmiş ve hukukileştirilmiş şeklidir. Günümüz Türkiye’sindeki anayasa tartışmalarında da anayasanın bir toplum sözleşmesi olduğu ya da en azından öyle olması gerektiği görüşü, sık sık dile getirilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Türk Anayasaları, 1876 Kanun-i Esasi'sinden bu yana Sert Anayasa Sistemini benimsemişlerdir. Kanun-i Esasi'ye göre Anayasa değişikliklerini teklif yetkisi ya Bakanlar Kurulu'na ve Ayan ya da Mebusan Meclisleri'nden birine aittir. Bu teklif önce Heyet-i Mebusan'ın sonra Heyet-i Ayan'ın üye tam sayısının üçte iki çoğunluğuyla kabul edildikten sonra padişahın onayıyla kesinleşiyordu. 1921 Anayasası, Anayasayı değiştirme sorunu ile ilgili bir hüküm taşımamaktaydı. 1921 Anayasa'sının kabulünde farklı bir çoğunluk aramamış daha sonra bu Anayasa'da yapılan değişikliklerde normal kanunlardaki usüllere göre gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle 1921 Anayasası Osmanlı Türk Anayasa tarihinin tek yumuşak Anayasası'dır. Bu nedenle doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında 298 sayılı Kanun’da (m. 94), 23.5.1987 tarihli ve 3377 sayılı Kanun’la yapılan değişiklik, yabancı ülkelerde yaşayan Türk vatandaşlarına, milletvekili genel seçimlerinin yapılacağı günün yetmiş beş gün öncesinden başlamak üzere seçim günü akşam saat 17.00’ye kadar yurda giriş ve çıkışlarında gümrük kapılarında kurulacak oy sandıklarında oy kullanma hakkını tanımıştır.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanlığı hükumet sisteminin kabul edilmesi ile gensoru önergesi kaldırılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: 1961 anayasası açıkça yargı fonksiyonu ve yargı erkini düzenlemiştir.

Yanıt Açıklaması: 1924 Anayasası döneminde sözü geçen ilkenin gereklerinin yerine getirilmiş olduğu söylenemez. Anayasa’nın 55. maddesi “Yargıçlar kanunda gösterilen usuller ve hâller dışında görevlerinden çıkarılamaz.” demek suretiyle, yargı bağımsızlığının temel unsurunu oluşturan hâkimlerin azlolunamazlığı ilkesine kanunla istisnalar getirilebilmesini kabul etmiş ve bu istisnaların kapsamının belirlenmesini de tamamen yasama organının takdirine bırakmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1982 Anayasasına göre hakimler ve savcılar adalet bakanlığına bağlıdır.

Yanıt Açıklaması: Üç anayasamızda da yer alan kanun ya da kanun adı taşımasa da kanun niteliğinde hukuk işlemleri düzenleme yetkisinin yasama organından başka organa devredilemeyeceği yönündeki bu ilke yasama yetkisinin devredilmezliğidir.

Yanıt Açıklaması: 1,2 ve 4 nolu maddeler Anayasa Mahkemesi'nce olağanüstü hal KHK'sı olabilmesi için gerekli şartlar olarak ifade edilmiştir.

Yanıt Açıklaması: I. TBMM (1920-1923) bu asli kurucu iktidarını, sadece 1921 Anayasası’nı değil, aynı zamanda devletin temel yapısına ilişkin daha birçok anayasal nitelikte kanunları yapmak ve Osmanlı İmparatorluğu’nun yıkıldığına karar vermek suretiyle, herhangi bir hukuki sınırlamaya bağlı olmaksızın kullanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında 298 sayılı Kanun’da (m. 94), 23.5.1987 tarihli ve 3377 sayılı Kanun’la yapılan değişiklik, yabancı ülkelerde yaşayan Türk vatandaşlarına, milletvekili genel seçimlerinin yapılacağı günün yetmiş beş gün öncesinden başlamak üzere seçim günü akşam saat 17.00’ye kadar yurda giriş ve çıkışlarında gümrük kapılarında kurulacak oy sandıklarında oy kullanma hakkını tanımıştır.

Yanıt Açıklaması: Yasama ve yürütme kuvvetlerinin yumuşak ve dengeli ayrılığı olarak tanımlanan parlamenter rejimin temel ayırıcı özelliği, Bakanlar Kurulunun  yasama organı önünde siyasal sorumluluğudur. Diğer bir deyimle yasama organı, hükümeti denetleyebiliyor ve güvensizlik oyu vermek suretiyle onun görevini sona erdirebiliyorsa, parlamenter rejimin temel şartı gerçekleşmiş olur. Bu nokta, parlamenter rejimi başkanlık sisteminden ayıran başlıca özelliktir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri, 6771 sayılı kanunla değiştirilen 104’üncü maddede şöyle düzenlenmektedir: • “Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir. • Cumhurbaşkanı, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil eder; Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin eder. • Gerekli gördüğü takdirde, yasama yılının ilk günü Türkiye Büyük Millet Meclisinde açılış konuşmasını yapar. 7. Ünite - Yürütme Organı 149 • Ülkenin iç ve dış siyaseti hakkında Meclise mesaj verir. • Kanunları yayımlar. • Kanunları tekrar görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderir. • Kanunların, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün tümünün veya belirli hükümlerinin Anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı oldukları gerekçesiyle Anayasa Mahkemesinde iptal davası açar. • Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atar ve görevlerine son verir. • Üst kademe kamu yöneticilerini atar, görevlerine son verir ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenler. • Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyetinin temsilcilerini gönderir, Türkiye Cumhuriyetine gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul eder. • Milletlerarası andlaşmaları onaylar ve yayımlar. • Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli gördüğü takdirde halkoyuna sunar. • Milli güvenlik politikalarını belirler ve gerekli tedbirleri alır. • Türkiye Büyük Millet Meclisi adına Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil eder. • Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verir. • Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebiyle kişilerin cezalarını hafifletir veya kaldırır.

Yanıt Açıklaması: Yükseköğretim öncesi öğrenciler siyasi bir partiye üye olamazlar