İşletmelerde Karar Verme Teknikleri

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A şıkkındadır. ELECTRE yöntemi iki kriterden daha fazla ve aşağıdaki koşullardan en az birini sağlayan karar problemlerinin çözümü için uygundur: - Kriterlerin performansları süre, ağırlık, fiyat, renk birimlerinde ifade edildiğinde ve karar vericinin bu farklı birimleri zor ve karmaşık olan ortak bir ölçekte tanımlamaktan kaçındığı durumlarda, - Küçük farkların önemsiz olmakla birlikte, küçük farklarının belirleyici olduğu ilgisizlik ve tercih eşik değerinin kullanımına gerek olduğu durumlarda, - Farklılıkların karşılaştırılmasının zor olduğu aralık ölçeklerinde veya alternatiflerin belirli bir ölçekte sıralamasının yapıldığı durumlarda.

Yanıt Açıklaması: Analitik ağ süreci Thomas L. Saaty tarafından geliştirilmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Farklı ölçüm birimleriyle temsil edilen kriterleri birimlerinden arındırmak ve karşılaştırılabilir biçime dönüştürmek amacıyla yapılan işleme normalizasyon denir. Bu işlem nitel değerlerin nicel değerlere dönüştürülmesi ve farklı birimlerle ifade edilen tüm nicel değerlerin ortak bir ölçeğe çevrilmesidir. Kriterleri birimlerinden arındırmak için gerçekleştirilen ve normalizasyon işlemi olarak adlandırılan bu işlemde, farklı yaklaşımlar kullanılabilir.

Yanıt Açıklaması: ELECTRE yöntemi, çok kriterli karar verme problemleri içinde, alternatiflerin performanslarına göre karşılıklı ikili kıyaslamalarına dayanan üst derecelendirme (outranking) yöntemleri sınıfında yer almaktadır. Türkçe’de “Uyum-Uyumsuzluk Yöntemi” olarak bilinen ELECTRE yönteminde, bir alternatif diğer tüm alternatiflerle kıyaslanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Alternatiflerin Sıralanması adımında, bir önceki aşamada elde edilmiş olan ideal çözüme yakınlık değerleri en büyükten en küçük değere doğru sıralanarak en çok tercih edilen alternatif/alternatifler elde edilir.

Yanıt Açıklaması: Çok kriterli karar verme problemi; sonlu sayıdaki alternatifleri, belirlenen kriterleri, her bir alternatifin her bir kritere göre performanslarını içeren bir karar matrisi yardımıyla gösterilebilir. Bir karar matrisinin satırlarında alternatifler, sütunlarında ise alternatiflerin değerlendirileceği kriterler yer almaktadır. Karar matrisinin elemanları, her bir alternatifin ilgili kritere göre yapılan değerlendirme sonucu aldığı değerden oluşur.

Yanıt Açıklaması: R i = max v ij  formülü ile hesaplanır. R 1 = 0,15 R 2 = 0,25 R 3 = 0,10 R 4 = 0,15 R 5 = 0,15

Yanıt Açıklaması: ELECTRE I yönteminin türevleri olan ELECTRE Iv ve ELECTRE Is, seçim problemine çözüm bulabilmek için geliştirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Karar ağaçları, çizimleri kolay olan ve karar vericiye en iyi karar alternatifinin seçiminde görsel olarak yardımcı olan grafiklerdir. Karar ağaçları aşırı hesaplamaya gerek kalmadan sınıflama yapar ve hem sürekli, hem de kesikli değişkenler için uygundur.

Yanıt Açıklaması: Amaç genellikle, kriterlerdeki bir değişiklikten arzulanan sonucu veya diğer bir deyişle karar vericilerin kriterler doğrultusunda meydana gelmesini istedikleri gelişimin yönünü ifade eder. Bir kriterin gelişim yönü; fayda-maliyet, maksimum-minimum veya daha çok daha az olabilir. Araba satın alma örneğinde karar vericinin amacı; fiyat kriterini minimum ve bir depo benzinle gidilen mesafe kriterini maksimum yapmak olabilir.

Yanıt Açıklaması: Analitik ağ sürecinde problem ifade edilir ve kriterler ile seçenekler ortaya konur. Kriterler ve seçenekler bir hiyerarşiye bağlı olarak düzeylerinin belirlenmesine gerek duyulmadan ağ yapıda modellenir. Bir matris yardımıyla problemde yer alan kriter ve seçenekler (elemanlar) arasındaki bağımlılık çapraz bir biçimde gösterilir. Bu amaçla oluşturulan matrise etki matrisi denir. Bu matris üzerinde kullanılan işaret veya sayılar ile birbirini etkileyen elemanlar gösterilir.

Yanıt Açıklaması: Analitik hiyerarşi süreci karar problemini hiyerarşik bir yapıda tek yönlü olarak modellemekte ve kriterlerin birbirinden bağımsız olduğu kabul edilmektedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: ELECTRE yöntemleri karar probleminin türüne göre seçim, sıralama ve sınıflandırma alt başlıklarına göre değerlendirilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A şıkkındadır. Yöntemin avantajlarının yanı sıra bazı dezavantajları da vardır. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir: - Uyum ve uyumsuzluk matrislerinin yardımıyla alternatiflerin ikili karşılaştırmaları yapıldığından, alternatif ve kriter sayısı arttıkça yapılan karşılaştırmalar karmaşıklaşmakta ve zaman alıcı olabilmektedir - Yöntem sadece lider alternatifleri üretir, bazen tercih edilen alternatifleri belirlemede yetersiz kalır. - Yöntem temel olarak az elverişli olan alternatifleri eleyerek çözüm sağladığından, az sayıda kriter ancak alternatif sayısının çok olduğu karar problemleri için uygundur.

Yanıt Açıklaması: Süpermatrisin yapısı ağ yapıya bağlı olarak oluşturulur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: VIKOR tekniğinin uygulanması sonucunda alternatifler için uzlaşık bir sıralama belirlenir. Teknik, elde edilen bu sıralamaya ek olarak belirli bir avantaj oranına sahip uzlaşık bir çözüm de sunar. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Sınıflandırma problemlerinde ELECTRE ailesinden ELECTRE TRI yöntemi kullanılmaktadır. Bu yöntem, alternatiflerin daha önceden tanımlanmış gruplar içerisindeki sınıflandırılmasını sağlar

Yanıt Açıklaması: Çok kriterli karar verme yöntemlerinden biri olan TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution- İdeal Çözüme Benzerlik Yoluyla Tercih Sıralama Tekniği) Hwang ve Yoon (1981) tarafından geliştirilmiştir. Bu yöntem seçilen alternatifin ideal çözüme en yakın, negatif ideal çözüme ise en uzak mesafede olması temeline dayanır.

Yanıt Açıklaması: Alternatiflerin oluşturduğu A kümesindeki her A1, A2dA için gj (a1) ? gj (a2) oluyorsa, “A1 alternatifi en az A2 alternatifi kadar iyidir” şeklinde ifade edilir.

Yanıt Açıklaması: ELECTRE yöntemi iki kriterden daha fazla ve aşağıdaki koşullardan en az birini sağlayan karar problemlerinin çözümü için uygundur. ELECTRE yöntemi aşağıdaki durumların en az birini sağlayan karar problemlerinde kullanılır (Ishizaka ve Nemery, 2013, 181): • Kriterlerin performansları süre, ağırlık, fiyat, renk vb. gibi farklı birimlerde ifade edildiğinde ve karar vericinin bu farklı birimleri zor ve karmaşık olan ortak bir ölçekte tanımlamaktan kaçındığı durumlarda, • Küçük farklılıkların önemsiz olmakla birlikte, küçük farkların toplamı belirleyici olduğu ilgisizlik ve tercih eşik değerinin kullanımına gerek olduğu durumlarda, • Farklılıkların karşılaştırılmasının zor olduğu aralık ölçeklerinde veya alternatiflerin belirli bir ölçekte sıralamasının yapıldığı durumlarda.