İşletmelerde Karar Verme Teknikleri

Yanıt Açıklaması: Çok kriterli bir karar verme probleminde, alternatif (seçenek) aralarından tercih yapılacak hareket (davranış) biçimleridir.

Yanıt Açıklaması: Bir kümeyi kendine bağlayan ok, kümenin elemanlarının birbirini etkilediğini ifade eder. C 1 kümesinden C 2 kümesine çizilen ok, C 2 kümesindeki elemanların C 1 'i etkilediğini ifade eder. Kümeleri birleştiren karşılıklı oklar iki küme elemanlarının karşılıklı bağımlılığını ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Amaç genellikle, kriterlerdeki bir değişiklikten arzulanan sonucu veya diğer bir deyişle karar vericilerin kriterler doğrultusunda meydana gelmesini istedikleri gelişimin yönünü ifade eder. Bir kriterin gelişim yönü; fayda-maliyet, maksimum-minimum veya daha çokdaha az olabilir. Araba satın alma örneğinde karar vericinin amacı; fiyat kriterini minimum ve bir depo benzinle gidilen mesafe kriterini maksimum yapmak olabilir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: ELECTRE yöntemi, problemin türüne göre seçim, sıralama ve sınıflama olmak üzere üç başlıktan oluşur. Seçim probleminde kullanılan yöntemler ELECTRE I, ELECTRE Iv ve ELECTRE Is yöntemleridir. Sıralama problemlerinde ise ELECTRE II, ELECTRE III ve ELECTRE IV yöntemleri kullanılmaktadır. Sınıflama problemlerinde kullanılan ELECTRE yöntemi ELECTRE TRI olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: TOPSIS yönteminin sahip olduğu avantajlar aşağıdaki gibi sıralanabilir: • TOPSIS yönteminin mantığı rasyonel ve anlaşılırdır. • Yönteme ait hesaplamalar basittir. • En iyi ve en kötü alternatiflerin belirlenmesinde eş zamanlı ölçeksel değer sunar. • Her bir alternatif kendi değerini almaktadır. Böylece alternatifler arasındaki farklılıklar ve kriterlerin birbirlerinden ne kadar farklı oldukları konusunda iyi bir görüş elde edilebilir. Bu avantajlarının yanısıra, yöntemin bazı dezavantajları da vardır: • Yöntemin dezavantajlarından biri, probleme yeni bir alternatifin eklenmesi ya da bir alternatifin çıkarılması durumunda alternatiflerin sıralamasının tamamen değişebilmesidir. • Alternatiflerin değerlendirilmesinde bazı alternatifler için sayısal değerler yerine karar vericilerin kişisel yargılarına dayanan sözel değerler girdi olarak kullanılabilirken, çıktıların (ideal çözüme olan yakınlık hesaplamaları) daima sayısal değerler olmasıdır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: TOPSIS yönteminin sahip olduğu avantajlar aşağıdaki gibi sıralanabilir: • TOPSIS yönteminin mantığı rasyonel ve anlaşılırdır. • Yönteme ait hesaplamalar basittir. • En iyi ve en kötü alternatiflerin belirlenmesinde eş zamanlı ölçeksel değer sunar. • Her bir alternatif kendi değerini almaktadır. Böylece alternatifler arasındaki farklılıklar ve kriterlerin birbirlerinden ne kadar farklı oldukları konusunda iyi bir görüş elde edilebilir. Bu avantajlarının yanısıra, yöntemin bazı dezavantajları da vardır: • Yöntemin dezavantajlarından biri, probleme yeni bir alternatifin eklenmesi ya da bir alternatifin çıkarılması durumunda alternatiflerin sıralamasının tamamen değişebilmesidir. • Alternatiflerin değerlendirilmesinde bazı alternatifler için sayısal değerler yerine karar vericilerin kişisel yargılarına dayanan sözel değerler girdi olarak kullanılabilirken, çıktıların (ideal çözüme olan yakınlık hesaplamaları) daima sayısal değerler olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: ELECTRE yönteminin temel yaklaşımı, her bir kriter için ayrı ayrı alternatifler arasındaki ikili karşılaştırmaları kullanmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Alternatiflerin ikili karşılaştırmaları sonucunda, karşılaştırıldığı diğer alternatiflere üstünlük sağlayan alternatiflerin oluşturduğu kümeye Çekirdek (K) Küme denir. Alternatifler arasında gerçekleştirilen ikili karşılaştırmalar Çekirdek Diyagramı olarak adlandırılan bir grafik yardımıyla gösterilir. Çekirdek diyagramı, ELECTRE yöntemlerinin çözümünde, alternatifler arasındaki sıralama ilişkisini görmek, çözüm sürecini kolaylaştırmak ve en iyi alternatifleri belirlemek amacıyla kullanılır. Sekiz alternatifin ikili karşılaştırılması sonucunda oluşturulan bir çekirdek diyagramı gösterilmiştir.

Yanıt Açıklaması: VIKOR tekniğinin adımları aşağıda verildiği gibidir: 1. Karar matrisi oluşturulur. 2. Her kriter için en iyi ve en kötü değerler belirlenir. 3. Normalize karar matrisi oluşturulur. 4. Ağırlıklı normalize karar matrisi oluşturulur. 5. Ortalama grup faydası ve en büyük pişmanlık değerleri hesaplanır. 6. Qi değerleri hesaplanır. 7. Alternatifler sıralanıp koşullar denetlenir.

Yanıt Açıklaması: Tekniğin temeli “ideal çözüme yakınlık” ölçümüne dayanır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Alternatiflerin ikili karşılaştırmaları sonucunda, karşılaştırıldığı diğer alternatiflere üstünlük sağlayan alternatiflerin oluşturduğu kümeye Çekirdek (K) Küme denir.

Yanıt Açıklaması: Karar probleminin belirlenmesi ve ağ modelin geliştirilmesi Bu adımda; problemin bileşenleri olarak değerlendirilebilecek amaç, kriterler, varsa alt kriterler ve seçenekler tanımlanır. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: VIKOR tekniğinde kriter ağırlıkları oran olarak ifade edilmekte ve toplamı 1’e eşit olmaktadır.Doğru cevap ''B'' şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kriterler kümesinden seçenekler kümesine çizilen ok A ve B seçeneğinin kriterler kümesinin elemanlarını etkilediğini göstermektedir. İki küme arasındaki her iki yönde dış bağımlılık ise geri besleme olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Karar matrisini oluşturan değerleri birimlerinden arındırmak ve karşılaştırılabilir seviyeye getirmek üzere normalizasyon işlemi uygulanır.

Yanıt Açıklaması: karar problemi

Yanıt Açıklaması: Kabul edilebilir Avantaj Koşulu (C1): En iyi ve en iyiye en yakın seçenek arasında belirgin bir fark olduğunun kanıtlanmasına yönelik koşuldur.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kabul edilebilir Avantaj Koşulu (C1): En iyi ve en iyiye en yakın seçenek arasında belirgin bir fark olduğunun kanıtlanmasına yönelik koşuldur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: ELEKTRE yöntemi Türkçe'de uyum-uyumsuzluk yöntemi olarak bilinmektedir.

Yanıt Açıklaması: TOPSIS yöntemi 6 adımdan oluşmaktadır. Bu adımlar aşağıdaki gibidir: • Normalize edilmiş karar matrisi oluşturulur. • Ağırlıklandırılmış karar matrisi oluşturur. • İdeal ve negatif ideal çözüm belirlenir. • Öklid uzaklığı yardımıyla her bir alternatifin ideal ve negatif ideal çözüme olan uzaklıkları hesaplanır. • İdeal çözüme olan göreli yakınlık hesaplanır. • Alternatifler en iyiden en kötüye doğru sıralanır.