İşletmelerde Karar Verme Teknikleri

Yanıt Açıklaması: Karar probleminin tanımlanmasıyla birlikte problemin amacı da ortaya konur.

Yanıt Açıklaması: Karar probleminin çözümünü güçleştiren önemli nedenlerden biri çevresel faktörlerdeki belirsizlik düzeyi, bir diğeri ise problemin birbiriyle çelişen birden çok kriter içermesidir. Genellikle seçenekler arasında mutlak üstünlüğün olmaması, bazı kriterler açısından diğerlerinden üstün olan bir seçeneğin, diğer bazı kriterler açısından ise diğerlerinden zayıf olmasından kaynaklanmaktadır. Böylesi durumlarda en iyi kararı verebilmek amacıyla geliştirilen karar verme teknikleri Çok Kriterli Karar Verme teknikleri olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Alternatiflerin en iyiden en kötüye doğru sıralanması problemlerinde ELECTRE II, ELECTRE III ve ELECTRE IV yöntemleri kullanılmaktadır. ELECTRE II ve III yöntem- leri, kriterlerin göreceli önemini ölçmenin istenildiği ve mümkün olduğu durumlarda, ELECTRE IV yöntemi ise bu ölçmenin mümkün olmadığı durumlarda kullanılır. ELECT- RE II yöntemi tüm alternatiflerin iyiden kötüye doğru sıralanmasını sağlar. Alternatiflerin bu şekilde sıralanabilmesi için, direkt sıralama, ters sıralama ve son sıralama olmak üzere toplam üç sıralama yapılır. Alternatiflerin sıralamasını yaparken ELECTRE III yöntemi, ELECTRE II yöntemi ile benzer işlemleri gerçekleştirir. ELECTRE II yöntemi ile sıralama işlemi yapılırken, alternatiflerin kriter değerlendirmeleri arasındaki farkın büyük veya kü- çük olması yeterli iken, ELECTRE III yönteminde ise herhangi iki alternatifin bir kritere göre değerlendirmeleri arasındaki farkın büyüklüğüne göre tercih edilebilirlik belirlenmesi gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: ELECTRE yönteminde, alternatiflerin oluşturduğu kümenin bir alt kümesi olan çekirdek (K) kümenin belirlenmesi ile alternatifler indirgenir. Çekirdek (K) kümenin belirlenmesi şu şekilde olur: • Çekirdek kümedeki hiçbir alternatif diğerine baskın değildir. • Çekirdek küme dışındaki alternatifler çekirdek kümede yer alan en az bir alternatif tarafından baskındır.

Yanıt Açıklaması: ELECTRE yönteminde her uyum setine (Ckl ) karşılık bir uyumsuzluk seti (Dkl ) bulunmaktadır. Uyumsuzluk setinin elemanları, ilgili uyum setine ait olmayan j değerlerinden oluşmaktadır.

Yanıt Açıklaması: VIKOR tekniğinde normalizasyon işlemi için Doğrusal Sabit yaklaşımı kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: ANP ele alınan problemi bir ağ yapıda modeller ve analitik hiyerarşi sürecinde olduğu gibi ikili karşılaştırmalara dayanır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Qi değerlerinin hesaplanmasında kullanılan diğer bir eleman olan q parametresi ise kriterlerin çoğunluğunun ağırlığını (maksimum grup faydasını) gösterir.Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: En yaygın kullanılan normalizasyon yaklaşımları aşağıdaki gibi sıralanabilir: • Doğrusal Orantı • Doğrusal Sabit • Standartlaştırma (Z Score) • Vektör Normalizasyonu • Bir Referans Noktasına Göre Normalizasyon • İkili Kıyaslamalar Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Yapılan çalışmalar incelendiğinde, VIKOR tekniğinin, personel seçimi, performans değerlemesi, kuruluş yeri seçimi, müşteri memnuniyetinin ölçülmesi, bilgisayar seçimi, yazılım seçimi, proje tekliflerinin değerlendirilmesi, tedarikçi seçimi, vb. alanlarda uygulandığı görülmüştür.

Yanıt Açıklaması: Bir faktör diğerine göre yüksek derecede kuvvetli olduğunda 7 değeri atanır.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap A şıkkındadır. ELECTRE yöntemlerinin çok kriterli karar problemlerinin çözümünde sağladığı avantajlar aşağıdaki gibi sıralanabilir: I- ELECTRE yöntemi nitel ve nicel verilerin aynı anda kullanılmasına izin vermektedir. II- Yöntemde üstün olmayan alternatiflerin yer aldığı küme de oluşturulabilir. III-Diğer çok kriterli yöntemlere göre daha az bilgiye gereksinim duymaktadır. IV- Probleme ait verilerin kalitesi ve güvenirliği arttıkça, alternatiflerin sırlaması ve seçimi daha gerçekçi olacaktır.

Yanıt Açıklaması: İdeal Çözüme Olan Göreli Yakınlığın Hesaplanması Her bir karar noktasının ideal çözüme göreli yakınlığı olan Ci’nin hesaplanmasında ideal ve negatif ideal ayırım ölçülerinden yararlanılır. Buradaki ölçüt, her bir alternatife ait negatif ideal ayırım ölçüsünün toplam ayırım ölçüsü içerisindeki payıdır. DOğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Çok kriterli bir karar verme probleminde kriterler, etkinliğin bir ölçümüdür ve değerlendirme için temel teşkil ederler. Kriterler, karar vericiye karar verme işleminde yol gösteren tüm ölçümler ya da kurallara verilen genel isimdir. Karar vericinin değer yargılarına bağlı olarak tanımlanan ve ölçülebilen kriterler, alternatiflerin temel özellikleri veya performansının bir ölçüsü olarak tanımlanırlar.  Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Üstünlüklerin net olarak anlaşılmadığı durumlarda net uyumluluk ve net uyumsuzluk indekslerinin hesaplanması gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması: TOPSIS yöntemi yardımıyla uzlaşık bir alternatife ulaşabilmek için öncelikle çok kriterli karar verme problemine ait karar matrisi ele alınır. TOPSIS yöntemine göre karar matrisinin değerlendirilmesi ve alternatiflerin sıralanmasında izlenecek adımlar şu şekilde sıralanmaktadır: Normalize Karar Matrisinin Oluşturulması Ağırlıklı Normalize Karar Matrisinin Oluşturulması İdeal ve Negatif İdeal Çözümlerin Belirlenmesi Ayırım Ölçülerinin Bulunması İdeal Çözüme Olan Göreli Yakınlığın Hesaplanması Alternatiflerin Sıralanması

Yanıt Açıklaması: VIKOR tekniğinde, problemde yer alan bir kriter maliyeti temsil ediyorsa kriterin yönü “min”; kriter faydayı temsil ediyorsa kriterin yönü “max” biçiminde ifade edilir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Seçenekler arasında mutlak üstünlüğün olmaması, bazı kriterler açısından diğerlerinden üstün olan bir seçeneğin, diğer bazı kriterler açısından ise diğerlerinden zayıf olmasından kaynaklanmaktadır. Böylesi durumlarda en iyi kararı verebilmek amacıyla geliştirilen karar verme teknikleri Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) teknikleri olarak adlandırılmaktadır.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kriterin yönü, o kriter için küçük değerlerin mi, yoksa büyük değerlerin mi tercih edildiğini gösterir. Eğer kriter bir maliyeti temsil ediyorsa, küçük değerler tercih edileceği için kriterin yönü minimizasyon, kriter bir faydayı temsil ediyorsa, büyük değerler tercih edileceğinden kriterin yönü maksimizasyon olur.

Yanıt Açıklaması: Farklı ölçüm birimleriyle temsil edilen kriterleri birimlerinden arındırmak ve karşılaştırılabilir biçime dönüştürmek amacıyla yapılan işleme normalizasyon denir.