İşletmelerde Karar Verme Teknikleri

Yanıt Açıklaması: Bütünsel Öncelik Değerlerinin Belirlenmesi Süpermatris değerleri, sütunda yer alan değerlerin sütun toplamına bölünmesiyle normalize edilir. n büyük bir sayı olmak üzere matrisin (2n+1)’inci kuvveti alınarak Limit süpermatris elde edilmiş olur. Limit süpermatris karar probleminin bileşenlerinin global öncelik değerlerini verir.

Yanıt Açıklaması: Analitik hiyerarşi sürecinden farklı olarak, analitik ağ sürecinde aynı düzeyde yer alan kriterlerin birbiri ile etkileşimi dikkate alınabilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: İç bağımlılık bir kümenin elemanlarının aynı küme içindeki elemanlarla ilişkili olması durumudur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: VIKOR tekniğinin adımları aşağıda sıralandığı gibidir: 1. Karar matrisi (X) oluşturulur. 2. Her kriter için en iyi ( fj*) ve en kötü ( fj-) değerler belirlenir. 3. Normalize karar matrisi (R) oluşturulur. 4. Ağırlıklı normalize karar matrisi (V) oluşturulur. 5. Ortalama grup faydası (Si) ve en büyük pişmanlık (Ri)değerleri hesaplanır. 6. Qi değerleri hesaplanır. 7. Alternatifler sıralanıp koşullar denetlenir.

Yanıt Açıklaması: Normalize Edilmiş Karar Matrisinin Oluşturulması: Karar matrisindeki her bir değerin ilgili sütundaki elemanların kareleri toplamının kareköküne bölünmesiyle elde edilmektedir

Yanıt Açıklaması: Alternatiflerin ikili karşılaştırmaları sonucunda, karşılaştırıldığı diğer alternatiflere üstünlük sağlayan alternatiflerin oluşturduğu kümeye Çekirdek (K) Küme denir. Alternatifler arasında gerçekleştirilen ikili karşılaştırmalar Çekirdek Diyagramı olarak adlandırılan bir grafik yardımıyla gösterilir.

Yanıt Açıklaması: VIKOR tekniğinde normalizasyon işlemi için Doğrusal Sabit yaklaşımı kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: En iyi beklenen değer ölçütünde, her bir karar alternatifinde yer alan sonuçlar ilgili doğal durum olasılıkları ile çarpılır, daha sonra bu çarpım değerleri her satır için toplanarak ilgili karar alternatifi için beklenen kazanç veya maliyet değeri hesaplanmış olur.

Yanıt Açıklaması: Alternatifler, çok kriterli bir karar verme probleminde, alternatif (seçenek) aralarından tercih yapılacak hareket (davranış) biçimleridir. Karar vericinin amacına göre alternatiflerden en uygun olanı seçilir veya alternatifler amaca uygun olarak en iyiden en kötüye doğru sıralanır.

Yanıt Açıklaması: Alternatiflerin en iyiden en kötüye doğru sıralanması problemlerinde ELECTRE II, ELECTRE III ve ELECTRE IV yöntemleri kullanılmaktadır. ELECTRE II ve III yöntem- leri, kriterlerin göreceli önemini ölçmenin istenildiği ve mümkün olduğu durumlarda, ELECTRE IV yöntemi ise bu ölçmenin mümkün olmadığı durumlarda kullanılır.

Yanıt Açıklaması: VIKOR tekniğinin adımları: Karar Matrisinin Oluşturulması Her Kriter İçin En İyi ve En Kötü Değerlerin Belirlenmesi Normalize Karar Matrisinin Oluşturulması Ağırlıklı Normalize Karar Matrisinin Oluşturulması Ortalama Grup Faydası ve En Büyük Pişmanlık Değerlerinin Hesaplanması Q i Değerlerinin Hesaplanması Alternatiflerin Sıralanması ve Koşulların Denetlenmesi

Yanıt Açıklaması: Karar Matrisi Çok kriterli karar verme problemi; sonlu sayıdaki alternatifleri, belirlenen kriterleri, her bir alternatifin her bir kritere göre performanslarını içeren bir karar matrisi yardımıyla gösterilebilir. Bir karar matrisinin satırlarında alternatifler, sütunlarında ise alternatiflerin değerlendirileceği kriterler yer almaktadır. Karar matrisinin elemanları, her bir alternatifin ilgili kritere göre yapılan değerlendirme sonucu aldığı değerden oluşur.

Yanıt Açıklaması: VIKOR tekniğinde normalizasyon işlemi için Doğrusal Sabit yaklaşımı kullanılmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: AHP (Analytic Hierarchy Process) Thomas L. Saaty tarafından geliştirilmiş, çok kriterli karar problemlerinin modellenmesi ve çözümlenmesinde kullanılan bir tekniktir. AHP’ye Türkçe kaynaklarda, tekniğin adının Türkçe “Analitik Hiyerarşi Süreci” biçimindeki tercümesinden kısaltılarak AHS de denilmektedir. Teknik karar vermede grup veya bireyin önceliklerini dikkate alarak, nicel ve nitel kriterleri birleştirerek değerlendirme olanağı sağlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: S * = min S i = 0,28 S - = max S i = 0,59 R * = min R i = 0,10 R - = max R i = 0,25 q = 0,50 Q 1 =[(0,50.(0,59-0,28))/(0,59-0,28)]+[(1-0,50)(0,15-0,10)/(0,15-0,10)]=0,67 Q 2 =[(0,50.(0,36-0,28))/(0,59-0,28)]+[(1-0,50)(0,25-0,10)/(0,15-0,10)]=0,63 Q 3 =[(0,50.(0,28-0,28))/(0,59-0,28)]+[(1-0,50)(0,10-0,10)/(0,15-0,10)]=0,00 Q 4 =[(0,50.(0,32-0,28))/(0,59-0,28)]+[(1-0,50)(0,15-0,10)/(0,15-0,10)]=0,23 Q 5 =[(0,50.(0,39-0,28))/(0,59-0,28)]+[(1-0,50)(0,15-0,10)/(0,15-0,10)]=0,35

Yanıt Açıklaması: ELECTRE yöntemi, problemin türüne göre seçim, sıralama ve sınıflama olmak üzere üç başlıktan oluşur.

Yanıt Açıklaması: ANP (Analytic Network Process - Analitik ağ süreci) analitik hiyerarşi sürecinin bu kısıtlamalarını ortadan kaldıran bir teknik olarak Thomas L. Saaty tarafından geliştirilmiştir. ANP, AHP’nin daha genel bir biçimidir. Karmaşık yapıdaki kriteler arasındaki etkileşim ve geri beslemeyi de değerlendirmeyi olanaklı kılan bir tekniktir. Analitik hiyerarşi sürecinden farklı olarak, analitik ağ sürecinde aynı düzeyde yer alan kriterlerin birbiri ile etkileşimi dikkate alınabilmektedir.

Yanıt Açıklaması: TOPSIS ve VIKOR teknikleri arasındaki önemli bir diğer fark kullandıkları normalizasyon yaklaşımıdır. TOPSIS tekniği vektör normalizasyonunu kullanırken VIKOR tekniği doğrusal normalizasyonu kullanır.

Yanıt Açıklaması: Toplam Üstünlük Matrisinin (E) Oluşturulması: Toplam Üstünlük Matrisinin (E) elemanları ekl , fkl ve gkl elemanlarının karşılıklı çarpımına eşittir. Burada, E matrisi C ve D matrislerine bağlı olarak (mxm) boyutludur ve yine 1 veya 0 değerlerinden oluşur.

Yanıt Açıklaması: Ağırlıklandırılmış süpermatris üzerinde ardışık kuvvet alma işlemlerine; elde edilen kuvvet matrisi bir önceki kuvvet matrisiyle eşit olana kadar devam edilir. Elde edilen son matris limit süpermatris olarak adlandırılır. Limit süpermatris değerleri ağda yer alan elemanların bütünsel öncelik değerlerini gösterir. Doğru cevap E seçeneğidir.