İşletmelerde Karar Verme Teknikleri

Yanıt Açıklaması: Karar vericinin seçim yapmasında etkili olan en önemli faktör sahip olduğu bilgidir. Kararlar genellikle geleceğe ilişkin olarak verilir ve gelecekte ne olacağını kesin olarak bilmek mümkün değildir. Dolayısıyla karar verici bir belirsizlikle karşı karşıyadır. Bu belirsizlik düzeyi probleme ilişkin faktörlerle ilgili neyin ne kadar bilindiğine bağlı olarak farklı derecelerde ortaya çıkar. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Kötümserlik ölçütü, karar vericinin kötümser olduğunu varsayan ölçüttür. Her ne olursa olsun “benim için hep kötü durumlar ortaya çıkar” felsefesini benimseyen karar vericilerin kullandığı bir yaklaşımdır. Kötümserlik ölçütü yaklaşımında karar verici hangi karar alternatifini seçerse seçsin, strateji matrisinin satırlarında yer alan her bir karar alternatifine ilişkin en düşük kazanç değerini elde edeceğini ya da en yüksek maliyet değerine katlanacağını düşünür. Kötümserlik ölçütünde karar verici, kazanç yapılı problemlerde “elde edebileceğim en küçük kazançlardan en büyüğünü seçerim” felsefesi ile hareket ederken maliyet yapılı problemlerde “ortaya çıkabilecek en büyük maliyetlerden en küçüğünü seçerim” felsefesi ile hareket etmektedir. Kötümserlik ölçütüne göre karar vericinin benimseyeceği karar alternatifi strateji matrisine göre, kazanç yapılı problemlerde, EnBüyük{EnKüçük(sij)} işlemi ile tespit edilirken, maliyet yapılı problemlerde ise EnKüçük{EnBüyük(sij)} işlemi ile tespit edilir.

Yanıt Açıklaması: Risk ortamında karar verme sürecinde, strateji matrisi içerisinde yer alan tüm doğal durumların gerçekleşme şansına ilişkin bir olasılık değerinin mutlaka tanımlanması ve tüm doğal durumların olasılıklar toplamının da 1’e eşit olması gerekir.

Yanıt Açıklaması: Karar vericiler öznel olarak belirledikleri olasılıkları nesnel bilgiler kullanarak geliştirebilirler. Burada karar verici, içinde bulunduğu durumu daha da iyileştirmek için ek bilgiye ihtiyaç duyar. Doğal durum olasılıklarının elde edilen yeni bilgiler ışığı altında geliştirilmesi için, olasılık teorisinde önemli bir yere sahip olan Bayes teoremi kullanılabilir. Bayes teoremi temel olarak bir olaya ilişkin bilinen olasılıkların yeni bilgi ışığı altında tekrar gözden geçirilmesi işlemidir.

Yanıt Açıklaması: Bu teknikler içerisinde sonlu sayıda seçeneğin birden fazla kritere göre değerlendirilmesi, karşılaştırılması, sıralanması veya bunlar arasından en iyisinin seçilmesinde kullanılan teknikler çok kriterli karar verme teknikleri olarak ifade edilir. Örneğin bir işletmenin ihtiyaç duyduğu malzemeyi istediği kalitede, zamanında ve uygun fiyattan sağlayacak tedarikçi işletmeyi seçme durumu problemi ele alınsın. Bu durumda seçim kararı verilirken öncelikle göz önünde bulundurulacak kriterler (Kalite, fiyat, zamanında teslim, iletişime açıklık, işletmenin sektördeki durumu vb.) tanımlanır.

Yanıt Açıklaması: P(Di) olasılıkları; örneklem bilgisi elde edilmeden ya da ekstra araştırmalar yapılmadan önce doğal durumlar için atanan ilk olasılık değerleridir. Bu olasılıklar geçmiş deneyimlere göre atanmış olabileceği gibi karar vericinin öznel kararları ile de oluşturulmuş olasılıklardır.

Yanıt Açıklaması: Karar verme süreci aşağıda verilen adımlardan oluşmaktadır. 1. Karar probleminin tanımlanması 2. Ulaşılmak istenen amaç ve hedeflerin belirlenmesi 3. Problemin çözümü için gerekli olan bilgilerin toplanması 4. Çözüm seçeneklerinin ortaya konması 5. Seçeneklerin uygun karar kriterleri ile değerlendirilmesi 6. Amaca ulaştıracak en uygun seçeneğin belirlenmesi Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Karar vericinin kötümser olduğunu varsayan ölçüttür. Her ne olursa olsun “benim için hep kötü durumlar ortaya çıkar” felsefesini benimseyen karar vericilerin kullandığı bir yaklaşımdır. Kötümserlik ölçütü yaklaşımında karar verici hangi karar alternatifini seçerse seçsin, strateji matrisinin satırlarında yer alan her bir karar alternatifine ilişkin en düşük kazanç değerini elde edeceğini ya da en yüksek maliyet değerine katlanacağını düşünür. Kötümserlik ölçütünde karar verici, kazanç yapılı problemlerde “elde edebileceğim en küçük kazançlardan en büyüğünü seçerim” felsefesi ile hareket ederken maliyet yapılı problemlerde “ortaya çıkabilecek en büyük maliyetlerden en küçüğünü seçerim” felsefesi ile hareket etmektedir.

Yanıt Açıklaması: Hiyerarşik yapı amaç, kriterler ve seçeneklerden oluşur. Hiyerarşik yapının oluşturulmasında ilk adım amacın belirlenmesidir.

Yanıt Açıklaması: Karar vericiler tarafından risk ortamı belirsizlik ortamına tercih edilir. Bu nedenle karar verici, probleminde yer alan doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarını ya nesnel ya da öznel kaynakları kullanarak oluşturmaya çalışır.

Yanıt Açıklaması: Karar verme süreci aşağıda verilen adımlardan oluşmaktadır: Karar probleminin tanımlanması Ulaşılmak istenen amaç ve hedeflerin belirlenmesi Problemin çözümü için gerekli olan bilgilerin toplanması Çözüm seçeneklerinin ortaya konması Seçeneklerin uygun karar kriterleri ile değerlendirilmesi Amaca ulaştıracak en uygun seçeneğin belirlenmesi Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir, seçeneklerde yer alan ifadelerin tümü karar verme sürecinin adımlarıdır.

Yanıt Açıklaması: İşletme yöneticileri verdikleri kararın iyi bir karar olup olmadığını anlamak amacıyla aşağıda verilen nitelikleri değerlendirmeyi kapsayan bir kontrol aracı kullanabilirler. Karar probleminin doğru belirlenmiş olması Mümkün olan farklı tüm alternatiflerin belirlenmiş olması Karar problemine etki eden tüm faktörlerin göz önüne alınmış olması Faktörlerle ilgili tüm bilgilerin doğru ve maliyet/etkin şekilde elde edilmiş olması Sentez ve değerlendirmenin mantıki bir yönteme dayanmış olması Kararın uygulanabilir olması Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi doğru cevap E’dir, seçeneklerde yer alan niteliklerin tümünü işletme yöneticileri verdikleri kararın iyi bir karar olup olmadığını anlamak amacıyla bir kontrol aracı olarak kullanabilirler.

Yanıt Açıklaması: İkili karşılaştırma matrisleri oluşturulduktan sonra analiz gerçekleştirilir. Bu analizde ikili karşılaştırma matrislerinde yer alan elemanların göreli önem (öncelik) değer vektörü elde edilir.

Yanıt Açıklaması: En büyük olasılık ölçütü, hesaplaması en kolay ölçütlerden bir tanesi olmakla beraber, yalnızca bir tek doğal durumu dikkate alması nedeniyle, diğer ölçütlere göre daha zayıf bir karar verme ölçütüdür.

Yanıt Açıklaması: İkili karşılaştırmalara ilişkin tutarsızlığın ifadesi olan tutarlılık oranı 0,10’un (%10) üzerinde ise karar vericinin ikili karşılaştırmalar matrisini oluşturuken içinde bulunduğu yargıları tekrar gözden geçirmesi uygun olacaktır.

Yanıt Açıklaması: Risk ortamında karar

Yanıt Açıklaması: Kıyaslama: Süreçlerin veya sistemlerin bilinen süreç ve sistemlerle karşılaştırılması.

Yanıt Açıklaması: En büyük olasılık ölçütü, hesaplaması en kolay ölçütlerden bir tanesi olmakla beraber, yalnızca bir tek doğal durumu dikkate alması nedeniyle, diğer ölçütlere göre daha zayıf bir karar verme ölçütüdür

Yanıt Açıklaması: Karar ağaçları, çizimleri kolay olan ve karar vericiye en iyi karar alternatifinin seçiminde görsel olarak yardımcı olan grafiklerdir. Karar ağaçları aşırı hesaplamaya gerek kalmadan sınıflama yapar ve hem sürekli, hem de kesikli değişkenler için uygundur.

Yanıt Açıklaması: Bitiş Noktası: İlgili dal için nihai sonucun belirtildiği kısımdır. Strateji matrisinin hücrelerinde yer alan sonuçlar olan kârlar (faydalar) ya da zararlar (maliyetler) bu noktalara yazılır.