Havayolu İşletmelerinde Operasyonel Planlama

Yanıt Açıklaması: Operasyon kontrol merkezleri uçuş ve yer operasyonlarını gerçek zamanlı takip ederek aşağıdaki süreçleri gerçekleştirir (Clarke, Lettovsk ve Smith, 2000:133): • Önceden planlanmış tarifeyi uygular. • Küçük operasyonel sapmalar ile karşılaşılması durumunda tarifeyi günceller. • Operasyon aksaklıkları nedeniyle tarifede oluşan kaymaları belirler. • Uçuşların tekrar planlanması ve uçuş programının düzeltilmesi ile ilgilenir.

Yanıt Açıklaması: Beklenmeyen olay yakıtı (Contingency Fuel): Uçuş planında meydana gelebilecek, planlanan rotadan sapma veya uçuş süresinin uzama olasılığına karşı alınması gereken yakıttır. Tahmin edilen meteorolojinin gerçekleşmemesi, hava trafikten kaynaklı uçuş süresinin uzaması, planlanandan daha uzun süre kalkış sırası bekleme gibi sebeplerle planlanan uçuş süresinde ve yakıtta sapmalar olabilir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: PIREP pilotlara sunulmanın aksine, pilotların en yakın hava trafik kontrol kulesine bildirdiği bir rapordur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Taksi çıkış zamanı (taxi out time): Uçağın park pozisyonundan ayrılıp teker kesme zamanına kadar geçen süredir. Teker kesme zamanı (take off time): Uçağın pistten kalkış yaptığı an şeklinde tanımlanır. Zamanında kalkış (on time): Havayolu işletmesinin uçuş tarifesinde yayınlamış olduğu kalkış zamanına uymasıdır. Takoz çekme (off block): Pilotun frenleri serbest bırakıp harekete geçtiği andır.

Yanıt Açıklaması: Hadise, havaaracı operasyonuyla ilişkili olarak emniyeti olumsuz etkileyen veya etkileyebilecek olan, kazadan farklı olarak ortaya çıkan durumdur.

Yanıt Açıklaması: Ekip çizelgeleme probleminin çözümünde sıklıkla kullanılan optimizasyon yaklaşımlarına matematiksel programlama yöntemleri (büyük ölçekli doğrusal programlama ve tamsayılı programlama), yapay zekâ yöntemleri (mantıksal programlama, benzetimli tavlama, yapay sinir ağları, bulanık mantık ve genetik algoritmalar), sezgisel yaklaşımlar ve bunların kombinasyonları örnek olarak verilebilir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Havayolu işletmelerinde operasyonel planlama alınması gereken kararların eş zamanlı ve bütünleşik olarak çözülmesinin zor olmasından dolayı aşamalara ayrılarak gerçekleştirilmektedir. Havayolu operasyonel planlama sürecinde ilk olarak uçuş çizelgesi hazırlanmaktadır. Uçuş çizelgesi oluşturma aşaması havayolu işletmesinin planlama ve operasyonlarının başlangıç noktasıdır.

Yanıt Açıklaması: Parametre, kontrol edilemeyen sabit değerli katsayılardır.

Yanıt Açıklaması: Kabin ekibi: Bir uçuş görevinin yapılmasında kokpit ekibinin dışında, esas görev yeri hava aracının kabini olan ve işletmeci tarafından yolcu emniyetini ve gereksinimlerini karşılamak üzere gerekli temel ve tazeleme eğitimlerini alarak sertifikalandırılmış personeldir.

Yanıt Açıklaması: Uçuş harekâtı ile ilgili geçici durumların hızlı ve etkili şekilde havacılık paydaşlarına ulaşması amacıyla ise NOTAM yayımlanır. NOTAM, uçuş harekâtı ile ilgili ekibe herhangi bir havacılık kolaylığı, hizmeti, yöntemi ya da bir tehlikenin varlığı koşulları veya değişikliğine ilişkin bilgileri zamanında duyurma amacıyla yapılan bir uyarı yayınıdır. NOTAM’lar ICAO Ek (Annex)-15 Doküman 8126’da belirtilen formatta AIS birimlerine yollanır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Uçak rotası, uçuş bacaklarının oluşturduğu bir seridir. Seri içindeki bir uçuş bacağının varış noktası, bir sonraki uçuş bacağının başlangıç noktasıdır. Döngü, aynı merkezde başlayan ve son bulan uçuş rotalamasıdır. Her uçağın döngüsü, düzenli aralıklarla bakım istasyonunu ziyaret edecek şekilde tamamlanır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Akış koruma kısıtı, yapay kaynak düğümünden çıkan uçuş bağlantı ark sayısının, yapay havuz düğümüne gelen uçuş bağlantı ark sayısına eşit olmasını sağlamak için kullanılmaktadır. Böylece model, her gün tekrar eden uçuş tarifesi için her hava alanında aynı sayıda uçak bulunması sağlanmış olunmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: DME (Distance Measuring Equipment): DME Pilota yer istasyonu ile uçak arasındaki uzaklığı verir. Genelde VOR ile birlikte kullanılarak pilota aynı anda hem yön hem de uzaklık bilgisi sunulur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Uçak Kapsam Kısıtı Uçak kapsam kısıtı, belirli bir başlangıç havalimanından uçuş başlayan bir uçağın, kendisine atanan uçuşları belirli bir varış noktasına ulaşarak tamamlamasını sağlamak için kullanılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Uçak çevrim süresi Bir uçağın varış havaalanına teker koyup yolcu ve/veya kargoyu indirdikten sonra tekrar havalanması arasında geçen süredir.

Yanıt Açıklaması: Matematik modeller, daha önce filo atama modelinde açıklandığı gibi eniyileme programları (Gams, Lindo, IBM Cplex, Matlab vb. gibi) kullanılarak çözülmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Filo planlama havayolu işletmesinde kullanılan uçak filolarının hangi uçuş rotalarına atanacağının belirlenmesini ifade etmektedir. Diğer seçenekler filo planlama kapsamında değerlendirilen kriterlerdir.

Yanıt Açıklaması: Seçilmiş Özel Hava Raporu (SPECI) rutin gözlemlere ilave olarak, meteorolojik olayların ve parametrelerin belirli ölçütlere ulaşması, aşması veya düşmesi durumunda yayınlanan gözlem raporudur. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Satcom Direct SD Flight Tracker: Satcom Direct firması uçuş hizmetlerine yönelik uydu ses ve geniş bant veri çözümleri sağlayıcısıdır (Şekil 8.5). SD Flight Tracker, küresel uçak izleme ve konum verisi sağlamak üzere hazırlanmış bir yazılımdır (AviationPros, 2014).

Yanıt Açıklaması: Uçuş bacak kapsam kısıtı, her uçuş bacağına bir uçağın atanmasını sağlamaktadır. Uçak kapsam kısıtı, belirli bir başlangıç hava- limanından uçuş başlayan bir uçağın, kendisine atanan uçuşları belirli bir varış noktasına ulaşarak tamamlamasını sağlamak için kullanılmaktadır. Akış koruma kısıtları, herhangi bir “i” düğümüne gelen bağlantı ark sayısının “i” düğümünden çıkan bağlantı ark sayısına eşit olmasını sağlamaktadır. Uygun rota, yapay kaynakta başlayan ve yapay havuzda son bulan ardışık uçuş bacağı veya bacaklarının oluşturduğu bir dizidir. Uçuş bacakları, uçuşların ayrılış zaman uyumu ve hava limanı uyumu için kullanı- lan kısıtların koşullarını sağlaması durumunda ardışık olarak birbirini izlemektedir. Yasal Kalan Uçuş Saati Kısıtı, uçakların yasal kullanılabilir uçuş saat değerlerini aşmadan uygun bir şekilde rotalara atanmasını sağlamaktadır. Gün Sayısı U¨zerinden Bakım Kısıtı gün sayısı üzerinden belirlenen bakımların “n”. günde uçaklara uygulanması için uçakların bakım merkezlerinin bulunduğu havaalanlarında olmasını sağlayacak şekilde rotalanmasını sağlamaktadır.