Havayolu İşletmelerinde Operasyonel Planlama

Yanıt Açıklaması: Uçuş çizelgesi oluşturma aşaması havayolu işletmesinin planlama ve operasyonlarının başlangıç noktasıdır. Bu aşamada hangi uçuş noktalarına hangi sıklıkla uçuş hizmeti verileceğinin kararı verilir. Hazırlanan uçuş çizelgesi, her uçuş bacağının ayrılış-varış zamanını, uçuş noktalarını ve uçuşların haftanın hangi gün gerçekleştiğini, uçuş numarasını gösterir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Çevrim zamanı (turnaround time): Uçağın inişinden kalkışına kadar geçen süre dilimi içerisinde uçak, yolcu, yük ve mürettebatın operasyonel ihtiyaçlarının emniyetli şekilde karşılanması için tasarlanan zaman dilimidir.

Yanıt Açıklaması: Uçuş planlamada 3 tür yedek meydan vardır. Bunlar; kalkış, teknik ve yol boyu yedek meydan olarak sıralanabilir. • Kalkış yedek meydan: Kalkış meydanının meteorolojik koşulları, o meydan için saptanmış iniş minimumlarının altında olduğu durumlarda, kalkışta veya kalkıştan hemen sonra karşılaşılacak acil durumlarda iniş yapılmak üzere seçilen yedek meydandır. • Teknik yedek meydan: Genellikle uzun uçuşlarda yakıt kısıtlaması nedeniyle sadece yakıt ikmali için iniş yapılan meydanlardır. • Yol boyu yedek meydan: Kalkış ve varış meydanları arasında seyredilen yol üzerinde acil durumlarda iniş yapılabilecek meydanlardır.

Yanıt Açıklaması: Bir uçağın uydu ile konumunun belirlendiği sistemdir. ADS-B uçaktan periyodik olarak yayın yapan ve uçağın konumunun belirlenmesini sağlayan bir izleme teknolojisidir. ADS-B bilgisi hava trafik kontrol kulesi tarafından alınabilir. Uçuş izlemede ve acil durumlarda kullanılan temel araçlardan biridir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Ekip çizelgeleme genel olarak; uçuş çizelgeleme, uçak çizelgeleme, ekip çizelgeleme ve düzensiz olayların yönetimi olarak sıralanmaktadır. Uçak çizelgeleme unsurları filo atama ve uçak rotalamadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Uçak Seçimini Etkileyen Temel O¨lçütler Havayolu işletmesinin filo yapısı içerisinde yer alacak uçakları seçerken dikkate alması gereken belirli ölçütler bulunmaktadır. Bu ölçütlerin doğru bir şekilde analiz edilip değerlendirilmesi rekabetin yoğun olduğu havacılık sektöründe işletmenin faaliyetlerini uzun vadeli olarak sürdürebilmesini sağlayacaktır. Bir havayolu işletmesinin filo planlamasını etkileyen temel faktörler şu şekilde sıralanabilir; Havayolu işletmesi özelinde veriler, hizmet sunulmak istenen pazarın analizi, filoya ait uçak bazında teknik ve performans analizi, maliyet analizi, uçak güç ve elektrik-elektronik sistemlerinin analizi yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Zamanında kalkış, düzensiz operasyonun etkilerinden değildir. Cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Airbus 330-200 veya Boeing 787-800 gibi geniş gövdeli bir uçak satın almak 200 milyon ABD Doları iken, Bombardier CRJ700 veya Emb- raer 170 gibi küçük bir uçak için 20 milyon ABD Doları yatırım gerektirmektedir (www.bombardier. com; embraer.com).

Yanıt Açıklaması: ADS-B/C (Automatic dependent surveillance-broadcast/contract): Bir uçağın uydu ile konumunun belirlendiği sistemdir. ADS-B uçaktan periyodik olarak yayın yapan ve uçağın konumunun belirlenmesini sağlayan bir izleme teknolojisidir. ADS-B bilgisi hava trafik kontrol kulesi tarafından alınabilir. Uçuş izlemede ve acil durumlarda kullanılan temel araçlardan biridir.

Yanıt Açıklaması: Slot sayısı, bir saatte gerçekleştirilebilecek iniş/kalkış sayısı olarak hesaplanmaktadır.

Yanıt Açıklaması: İlave tam ekip: Bir hava aracının uçuş harekatı için gerekli olan asgari sayıdaki kokpit ekibinden ayrı olarak, tam bir kokpit ekibi ile sayısı havacılık işletmeleri tarafından, hava aracının tipine ve yapılacak uçuş harekatının özelliğine bağlı olarak, belirlenen kabin ekibidir.

Yanıt Açıklaması: Uçuş planlamasında kullanılan meteoroloji haritalarından bazıları aşağıda sıralandığı gibidir (Meteoroloji Genel Müdürlüğü, 2018). • Yer Analizi Haritası (Surface Analysis) • Yer Tahmin Haritası (Surface Prognosis) • Gözlemlenen Sıcaklık Haritası (Temperatu re Observed) • Üst Seviye Rüzgâr ve Sıcaklık Haritaları (Upper Wind and Temperature) • Alt Seviye Rüzgâr ve Sıcaklık Haritaları (Lo - wer Wind and Temperature) • Önemli Hava Durumu Grafiği (Significant Weather Chart) • Türbülans Haritası (Turbulence Maps) • Yer kartları (Surface Weather Chart) Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: İnsanların çabalarının birleştirilmesi, zaman bakımından ayarlanması, faaliyetlerin ortak amaca ulaşmak için düzenlenmesi ve birbirlerini desteklemelerinin sağlanması yönetimin koordinasyon işlevi kapsamında yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: ILS (Instrument Landing System): Pist başına yerleştirilmiş vericiler vasıtasıyla uçakların inişine yardımcı olan hassas yaklaşma sistemidir. ILS uçağın piste yaklaşma süzülüş açısı, yüksekliği, uçağın dikey hatta pistin ortasına göre konumu gibi birçok bilgiyi sunarak pilotun doğru karar vermesine yardımcı olacak bir sistemdir. Uçuşun Aletli İniş Sistemine göre planlandığı uçuşlarda görüş mesafesindeki karar yüksekliği limitleri düşürülmektedir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Filo atama problemi, havayolu işletmesinin uçuş tarifesinde yer alan uçuş bacaklarına filoların işletme maliyetleri ve teknik özellikleri dikkate alınarak potansiyel geliri enbüyükleyecek şekilde atanmasıdır. Uçakların, koltuk kapasiteleri, teknik özellikleri ve işletme maliyetleri filo bazında birbirinden farklılık göstermektedir. Filo atama modelinde amaç, uçuş rotasına yolcu taleplerini karşılayabilecek koltuk kapasitesine sahip filo atanmasını sağlanarak gelirler enbüyüklenmeye çalışılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Uçağın inişinden kalkışına kadar geçen süre dilimi içerisinde uçak, yolcu, yük ve mürettebatın operasyonel ihtiyaçlarının emniyetli şekilde karşılanması için tasarlanan zaman dilimi çevrim zamanıdır. Cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: NOTAM (Notice to Airman): Uçuş harekâtı ile ilgili ekibe herhangi bir havacılık kolaylığı, hizmeti, yöntemi ya da bir tehlikenin varlığı koşulları veya değişikliğine ilişkin bilgileri zamanında duyurma amacıyla yapılan bir uyarı yayınıdır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Filo atama modelinde üç temel kısıt vardır. Kısıt, probleme özgü durumların getirdiği sınırlamalardır. Kısıt belirlemenin en iyi yolu önce sınırlayıcı durumları sözel olarak ifade edip daha sonra değişkenleri kullanıp matematiksel biçimde yazmaktır. Filo atama modelindeki üç kısıt şunlardır: Uçuş kapsam kısıtı Uçak denge kısıtı Filo sayı kısıtı Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Uçuş görev süresi (UGS) hesaplanırken, ilk uçuş bacağından 1 saat önce mesaiye başlama süresi, iki havaalanı arası uçuş süresi, bir şehre varış ve şehirden ayrılış arası yerde geçen zaman ve iş periyoduna son uçuş bacağından sonra 30 dakika mesai kapama süresi eklenmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Her bir ekip üyesinin ekip eşlemelerine atanması işlemidir. Ekip eşlemesi yapıldıktan sonra ekip çizelgelemenin ikinci aşaması olan ekip atama problemi çözülür. Ekip atama problemi, genellikle aylık bazda her bir ekip üyesinin ekip eşlemelerine atanma sürecidir. Ekip ataması “ekip görev listesinin tespit edilmesi” problemi olarak da adlandırılmaktadır.