Bilim ve Teknoloji Tarihi

Yanıt Açıklaması: Yusuf Has Hâcib 11. yüzyılın başlarında Balasagun’da doğan Yusuf Has Hâcib, bilgiyi arayan, bilginin peşine düşen ve bu anlamda bilginin erdem olduğunu savunan değerli bir düşün insanıdır. Balasagun’da yazmaya başladığı ve Kâşgar’da tamamladığı, Kutadgu Bilig (Mutluluk Veren Bilgisi) adlı seçkin yapıtını Karahanlı hakanı Süleyman Arslan’ın oğlu Uluğ Buğra Han’a sunmuştur.

Yanıt Açıklaması: Bumin Kağan, İlteriş Kağan ve Bilge Kağan zamanlarında olup bitenlerin anlatıldığı, aynı zamanda Göktürk Devleti’nin gücünün ve gelişmişliğinin yazıya geçirildiği bu yazıtlardan birincisi Kültigin Yazıtı adını taşımaktadır ve Bilge Kağan tarafından yaptırılmıştır.

Yanıt Açıklaması: 1909 yılında askerî idareden ayrılarak tamamen Nafia Nezareti’ne bağlanmış ve “Mühendis Mekteb-i Âlîsi” adını almıştır. Cumhuriyet döneminde 1928 yılında adı “Yüksek Mühendis Mektebi” olarak değiştirilen, tüzel kişilik tanınan ve katma bütçeyle idare edilen bir yüksekokul durumuna getirilmiştir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Yeniçağda fizik alanında çalışma yapan bilim adamları; Faraday  ,Young, Fresnel,  Louis Malus, Charles Augustin de Coulomb gibi. Karl Friedrick Gauss ise matematikçidir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: İshak Efendi'ye haklı şöhretini kazandıran dört ciltlik büyük eseri, dönemin Avrupa fen kitaplarından derlenen ve 1831-1834 yılları arasında İstanbul'da basılan Mecmua-i Ulûm-ı Riyaziye'dir. Bu eser, basıldığı döneme kadar yayınlanmış

Yanıt Açıklaması: 1644 yılında Galileo’nun öğrencisi Torricelli (D. 1608-Ö. 1647) su yerine sudan 14 kat daha ağır olan cıvayı koydu. Ona göre cıvanın yüksekliği suyun yüksekliğinin 1/14’üne denk gelmeliydi. Torricelli deneyinde, suyun 9,75 metrelik yüksekliğine karşılık civanın 76 santimetre yüksekliğe çıktığını ve bunun üzerinde bir miktar boşluğun kaldığını gördü.

Yanıt Açıklaması: Rönesans’ın sözcük anlamı yeniden doğuş demektir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: İlk önemli deniz seyahatlerini Portekizli Gemici Henry (D. 1394-Ö. 1460) 1419-1460 yılları arasında gerçekleştirdi ve Afrika’nın Batı kıyılarını dolaştı. 1487’de Bartolomeu Dias Ümit Burnu’nu keşfetti. Ardından Vasco Da Gama (1469-1524) 1498’de Ümit Burnu’nu dolaştı ve Afrika’nın doğu sahillerine ulaştı. Burada Müslüman denizcilerle karşılaşan Gama, 14 silahlı gemiyle 1502 yılında seyahatini tekrarladı. 1513 yılında da Çin ve Japonya’ya ulaşmayı başardı.

Yanıt Açıklaması: Birinci evrede bilgiyi elde etme, bilim nerede yapılmışsa gidip onu alma çabası öndedir. Bu yapılırken bilginin üretildiği toprağın ne rengine ne de tarihine bakılıyordu. Grek, Hint, Fârisî vs. kaynaklardan yoğun bir çeviri faaliyeti ortaya konuldu. İkinci evre ise bilginin sistemleştirildiği dönemdir, bu dönemde bilgi üretilmeye ve kullanılmaya, yani üretilen bilginin toplumsallaştırılmasına çalışılmaktaydı. Bilgelik Evi (Beyt el-Hikme) gibi bilginin hamisi olan bir kurum da bu evrede oluşturulmuştur. Bilimin, bilgeliğin takdir edilmeye başladığı, yoğun bir şekilde teşvik edildiği bir evredir. Dönemin entelektüeli, bilginin peşinde bilgece koşarken yönetenler de onları takdir ederek daha rahat çalışabilecekleri ortamlar oluşturmuş, bilgiyi sorunların çözümünde kullanarak teşvik etmiştir. Huneyn İbn İshak’a (D. 809-Ö. 873) çevirdiği eserler ağırlığınca altın verilmesinin nedenini de böyle anlamak gerekir. Böylece bu dönemde bilgi üretildikçe takdir ve teşvik edilmiş, bilim insanları da bu duruma bilimsel çalışmalarıyla karşılık vermiştir. Klasik dönemin son evresi ise özgün bilginin ve bilimin üretildiği, tüm tarihe mal olmuş Harezmî (D. 780-Ö. 850), el-Kindi (D. 801-Ö. 873), Fârâbî (D.870-Ö. 950), İbn el-Heysem (D. 965-Ö. 1039), Bîrûnî (D. 973-Ö. 1048) ve İbn Sînâ (D. 980-Ö. 1037) gibi bilim ve düşün insanlarının dönemi olan zirve dönemidir.

Yanıt Açıklaması: Coğrafi keşiflerin olumsuz sonucu Frengi, humma vb. hastalıkların  Avrupa’ya taşınmasıdır.

Yanıt Açıklaması: 16. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman'ın (1520-1566) Süleymaniye Medreseleri’ni kurmasıyla, medreselerin gelişmesinde son safhaya ulaşılmıştır. Bu dönemde Süleymaniye Külliyesi bünyesinde “Darüttıp” adıyla bir ihtisas medresesi kurulmuştur. Böylece Osmanlı tarihinde ilk defa, şifahanelerin dışında tıp eğitimi veren bağımsız bir müessese kurulmuş oluyordu.

Yanıt Açıklaması: Mendel bitkiler üzerine yaptığı çalışmalarla bir türün özelliklerinin kalıtım yoluyla sonraki kuşaklara aktarıldığını buldu.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Sıfır rakamını uygarlığa kazandıran Harezmi; cebir, aritmetik ve coğrafya alanlarında olmak üzere üç temel eseriyle bilim tarihinde seçkin bir yer edinmiştir.

Yanıt Açıklaması: 1804’de ray üzerinde giden ilk lokomotif yapılınca, insanlığın demiryollarıyla tanışma süreci başladı.

Yanıt Açıklaması: Selçuklular yüksek eğitim ve öğretim kurumları olan medreseleri ilk defa kurmuşlardır. Bu önemli işi başaran Selçuklu sultanı Alp Arslan’ın baş veziri Nizam el-Mülk olmuştur. Onun adına atfen ilk Nizamiye Medresesi 1063 yılında Nîşâbûr’da kurulmuştur. Bundan sonra, medreseler hızla çoğalmış ve kısa bir süre içinde Bağdat başta olmak üzere, Basra, Herat, Merv, Belh ve Musul kentlerinde medreseler yapılmıştır.

Yanıt Açıklaması: Tıp Kanunu’nun, ilk Latince çevirisi, Gerhard von Cremona (D. 1135-Ö. 1187) tarafından XII. yüzyılda ve ilk İbrani baskısı da 1491’de yapılmıştır. Tıp Kanunu, XV. ve XVI. yüzyıllarda matbaanın ve dizgiciliğin geliştirilmesinden sonra yaygınlık kazanmış ve baştanbaşa Avrupa’yı XVIII. yüzyılın sonuna kadar kalıcı şekilde etkilemiştir. Şimdilerde hala bazı Avrupa kütüphanelerinde (Paris’te 1482, Padova ve Milano’da 1658 ve Berlin’de 1608 baskısı) kullanılır nüshaları yer almaktadır.