Çağdaş Sosyoloji Kuramları

Yanıt Açıklaması: Yarı çevre ülkeler, merkez ve çevre ülkeler arasında yer alan ve bu anlamıyla küresel kapitalist hiyerarşide ne çevre ülkeler kadar zayıf durumda olan ne de merkez ülkeler kadar güçlü olan ülkelerden oluşmaktadır. Yarı çevre ülkeler, bir yandan merkez ülkeler tarafından sömürülen yarı çevre ülke olma konumundan sömüren merkez ülke konumuna geçme potansiyeli bulunan ülkelerken, bir diğer yandan da çevre ülkeleri sömüren yarı çevre konumundan sömürülen çevre ülkeler konumuna düşme tehlikesi de olan ülkelerdir. Bu ülkeler arasında bugün kimi Doğu Avrupa ve Orta Amerika’nın bazı ülkeleri ile Brezilya, Hindistan, Güney Kore, Mısır ve Türkiye’yi sayabiliriz. Doğru cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Dünya imparatorluklarının ortadan kalkmasını takip eden süreçte dünya ekonomileri olarak bilinen ve temelde ekonomik bir örgütlenme modeli olan yapılar ortaya çıkmaya başlamıştır. Wallerstein’a göre dünya ekonomileri ilk olarak Avrupa’da ortaya çıkmış, fakat daha sonra dünyanın farklı bölgelerini de kapsayacak şekilde genişlemiştir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: 1960’lı yıllarda ortaya çıkan post-yapısalcılık, dilin düzensizliği ve istikrarsızlığı üzerinde ısrar eden dilbilimci F. Sassure’ün yanı sıra J. Derrida ve M. Foucault gibi düşürlerin fikirleriyle olgunlaşmış, hakikat ve öznenin inşa süreçlerinin radikal olarak ilişkisel ve tarihsel olduğunu öne süren bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, söylemin toplumsal yaşamda merkezi bir rolü olduğunu, her türlü hakikat iddiasına göreli şüpheyle yaklaşmak gerektiğini, öznenin inşa süreçlerinin tutarsız ve istikrarsız olduğu tezlerini savunur.

Yanıt Açıklaması: A, C, D ve E şıklarındaki bilgiler, Foucault'nun "Disipline Edici İktidar"la ilgili görüşleridir. Foucault’ya  göre  feodal  düzende  ve  monarşik sistemlerde iktidar tebaları üzerinde sınırsız bir güce sahip hükümran bir kişide cisimlenir. Mutlak iktidar, kral veya merkezî bir otorite figürüne kayıtsız şartsız itaati içerir. Bu sistem tipinde suç, monarkın mutlak iktidarına karşı bir tehdit olarak algılanır ve suçlunun herkesin (halkın) gözü önünde ve ibret verici, korkutucu  bir  biçimde  cezalandırılması  gerektiği  düşünülür. Bu dönemde verilen cezalar, vahşete ve uygulanan vahşetin de sergilenmesine dayanır. Uygulanan işkenceler, keyfi bir zulüm değil aksine kralın bu dünyadaki iktidarının ritüel bir icrası olarak bilinçli bir biçimde tasarlanmış düzenli pratiklerdir.

Yanıt Açıklaması: Postmodernizmde metaların kullanım değerleri ile üretim ihtiyaçlarının yerine işaretlerin, taklitlerin ve gösterilerin aşırı gerçekliği geçmiştir. Böylece tüketim kullanım değerinin tüketimi olarak, maddi bir yarar olarak değil, göstergelerin tüketilmesi olarak değerlendirilir. Tüketim kültürü sonuç itibarıyla postmodern bir kültürdür ve derinliksizdir. Dolayısı ile çabuk tüketilen ve deyim yerinde ise losyon etkisi bırakan bir kültürdür. Losyon etkisi kısa süreli bir etkidir, çabuk geçer. Böylece nesnelerin tüketilmesi bir losyon etkisi bırakır. Losyon etkisini yitirdikçe nesnelerin tüketimi de sürekli yeniden yeniden artar. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Baudrillard, simülasyon kavramını bir köken ya da bir gerçeklikten yoksun gerçekliğin modeller aracılığıyla yeniden türetilmesi anlamında kullanır. Simüle etmek -mış gibi yapmak değildir. Birebir gerçeğin yeniden üretilmesidir.

Yanıt Açıklaması: Toplumun ana yapısı Marks ve Wallerstein’a göre Kapitalist ekonomidir.

Yanıt Açıklaması: Klasik Marksizmin sahip olduğu sınıf-eksenli yaklaşım, kapitalizmin yarattığı sarsıcı gelişmelerle karmaşıklaşan toplum yapısını ve yükselen yeni toplumsal hareketleri anlamaya yeterli değildir. Marksizmin tek öznesi olan sınıf yerine anonim özneler koyarak, siyaset gündeminin merkezine çoğulculuk, kimlik ve farklılık, özne konumları ve birey gibi kavramları oturturlar.

Yanıt Açıklaması: Wallerstein’a göre küreselleşme olgusunu karakterize eden iki temel özellik vardır. Bu özellikler sömürüye dayalı bir işbölümü ve sermaye birikimidir.

Yanıt Açıklaması: 1998 yılında Türkçeye “Postmodern Etik” adıyla çevrilen kitabında Bauman, postmodern zihnin farkında olduğu şeyin, insani ve toplumsal yaşamda iyi çözümleri olmayan sorunların, ortadan kaldırılmayan kuşkuların, aklın dikte ettiği reçetelerle tedavi etmek şöyle dursun yatıştırılamayan manevi acıların varlığının olduğunu ileri sürmektedir.

Yanıt Açıklaması: Baudrillard’a göre (2006b: 11-12) artık gerçekliğin yerini simülasyonun aldığı Batı toplumlarında kitleler giderek ortadan kalkmakta, buharlaşmakta ve onların yerini “sessiz yığınlar” almaktadır. Baudrillard’ın toplumsalın simülasyonu hatta “toplumsalın içinde kaybolduğu kara bir delik” olarak gördüğü kitlelerin ne geçmişte ne de gelecekte yazabilecekleri bir tarihleri yokturOna göre, iktidarın üzerinde güçlü bir simülasyon etkisi bulunmasına rağmen kitlenin de ters simülasyon uygulayarak iktidarı çökertme gücünün bulunduğunu gözden uzak tutmamalıyız (Baudrillard, 2006b: 32).

Yanıt Açıklaması: İngiltere’nin merkez ülke konumuna geçmesini engellemek amacıyla son hamle Fransa tarafından yapılmıştır. Napolyon’un kıtasal kuşatması başarısız olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Yeni toplumsal hareketlerin ortaya çıkışı aşağıdaki dört toplumsal süreçle açıklanmaktadır: 1. Teknolojik gelişmelerin ve endüstriyel büyümenin yarattığı yeni sorunlar, 2. Kapitalizmin yeniden yapılanmasıyla birlikte, üretim yapısında esnek üretime doğru gerçekleşen değişimler (Esnek üretim, üretimin teknolojik gelişmeler sayesinde daha az maliyetli olması, ürün farklılaşmasının yüksek ve üretim süresinin daha kısa olması anlamına gelmektedir). 3. Sınıf çatışmalarından farklı olarak ortaya çıkan yeni toplumsal çatışma biçimleri. Bu gelişmeler çerçevesinde sınıf çatışması yerini çevrecilik, barış, kadın sorunları etrafında somutlaşan daha toplumsal çatışmalara bırakmıştır, 4. Eğitimli bir yeni orta sınıfın gelişmesi. Doğru Cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Yeni toplumsal hareketlerin ortaya çıkışı aşağıdaki dört toplumsal süreçle açıklanmaktadır: 1. Teknolojik gelişmelerin ve endüstriyel büyümenin yarattığı yeni sorunlar, 2. Kapitalizmin yeniden yapılanmasıyla birlikte, üretim yapısında esnek üretime doğru gerçekleşen değişimler, 3. Sınıf çatışmalarından farklı olarak ortaya çıkan yeni toplumsal çatışma biçimleri 4. Eğitimli bir yeni orta sınıfın gelişmesi Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Derrida’nın bu bağlamda ortaya attığı temel araçsal teknik kavramları; metin, iz, varlık, fark, oyun ve yapısökümüdür.

Yanıt Açıklaması: Laclau ve Mouffe’un Postmarksist kuramının Marksist teoriyle uzaktan yakından bir ilişkisi olmadığını düşünen Norman Geras bu kuramın esasen Marksizm-sonrası (postMarksizm) olarak değil de Marksizm-dışı (ex-Marxism) olarak adlandırılması gerektiğini savunmaktadır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kitlede bütün yitirilmiş gönderenlerin devrik simülasyonları vardır. Bütün gönderen sistemlerinin, bütün ayakta duramayan anlamların, olanaksız tarihin ve artık var olamayan temsil etme sistemlerinin kara kutusu kitle: Toplumsalla ilgili her şey unutulduğunda geriye kalan artıktır. Toplumsala ait olmadığı gibi toplumsalı yansıtmaktan da acizdir. Kitleler, sınıf ya da halk gibi eskiden kendilerine başvurulan bütünlere benzemezler. Sessizlik aracılığıyla içine çekildikleri tarihin de ilgi alanından çıkmışlardır. Artık ne emekçiler kitlesi vardır, ne de bir başka toplumsal özne ya da nesneye ait bir kitle. Ona göre, iktidarın üzerinde güçlü bir simülasyon etkisi bulunmasına rağmen kitlenin de ters simülasyon uygulayarak iktidarı çökertme gücünün bulunduğunu gözden uzak tutmamalıyız. Görüldüğü üzere sadece D seçeneği yanlış verilmiştir. Doğru cevap D’dir.

Yanıt Açıklaması: Post-endüstriyel toplumlarda temel kurum şirketler değil üniversitelerdir.  Temel karar vericiler Profesyoneller / uzmanlardır. Gücün temeli bilgi/beceridir.  Temel kaynak makineler değil bilgidir. Dolayısıyla doğru cevap II ve III'tür. Yani B'dir.

Yanıt Açıklaması: Michel Foucault ve Jean- François Lyotard, bilginin söylemsel ve öyküsel oluşumunu ve kültürel eleştiri ve felsefi bir yansımayla dil ile iktidar arasındaki ilişkiyi postmodern yaklaşımla analiz ederler. Jean Baudrillard, Stephen Crook ve Jan Pakulski ise süre giden sürecin yeni bir aşaması ve yeni ortaya çıkan eğilimler olarak ele alır. Ayrıca Jean Baudrillard; post-moderniteyi gelişen kitle medyası, iletişim ve kitle tüketimi ile yine kitle tüketimi ve yeni dönemin getirdiği ve yaygınlaşan yönlendirilmiş iletişim, sembolik tüketim ve zaman ve mekânın daralması ile ilişkilendirir.

Yanıt Açıklaması: Wallerstein’ın Dünya Sistem Kuramı, her sosyal sistemin çelişki üzerine kurulduğu, geliştiği ve de yıkıldığı varsayımına dayanmaktadır.