Çağdaş Sosyoloji Kuramları

Yanıt Açıklaması: Tablo 1.1'e göre doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Crook ve arkadaşları postmodern döneme ilişkin temel eğilimleri; sosyal parçalanma (fragmentation) , farklılaşma (differentiation) , kısa ömürlü sosyal yapılanmalar, esnek uzmanlaşma, gelişen kültürel çoğulculuk (pluralism) , yüzeysellik, olguların ticarileşmesi, populizm, yaygınlaşan eklektizm (eclecticism) , stillerdeki senkretizm (syncretism) ve genelde tüm değerlerde artan bir liberalleşme olarak ortaya koymaktadır. Bunlar içerisinde çoğulculuk; genel olarak tek bir perspektiften ziyade farklı perspektifler açısından yaklaşmayı öngörür ve pek çok alanda kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Baudrillard’a göre modern endüstri toplumunun temel anahtarı üretimken, postmodern toplumda ‘gerçek’i önceleyen modeller olarak taklitler (simulakrlar) toplumsal düzene egemen olmaya ve toplumu hiper- gerçeklik olarak oluşturmaya başlar.

Yanıt Açıklaması: Wallerstein, hiyerarşik bir yapıya sahip olduğunu iddia eder

Yanıt Açıklaması: Foucault’nun akademik analizlerinin başlangıç noktası olarak bir kitabevinden rastlantıyla aldığı ve ihmal edilmiş sıra dışı bir yazar olan deneyci (experimentalist) Raymond Roussel (1877-1933)’a ait bir kitap olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Marshall’ın ifadesiyle “Post-yapısalcılığın esas başarısı Saussure’ün dil kuramının içinde yer alan radikal analitik olanakları, temsil edici bir fenomenden ziyade anlamlandırıcı bir fenomen şeklinde yeniden keşfetmesi ve genişletmesi olmuştur.”

Yanıt Açıklaması: Ekonomik yapıdaki en belirgin dönüşüm malların üretiminden hizmetlerin üretimine yönelik yaşanan değişimdir. Sanayi sonrası toplumda hizmetlerin üretiminde artışın gözlendiği alanlar “eğitim, sağlık, sosyal hizmetler gibi insani hizmetler, bilgisayar, sistem analizi ve bilimsel araştırma ve geliştirme gibi mesleki hizmetler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Foucault, Cinselliğin Tarihi (2010a) adlı kitabında modern çağda biyo-iktidar olarak adlandırdığı farklı bir iktidar biçimini tartışır. Disipline edici iktidar insanların davranışlarına odaklanırken biyo-iktidarın temel hedefi doğrudan insan bedenidir. Basit bir mantıkla doğum ölüm oranları, doğurganlık, hastalık, yaşam süresi, diyet ve beslenme alışkanlıkları üzerinden bir tür nüfus planlamasına odaklanır.

Yanıt Açıklaması: Postmarksizmin başlangıç noktası, Ernesto Laclau ve Chantal Mouffe’un 1985 yılında birlikte kaleme aldıkları Hegemonya ve Sosyalist Strateji: Radikal Demokratik Bir Politikaya Doğru kitabının yayınlanmasıdır. Bu kitap, hem Postmarksist kuramın kuramsal temellerini inşa eden temel bir manifesto niteliği taşır.

Yanıt Açıklaması: Ernesto Laclau ve Chantal Mouffe ile birlikte, Barry Hindess, Paul Hirst, Anthony Cutler, Athar Hussain, Gareth Stedman Jones gibi akademisyenlerin öncülük ettiği Postmarksizm; ideoloji ve politikayı, ekonomi ve sınıfsal ilişkilerden önünde gören bir yaklaşımdır.

Yanıt Açıklaması: yapısalcılık ile postyapısalcılık arasındaki en önemli ayırt edici özelliklerden biri şudur: “Yapısalcılık doğruluğu metnin ‘arkasında’ ya da ‘içinde’ görürken post-yapısalcılık okuyucu ile metnin karşılıklı etkileşimini üretkenlik olarak görmektedir. Başka bir deyişle ele alınan ürünün edilgen bir tüketimi olarak düşünülen okuma edimi değergesini [status] yitirmiş, bunun yerine okurun performansı geçmiştir.

Yanıt Açıklaması: Laclau ve Mouffe, bir taraftan Gramscinin hegemonya kavramını alıp farklı bir versiyonunu kendi felsefelerine dayanak yaparken, diğer taraftan Ortodoks Marksist buldukları Lenin’in hegemonya anlayışını reddederler. Lenin’e göre hegemonya kavramı sınıflar arası yapılan ittifak içinde işçi sınıfının önderlik ettiği bir siyasal eylemdir. Laclau ve Mouffe’a göre, Leninist geleneğin işçi sınıfına ayrıcalık tanıyan hegemonya anlayışı terkedilmelidir zira böyle bir hegemonya kavramı önderlik edenle önderlik edilen arasında kesin bir ayrımın var olduğu önermesine dayanır ki bu baskıcı ve olumsuz bir tutumdur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Bu hegemonik mücadele içinde çevreciler, etnik gruplar, kadınlar, eşcinseller vb.farklı kimlik gruplarının talepleri ve mücadelelerinin çeşitli şekillerde birbirine eklemlenebileceği iddia edilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Laclau ve Mouffe’un söylem anlayışı, nedensellik anlayışını reddeder toplumsal olanın raslantısallığı, tarihselliği ve tesadüfiliği üzerinde durur.

Yanıt Açıklaması: Baudrillard’ın kitlenin sessizliğinin bir patlamaya da açık olduğu bu nedenle kitleden belli bir anlamda umutlu olduğu beklentisi vardır. İktidarın kitleler üzerinde güçlü bir simülasyon etkisi bulunmasına rağmen kitlenin de ters simülasyon uygulayarak iktidarı çökertme gücüne sahip olduğunu vurgular. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Sanayi toplumunu fabrikalar, makine teknolojisi, imalat sektörü, örgütlü emek karakterize etmektedir. Sanayi toplumunda çok önemli bir yer tutan enerji üretimi ve kullanımı, makine teknolojisi ile rasyonel bir şekilde birleştirildiğinde ortaya çıkan üretim artışı, verimlilik ve kâr bu toplumun en çarpıcı özelliğidir. Ekonominin ve ilerlemenin taşıyıcısı, bu anlamda üretim artışı ile gerçekleştirilen kârdır. Ayrıca fabrikalarda çalışan mavi yakalı sanayi işçileri, bu işçilerin örgütlü yapısı sanayi toplumunun önemli bileşenlerindendir. Sanayi sonrası toplumda belirginleşen ikinci önemli değişim toplumsal sınıflarda gözlenen farklılaşmadır. Sanayi toplumlarında yarı vasıflı işçilerin, diğer bir ifadeyle mavi yakalı işçilerin oranı fazlayken sanayi sonrası toplumda eğitim, idare, büro işlerinin artışıyla beyaz yakalı işçilerin sayısı hızla artmıştır. Bu açıklamalardan da anlaşıldığı gibi “Sanayi-sonrası toplum yeni teknik seçkinler yaratarak toplumun sınıf yapısını yeniden biçimlendirmektedir.” ifadesini destekleyen değişim 1950’li yılların ortalarından itibaren rakamlara göre Amerikan toplumunda beyaz yakalı çalışanların (profesyonel, yönetici, büro ve satış elemanı) sayısı mavi yakalı çalışanları (zanaatkâr, yarı vasıflı çalışanlar ve işçiler) geçmesidir. Dolayısıyla doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Post-yapısalcılık, Ferdinand de Saussure’ün temellerini attığı yapısalcı dilbilime karşı eleştirel nitelikte ayrı bir yaklaşım olarak ortaya çıkmış olmakla  birlikte  yapısalcılıkla  pek  çok  ortak  özelliğe  sahip  olması  nedeniyle  kimi  zaman  yeni yapısalcılık olarak da adlandırılmaktadır. Çoğulculuk, genel  olarak  tek  bir  perspektiften  ziyade  farklı  perspektifler açısından yaklaşmayı öngörür ve pek çok  alanda  kullanılır.  Örneğin  kültürel  çoğulculukta geniş bir toplum içindeki daha ufak grupların  kültürel  kimliklerinin  korunması  anlaşılırken  politik   çoğulculukta,   politik   gücün   seçimlerle   oluşmasını  çoğunluğun  hegemonyasını  yaratması  nedeniyle ret edilerek toplum içindeki farklı grupların eşit temsili amaçlanır. Bu yaklaşım; benzer şekilde dinî, ekonomik, felsefi alanlarda da yer bulur. Senkretizm (syncretism); birbirinin zıttı, çelişkili olguların uzlaştırılarak   birleştirilmesi   anlamında   daha   çok felsefe ve dinde kullanılan bir kavramdır.  Avangart (avangarde); kültür, sanat ve politika alnında  ilerici ve yenilikçi anlamında kullanılan bir terimdir. Eklektizm ise olgulara  yaklaşımda  tek  bir  paradigma  yerine  farklı  teorileri,  fikirlerin  birlikte  ele  alınması  gerektiğini  ileri  süren  kavramsal  bir  modeldir. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Baudrillard, simülasyon kavramını bir köken ya da bir gerçeklikten yoksun gerçekliğin modeller aracılığıyla yeniden türetilmesi anlamında kullanır. Simüle etmek -mış gibi yapmak değildir. Birebir gerçeğin yeniden üretilmesidir. Doğru cevap B’dir.

Yanıt Açıklaması: Kişinin kendisini mekânda, toplumda, ülkesinde ve dünyada konumlayışına ilişkin “bilişsel harita” kültürün anahtar unsurudur.

Yanıt Açıklaması: Nesnelerin tüketimi toplumda çeşitli araçlarla desteklenerek bireylere aktarıldığı için yaşanılanların normal olarak algılanmasına neden olmakta ve bir hiper-uyumluluk (hiper-conformity) sağlanmaktadır.