Çağdaş Sosyoloji Kuramları

Yanıt Açıklaması: Bauman, müphemliği, düzensizlik, kaos anlamında kullanır?

Yanıt Açıklaması: Daniel Bell sanayi sonrası toplum ya da post-endüstriyel toplum kavramıyla yakından ilişkili olan bilgi toplumu kavramını ilk kez kullanan kuramcılardan birisidir. Bell’e göre sanayi sonrası toplum, bilginin, özellikle de teorik bilginin, gücün kaynağı olarak mülkiyetin yerini aldığı bir toplumdur. Başka bir ifadeyle, bilgi post-endüstriyel toplumda gücün temel kaynağını oluşturur. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Çağdaşları gibi Bell de büyük toplumsal sorunların çözümü için öngörülerde ve önerilerde bulunma eğiliminde olan bir sosyologdur. Sosyolojide varolan bir eğilimi/yaklaşımı temsil eden bu tarza toplumsal önkestirim (social forecasting) denir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Bauman'a göre; 1) Bireyler birincil olarak ve her şeyden önce üretici ya da askerin yaratıcı ya da yıkıcı işgücüne dönüştürülebilen kinetik gücün taşıyıcılarıydı. 2) Bireyler disiplinli aktörlerdi. Yani, davranışlar genellikle düzenli/kurallı olan ve her şeyden önemlisi de düzenlenmeye boyun eğen aktörlerdi. 3) Bireyler, tıpkı Lego ya da Meccano oyuncaklarındaki taşlar gibi, yalnız başlarına tamam olmayan, bir şey ifade etmeyen, anlamlı bütünler oluşturabilmeleri için öteki birimlerle birleşmesi gereken şeylerdi. 4) Başlıca doğruluk/uygunluk modeli ise sağlıktı. Sağlık, yukarıdaki üç alanda başarılı olma kapasitesi ile yakından ilgili bir düşünceydi.

Yanıt Açıklaması: Lyotard’a göre postmodern durumu belirleyen temel ölçüt bilginin konumudur. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Ona göre postmodernlikte, önceki süreçten kesin bir kopma ya da belirgin bir farklılaşma yoktur. Bauman, bu durumu postmodernliğin doğasına bağlar. Çünkü onun yaklaşımında postmodernliğin dışlama gücü zayıftır. Diğer yandan, postmodernliğin kendi kimliğini inkâr etmeden modernliği dışlayamayacağını da iler sürmektedir. Bauman, postmodernliğin, tektiplilik ve evrenselcilik gibi modernliğin merkezi değerlerinin işaretlerini tersine çevirdiği görüşünü paylaşır. Ona göre, yaşam biçimlerinin farklılığı, ne evrenselliği hedefleyen bir yaşam biçiminde eritilecek ne de evrensel tahakkümü hedefleyen bir biçim tarafından değersizleştirilecek bir şeye indirgenemeyen ve bununla harmanlanamayan bir şey olarak algılandığında, sadece kerhen kabul edilmiyor, aynı zamanda yüksek bir pozitif değer rütbesine çıkarılıyor. Bundan dolayı postmodernlik, kendi orijinal projesinin uygulanamazlığını kabul eden modernliktir.

Yanıt Açıklaması: Bir postmodern düşünür olarak Zygmunt Bauman, modernitenin bütünüyle olumsallığın (şans, çeşitlilik) kontrolüne ilişkin olduğunu ileri sürer. Ona göre, bir düzen rüyasına sahip olan modernite, kontrol etme, düzenleme ve sınıflandırma düşüncesine takılmıştı.

Yanıt Açıklaması: Jameson’ın postmodernizm teorisi, Ernest Mandel’in geç kapitalizm teorisine dayanır.

Yanıt Açıklaması: Zygmunt Bauman’ın “Modernite ve Holocaust” (1997) adlı kitabı onun Modernlik ve Yahudi soykırımı arasındaki ilişkiye yönelik iddialarını ve kurduğu bağlantıyı anlattığı eseridir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Postmodernizm; modernizmin radikal bir eleştirisi ve farklılaşmanın bozulması ve işaretsel/göstergesel olanın egemenliği ve bunları (işaretsel olanı) anlamlandırma biçimleri olarak ifade eden kavramdır.

Yanıt Açıklaması: Waters’a göre Daniel Bell, Weber’in bürokratik yönetici sınıfına dair ideal tipin boyutlarında kullandığı metodolojiye öykünerek, ideal tip benzeri bir kurgu ile sanayi sonrası toplumu 5 açıdan değerlendirmektedir: Hizmet ekonomisinin oluşumu: Teknolojinin gelişmesi ile birlikte toplumun ekonomik ve teknolojik yapısı da değişmektedir. Daha etkin, verimli ve kazançlı teknikler ve üretim sistemleri, daha az etkin ve kârlı olanların yerini almaktadır. Sanayi sonrası toplumun ilk ve en önemli özelliği işgücünün çoğunluğunun artık tarım ya da imalat sanayi ile ilgisinin azalmasıdır; ancak ticaret, finans, ulaşım, sağlık, dinlence, araştırma, eğitim ve yönetim gibi hizmetlerde yer almaktadır. Profesyonel ve teknik sınıfın üstünlüğü: Bell, sanayi sonrası toplumda üniversite/ yükseköğrenim gerektiren profesyonel ve teknik mesleklerin toplumda çoğunluğu oluşturmasa da egemen olacağını ifade etmektedir. Bu çerçevede bilimadamları ve mühendisler birlikte “bilgi sınıfı”nı oluşturacaklar ve varlıklı burjuvazi ile yer değiştireceklerdir. Bell “bilgi sınıfı”nın temelde mülkiyete değil, bilgiye dayalı bir profesyonel sınıf olduğunu ancak bilgi sınıfının endüstriyel bir sınıf olmaktan çok bir statü grubuna daha yakın bir oluşum olduğunu belirtse de sanayi sonrası toplumun en önemli sınıfı olarak addettiği bilgi sınıfını “sınıf” olarak betimlemekte ısrar eder. Teorik bilginin önceliği: Sanayi sonrası toplumun tanımlayıcı ekseni teorik bilginin üstünlüğüdür. Toplumun bilginin çevresinde örgütlenişi, toplumsal kontrol, yenilikler (inovasyon) ve yeni toplumsal ilişkilerin siyasal yönetimi için temel oluşturmaya başlamıştır. Bell, sanayi sonrası toplumda bilginin geleneksel veya uygulamalı değil, teorik karakterde olduğunu vurgulamaktadır. Bu durum aynı zamanda bilginin çok farklı durumlar için uygulanabilir soyut sembolik sistemler şeklinde kodlanmasını kapsamaktadır. Teknolojinin planlanması: Teorik bilginin gelişmesi teknolojik önkestirimde bulunmayı olanaklı hale getirmektedir. Bu durum, ileriye doğru değerlendirmelerin, riskleri, maliyetleri ve avantajları içerecek şekilde değişimin planlanmasıdır. Yeni entelektüel teknolojinin yükselişi: Teknolojinin fiziksel, araçlarla ya da makinelerle işi olan, alışılagelmiş anlamlarının karşısında, “insanlararası oyun”u model alabilen, kişinin sezgiden bağımsız bir şekilde karar alabilmesine olanak tanıyan, soyut sembollerin sistemi olarak “entelektüel teknoloji” düşüncesini ileri sürmektedir. Bu anlamda bilgisayar fiziksel bir teknolojik araç olarak düşünülebilir ancak yazılım, bir entelektüel teknoloji ürünü olarak istatistiksel ve mantıksal olarak bilgisayara veri olarak girilen formüllerdir. Sanayi sonrası toplumun bilginin yoğun olarak kullanıldığı bir toplumsal formasyon olarak organize edilmiştir. Bilgisayar “entelektüel teknoloji”nin aletidir. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Bauman, Batı Avrupa’da on yedinci yüzyılda ortaya çıktığını belirttiği modernliğin kültür anlayışını bahçe kültürüne benzetir. Ona göre, modern kültür kendini ideal bir yaşamın tasarımı ve insan ilişkilerinin kusursuz düzeni olarak tanımlamakta, kimliğini ise doğaya duyduğu güvensizliğin dışında oluşturmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Sanayi sonrası toplum üç sektörden endüstriler barındırır: ulaştırma ve hizmetlerin olduğu üçüncül endüstriler; ticaret, finans ve sermaye değişiminin olduğu dördüncül endüstriler; sağlık, eğitim, araştırma, kamu yönetimi ve boş zaman faaliyetlerinin olduğu beşincil endüstriler. Bunların içinde sonuncusu belirleyicidir çünkü kilit noktadaki meslekler merkezde bilim adamları olmak üzere, profesyonel ve teknik olanlardır.  Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Touraine, modernleşmeyi, çok genel hatları ile tarım toplumundan sanayi toplumuna geçiş olarak ifade edilebilecek bir yapı değişimi olarak tanımlar. Buna karşılık modernlik kavramını ise akılcılaşma, laikleşme, özgürleşme, ilerleme, insanın doğa üzerinde egemenliğinin kurulması, geleneğin terk edilmesi gibi bir dizi fikir ve ülkülere dayalı olarak bir toplumsal örgütlenmenin, özel olarak sanayi toplumunun, işleme biçimi olarak tanımlar.

Yanıt Açıklaması: New York doğumlu olan Daniel Bell, New York City College’da ve Columbia Üniversitesi’nde öğrenim görmüştür. Gazetecilik de yapan Bell, Chicago Üniversitesi’nde asistanlık yaparak başladığı akademik kariyerine, Columbia ve Harvard Üniversitesi’nde sosyal bilimler profesörü olarak devam etmiştir (Slattery, 2007, s. 461). Bell’in çalışmaları sosyolojiye özellikle toplumsal değişme, modernite, kapitalizmin gelişimi ve Batı kültürünün çatışmaları konularında önemli katkılar sağlamıştır. Kitapları arasında İdeolojinin Sonu-The End of Ideology (1960), Sanayi Sonrası Toplumun Gelişi-The Coming of Post Industrial Society (1973), Kapitalizmin Kültürel Çelişkileri-Cultural Contradiction of Capitalism (1976) yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Kolektivizm terimi en yaygın kullanımıyla, üretim ve dağıtım araçlarının komünal (ortak) ya da devlet mülkiyetinde olmasını teşvik eden siyasal ya da sosyo-ekonomik kuram ve uygulamaları anlatır

Yanıt Açıklaması: Modern koşullarda yaratılan birey Bauman’a göre (2001, s.203-204), şu özelliklere sahip olmaktaydı: (i) Bireyler birincil olarak ve her şeyden önce üretici ya da askerin yaratıcı ya da yıkıcı işgücüne dönüştürülebilen kinetik gücün taşıyıcılarıydı; bu anlamda bireyler, böyle bir gücü muntazam olarak ve hiç bitkinlik duymadan üretme kapasitesine sahip olmalıydı. (ii) Bireyler disiplinli aktörlerdi. Yani, davranışları genellikle düzenli/kurallı olan ve her şeyden önemlisi de düzenlenmeye boyun eğen aktörlerdi. Aynı zamanda uyarıcılara tekrarlanan ve öngörülebilen biçimde tepki veren ve eş güdümlü baskıya tabi tutulduğunda monoton davranabilen aktörlerdi. (iii)Bireyler, tıpkı Lego ya da Meccano oyuncaklarındaki taşlar gibi, yalnız başlarına tamam olmayan, bir şey ifade etmeyen, anlamlı bütünler oluşturabilmeleri için öteki birimlerle birleşmesi gereken şeylerdi. Modern koşullarda yaratılan bireylerin sınırları öncelikle sınırlamaktan çok uymak ve bağlanmak/yapışmak için tasarlanan ara kesimlerdi. (iv)Başlıca doğruluk/uygunluk modeli ise sağlıktı. Sağlık, yukarıdaki üç alanda başarılı olma kapasitesi ile yakından ilgili bir düşünceydi. Sağlık, bedensel güç ve enerji ile birlikte, disiplinli, düzenli, istenen biçimde davranma ve toplulukların eş güdümlü faaliyetlerine uyma kapasitesini simgeliyordu. Bauman’a göre, tersi olan bedensel zayıflık ya da uyma ve tabi olmadaki kabiliyetsizlik ise hastalık işareti sayılıyor ve dolayısıyla da tıbba ya da psikiyatriye havale ediliyordu. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Touranie'e göre yöneticilerin gücünün seçimler ve gücün uygulanmasının sınırlarını tanımlayan bir yasal çerçeveye saygı ile sınırlandırılmadığı bir yerde seçme özgürlüğünün bir anlamı yoktur. Bu nedenle demokrasiyi siyasal bir toplum içinde çıkarların temsilinin gücün sınırlanması ile birleştirilmesi olarak tarif etmek de mümkündür. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Bauman'a göre modernliğin yaşını hesaplamaya çalışmak anlamının yitirilmesine neden olur. Ona göre modernlik: “Batı Avrupa’da, XVII. yüzyıldaki bir dizi derin toplumsal, yapısal ve entelektüel dönüşümle başlayan ve Aydınlanmanın gelişmesiyle kültürel bir proje olarak; kapitalist ve daha sonra da komünist endüstri toplumunun gelişmesiyle de toplumsal olarak kurulan bir yaşam biçimi olarak olgunluğa erişen tarihsel bir dönemdir”. Modernlik kesinlikle modernizm değildir. Ona göre “modernizm”, daha önceki dönemin birçok münferit entelektüel olayına kadar geriye doğru izlenebilse de bu yüzyılın başında olgunlaşan ve geriye bakıldığında (aydınlanmayla analojik olarak) postmodern bir “proje” ya da postmodern durumun ilk belirtilerinin çıktığı evresi olarak görülebilecek entelektüel (felsefi, edebi, sanatsal) bir akımdır. Dolayısıyla doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Farklı çalışmalarında kendilerine verilen kuramsal ya da metodolojik öncelik sırası değişiklik gösteriyor olsa bile çok genel hatları Touraine’nin, tarihin anlaşılması ve yorumlanması sorununa yaklaşırken Hegelci-Markçı diyalektik anlayıştan, toplumsal yapıların evriminde Durkheim’ın toplumsal işbölümünün evrimi ve bireyciliğin gelişimi anlayışından ve toplumsal aktörlerin eylemlerinin anlaşılmasında ise Weber’in eylem kuramından, özellikle de araçsal akılcı eylem ile değer yönelimli akılcı eylem kuramından etkilendiğini söylemek mümkündür.