Antropoloji

Yanıt Açıklaması: Ağaçta ya da yerde dört elli hareket sisteminden ağaçta salınarak hareket olarak bilinen braşiyasyon, hatta daldan dala sıçrayarak harekete kadar birçok hareket biçimine sahip olan bu primatlarda. Doğru yanıt A’dır.

Yanıt Açıklaması: Devletin dört temel kurumdan oluştuğu söylenebilir: 1. Belirli bir toprak üzerinde hükümranlık ve bu toprakta yaşayan insanlar üzerinde varsayımsal ve ideolojik hâkimiyet 2. Hukuk 3. Güvenlik ve zor aygıtları (ordu, polis, milis vs.) 4. Maliye (üretimden artığı çekme mekanizmaları). Bu dört kurum, ilk devlet biçimlerinde askerlerin ve din adamlarının da içinde bulunduğu ve yönetici-seçkinlerden oluşan, bu haliyle de modern hükümetlerin yerini tutan saray örgütlenmesi tarafından bütünleştirilmekte; çoğu zaman yönetici kendi şahsında askerî ve dinsel ödevleri birleştirebilmekte ve yönetici-seçkinlerle teba arasında bir toplumsal hareketlilik bulunmamaktaydı.

Yanıt Açıklaması: Tarımsal üretimin ve üretimde kullanılan kaba emeğin yerine kentler, uzmanlaşmış emeği, ticaret ilişkilerini, biriken servetle birlikte çevresiyle girdiği eşitsiz ilişkiyi, yazılı kültürü, dolayısıyla daha incelmiş bir yaşam tarzını, yani yüksek kültürü temsil eder hale geldiler. Yüksek kültür, yazıya, karmaşık dil becerilerine, pahalı ve lüks tüketime, gelişmiş ve katı protokollerin geçerli olduğu tutumlara ve incelmiş bir sanata dayanan, toplumun seçkinlerinin kültürüdür. Egemen kültür, belirli bir coğrafyadaki diğer kültürleri ya da yerel çeşitliliği baskı altına almasıdır. Baskın kültür, toplum içindeki en güçlü grupların sahip olduğu kültürdür. Karşıt kültür, egemen kültürel değerlerin hepsine karşı gelen grupların yaşam biçimlerine işaret etmektedir. Bir toplum ya da ülkenin kültürü denildiğinde, genel kültür söz konusudur.

Yanıt Açıklaması: Tarımsal etkinliğin merkezi olan ve tarımda çalışan nüfusun mekânsal örgütlenmesi olarak tanımlanabilecek köylerden farklı olarak kentler, tarım dışı nüfusun yaşadığı ve tarımda ortaya çıkan ürün fazlasının pazarlanıp mübadele edildiği merkezler olarak doğdular. Onların doğuşunu destekleyen koşullar, sulama kanalları açılarak yapılan ve doğa koşullarına bağımlı olmaktan çıkarılmış yoğun tarım yöntemlerinin yarattığı artık-değerle ilişkiliydi. Bu artık-değer tarım dışı bir nüfusu besleyecek noktaya ulaştığında, tarımcı nüfusun ihtiyaç duyduğu şeylerin üretiminde uzmanlaşmış ve birtakım hizmetlerin verildiği yeni mekânlar, yani kentler, örgütlendi. Kentler, burada ortaya çıkan tarım dışı iş bölümüne dayalı idi.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Yeğenlik (yani kardeş çocukları kategorisi) ve kuzenlik de (yani amca, hala, teyze, dayı çocukları kategorisi) temel akrabalık sistemi unsurlarıdır. Bazı toplumlarda çapraz kuzenler (karşıt cinsiyetten kardeşlerin çocukları) ile paralel kuzenler (aynı cinsiyetten kardeşlerin çocukları) ayırt edilir.

Yanıt Açıklaması: Ölü Dillerin Canlandırılması: Yeni kurulan bazı ulus-devletler ise ölü bir dili canlandırarak ya da sentetik bir dil yaratarak yeni ulusun dilini meydana getirmeye girişmişlerdir. Örneğin İsrail, sadece din dili olarak kullanılan ve sadece din adamlarının bildiği ölü bir dil haline gelmiş olan İbranca’yı yeniden canlandırmış ve İsrail devletinin resmî dili haline getirmiştir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Kültür, en genel tanımıyla, insanın doğa dışında yarattığı ve ona eklediği maddî ve manevî herşeydir. Bunun içine, üzerine giydiği giysiden beslenme sistemine, barınma tarzından dinsel inanışına, toplumsal örgütlenmesinden hayatı anlamlandırdığı ideolojik çerçevelere kadar pek çok şey girer.

Yanıt Açıklaması: Simge, anlamı kültüre bağlı, yani göreli ve keyfî olarak belirlenmiş, öğrenilebilen her türlü işarete verilen addır. Örneğin bayrak, trafik işaretleri, her türlü sözcük, tuvalet kapılarında erkek ve kadına tahsis edilmiş alanları belirleyen işaretler, silâh göstermek, korna çalmak, egzotik bir koku sürmek, hazır olda durmak, selâm vermek, bunların hepsi birer simgedir. Bunların anlamlarını kültürel olarak çözeriz, çünkü kültür bize o simgelerin anlamlarını daha önceden öğretmiştir. Bu yüzden aynı simge farklı kültürlerde farklı anlamlara gelebilir. Örneğin Swastika yani gamalı haç işareti Hindularda kutsallığı ve barışı simgelerken, Nazi Almanyası’nda ırkçılığı ve saldırganlığı simgeler. Yaşlandırma, doğa veya insanlık tarihinde belli bir dönemde yaşamış belli bir nesnenin veya öznenin çeşitli biçimlerde elde edilen kanıtlar veya bulgular üzerinden bugüne göre yaşının tahmin edilmesidir. Bazı kültürler, servet farkının yaratabileceği çatışma riskini tamamen ortadan kaldıracak biçimde, serveti yok eden, eşitleyici mekanizmalar icat etmişlerdir. Bunun en tipik örneği Kuzey Amerikalı Kwakiutl Kızılderililerinin uyguladığı potlaç geleneğidir. Yılda bir kez yapılan potlaç töreninde Kızılderililer çağırdıkları konuklara bütün bir yıla yayılan emeklerinin karşılığı olan serveti sunarlar, hediyeler verirler, onları yedirir içirirler. Esas mesleği avukatlık olan ama Amerikan yerlilerinin davalarına bakarken onların farklı kültürlerine ilgi duyarak onları incelemeye girişen Lewis Henry Morgan, yazdığı Eski Toplum (1871) başlıklı kitapta insanın kültürel evrimini teknolojiyi esas alan üç ana evreye ayırmıştır. Çünkü Morgan teknolojik gelişmenin kültürel evrimle koşut gittiğine inanıyordu. Morgan’ın ilk evresi yabanıllık evresidir. Alt, orta ve üst aşamaları bulunan bu evrede insanlık avcı-toplayıcılık etkinliğiyle yaşamaktadır. Genitop ise bir organizmanın sahip olduğu genetik özelliklerin tümüdür.

Yanıt Açıklaması: Nazi Almanyası'nda en üst düzeye çıkan sağlıklı ırkların hayatta kalması ve saf ırkın yaratılması için saf ırk olmadığı düşünülen insanların üremeye çalışmasını engelleyen uygulamalar Francise Galton tarafından önerilmiştir.

Yanıt Açıklaması: İnsan topluluklarında değişmediği varsayılan görünür özelliklere dayanan sınıflamalarla, ırk kavramına daha sistematik ve bilimsel bir boyut kazandırılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmalar arasında nirengi noktasını oluşturanlardan biri, anatomist Johann Friedrich Blumenbach (1753-1840) tarafından yapılan deri renklerine dayalı sınıflandırmadır. Bu sınıflandırmaya göre insanlar Beyaz, Sarı, Siyah, Kızıl ve Kahverengi olmak üzere 5 ırk grubuna ayrılmıştır. Bundan sonra da deri rengi kullanılarak çok sayıda ırk sınıflaması yapılmış, ancak pek çok insanın deri renginin yapılan bu sınıflamalara uymaması ve insanların başka özellikler açısından da farklılıklar göstermesi ırk sınıflandırmalarında kullanılacak başka kriterlerin aranmasına yol açmıştır. İsviçrelianatomist Retzius ırk sınıflandırmasında kullanılacak bir ölçüt olarak kafatası endisini geliştirerek, kafataslarını uzun (dolikosefal) orta yuvarlaklıkta (mezosefal) ve yuvarlak (brakisefal) olarak sınıflamıştır. Buna göre bazı ırklar uzun, bazıları yuvarlak ve bazıları da orta yuvarlaklıkta bir kafatası biçimine sahiptir. Kafatası biçimine dayalı ırk sınıflandırması daha sonraları ırkçılık tartışmalarının odağına yerleşecektir. Yüzün ileri doğru fırlaklığının derecesi (progantizma), saç rengi, göz rengi, göz biçimi, yüzün biçimi, boy-pos gibi görünebilir ya da ölçülebilir özellikler bu sınıflamalara dâhil edilmiştir. Hatta doğuştan kazanılan ve yaşam boyunca değişmeyen kan grupları gibi gözle görülemeyen, ancak belli işlemler sonucunda ayırt edilebilen özellikler de kullanılmıştır.

Yanıt açıklaması yok

Yanıt Açıklaması: Yazı öncesi çağlardaki yaşam ve geçim biçimlerini inceleyen arkeoloji alanı prehistoryadır.

Yanıt Açıklaması: Doğaüstü alana mensup bir ya da birden çok yüce ve ölümsüz tanrının varlığına dayanan, bütün ölümlü varlıkların onların varlığıyla ilişkili olduğunu ve onların hükmü altında bulunduğunu savunan inanç sistemlerine teizm adı verilmektedir. Doğru cevap C’dir.

Yanıt Açıklaması: Prosimiyenlere göre daha sosyal hayvanlar olarak bilinen antropoidler, bütün primat takımının yaklaşık %70’ini oluşturmaktadırlar.

Yanıt Açıklaması: Akrabalık, soy ve evlilik yoluyla kültürel olarak kabul edilmiş toplumsal ilişkiler sistemidir. İnsanın toplumsal bir varlık olarak yaşamaya başlamasından beri akrabalık ilişkileri evrensel bir önem taşır. İstisnasız bütün insan toplumları, herhangi bir akrabalık sisteminin varlığını, meşruluğunu ve değişen ölçülerde yaptırımcı gücünü kabul ederler.

Yanıt Açıklaması: Crow Sisteminde babanın anasoyundaki akrabaları (baba, amca, hala oğlu ile hala ve hala kızı) cinsiyetlerine göre aynı adla anılırken ana yanındaki akrabalar arasın­da kuşak farkları gözetilir. Kişinin annesi ve teyzesi aynı adla, kız kardeşi ve paralel kız kuzenleri aynı adla, erkek kardeşiyle paralel erkek kuzenleri aynı adla anılırlar. Doğru yanıt C’dir.

Yanıt Açıklaması: Dik yürüme, iki ayak üzerinde dik duruş poziyonu ve buna dayalı hareket sistemidir. Ardipithecus ramidus’a ait leğen kemiği, bacak ve ayak kemikleri bunların iki ayakları üzerinde dik yürümeye uyarlandığını göstermektedir. Doğuştan dil yeteneğimizin olması biyolojik yapımızın evrimsel biçimlenişiyle doğrudan ilişkilidir. Hyoid kemiği, gırtlak yapısı, dilin biçimi, damak, dudaklar, dişler, ses telleri, akciğerlerin yapısı gibi pek çok organımızın yapısı ve işleyişi konuşmamıza izin verecek biyolojik bir düzeneği sağlar.

Yanıt Açıklaması: Kültler, kutsal olarak tanımlanmış varlıklar etrafında oluşmuş inanç ve tapınma biçimleridir. Bu varlıklara saygı duyulur, tapınılır, zaman zaman kurbanlar sunulur ve onlar için ayinler düzenlenir. Kültler; arınma, bereket ve doğurganlık gibi temaların odağında yer alır. Bu çerçevede, örneğin Anadolu’da taş, ağaç, su gibi kültlere rastlarız. Zaman zaman rastladığımız çaput bağlanmış ağaçlar, ağaç kültünün örnekleridir. Toroslarda yaşayan kimi Yörük grupları ardıç ağacını kutsal bilirler. Kuzey Avrasya’da ayı, geyik, tavşan gibi kültlere, Hindistan’da inek kültüne rastlamaktayız. Bu örneklerden kültlerin, toplulukların yaşadığı doğal çevreyle yakından ilintili olduğu görülmektedir. Doğru cevap A’dır.