Sosyolojiye Giriş

Yanıt Açıklaması: Normlar, belirli durumlarda insanların nasıl davranmaları gerektiği konusunda yaptırımı olan beklentilerdir. Normlar, değerlere dayalı olarak geliştirilen kurallardır. Örneğin toplumun önemli değerlerinden biri dürüstlükse yalan söyleme davranışı, yaptırımı olan kurallarla engellenmeye çalışılır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Tarih, ekonomi, siyasal bilimler, sosyoloji, hepsi insan eylemlerini ve bu eylemlerin sonuçlarını inceler. Toplumsal davranışı ve toplumsal değişmeyi çalışan tek disiplin sosyoloji değildir; psikoloji, antropoloji, siyaset bilimi, ekonomi gibi diğer disiplinler de toplumsal yaşamla ilgilenirler. Felsefeyle sosyoloji arasında, en basit şekliyle üç açıdan bir ilişki vardır. İlk olarak, bir bilim olarak  sosyoloji de bilim felsefesinden yararlanır. İkincisi, sosyoloji sosyal olguları ele alırken değerlerle de ilgilenmektedir ve değerlerin ahlak felsefesinde ve toplumsal felsefede nasıl tartışıldığını bilmesi gerekir. Son olarak sosyoloji yeni felsefi soruların ortaya çıkmasına katkıda bulunur.

Yanıt Açıklaması: Postmodernizmle birlikte bilgi hiyerarşileri artık çökmüştür, bu da ‘uzman’ statüsünün içini boşaltır. Uzman olmayanların düşünceleri ve elde ettikleri sonuçlar uzmanlarınkine eşit geçerliliğe sahip olarak değerlendirir. Bu nedenle elit ve kitle kültürleri arasındaki, entelektüel ve popüler kültür arasındaki ve uzmanlarla sıradan insanlar arasındaki farklılıklar bu nedenle daha az belirgin hale gelir.

Yanıt Açıklaması: I. İfade yanlıştır, geleneklerden de bilgi edinilebilir ancak bu bilimsel bilgi niteliği taşımaz. III. ifadedeki yanlış, doğa ve toplumsal olayların örgütlü olmamasından kaynaklanır. Bilgilerin yararlı olabilmesi için örgütlenmesi gerekir. Bu olguların arasındaki ilişkileri en basit ve anlaşılır şekilde açıklamak üzere örgütlenmiş gözlemler, koşullar, tanımlar, kavramlar, ilkeler, yani bilgiler sistemi teori (kuram) olarak adlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Çatışmacı yaklaşımda devletin işlevlerini (seçkinci teorinin aksine) üretim araçlarının kimin elinde bulunduğuna göre belirleyen bir siyaset analizi vardır. Karl Marx toplumdaki temel çatışmanın sınıfsal bir çatışma olduğunu düşünmektedir. Sınıfsal çatışma ise kapitalist toplumlarda görülmektedir. Marksist yaklaşım, iktidar sahipleri ile iktidar sahibi olmayanlar arasındaki farklı çıkarlar olduğunu ve bu farklılıkların toplumda bir çatışmaya neden olduğunu ileri sürmektedir. Bu yaklaşıma göre iktidarın kaynağı temel olarak ekonomik kaynaklıdır. Marx'a göre iktidar toplumda ekonomik kontrolü elinde bulunduranlarda yoğunlaşmıştır. İktidarın kaynağı ekonomik alt yapıda bulunmaktadır. *Bütün sınıflı toplumlarda üretim araçları yönetici sınıf tarafından sahiplenilmiştir ve kontrol edilmektedir. Üretim araçlarının sahipliği egemenliğin temelini oluşturmaktadır. Bu nedenle iktidarın insanlara yeniden dönüşünün tek yolu üretim araçlarının kollektif olarak sahiplenilmesidir. * Komünist bir toplumda üretim araçları bireysel olarak değil  de kollektif olarak sahiplenileceği için güç tüm halk arasında daha eşit bir şekilde dağıtılacaktır. Üretim araçlarına sahip olan toplumdaki diğer toplumsal gruplara göre küçük azınlık, diğerlerini sömüren egemen konumuna gelir. Marksizme göre, devlet bu egemen sınıfın elindeki basit bir araçtan başka bir şey değildir. Toplumun ve siyasal rejimin tüm kurumları, bu egemenliğin devamını sağlamaya, yani egemen sınıfın ayrıcalıklarını korumaya yöneliktir. Aile, din, ahlak, hukuk egemen ideoloji vb. hep bu egemenliğin sürmesini güvence altına alan üst yapı kurumlarıdır. Marx'a göre siyasal iktidar, ekonomik iktidarın yansımasından başka bir şey olamaz. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Artı-değer işçilerin yarattıkları değerle onlara ödenen ücret arasında kalan farktır. Bu kapsamda doğru seçenek C'dir.

Yanıt Açıklaması: Nicel araştırmalarda kullanılan veri toplama araçları “survey ve deney”dir. Diğer araçlar nitel araştırmalarda kullanılır.

Yanıt Açıklaması: Doğa bilimlerinde ölçüm yapmak sosyal bilimlerden daha kolaydır çünkü doğal objeler nicelik olarak ölçülebilir durumdadırlar; ağırlık, uzunluk, yoğunluk, hacim gibi ölçülerle ifade edilebilirler.

Yanıt Açıklaması: Erving Goffman’ın Dramaturji Teorisi doğru olarak eşleştirilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır. Ferdinand, endüstrileşme ve kentleşme sürecinde yaşanan toplumsal değişimi açıklamak için cemaat/cemiyet (gemeinschaft/gesellschaft) kavramsallaştırmasını kullanmıştır.

Yanıt Açıklaması: Baskı gruplarına örnek olarak sendikalar, meslek odaları ve birlikler, sivil toplum kuruluşları, işveren örgütleri ve kooperatifler gösterilebilir. Bu gruplar siyasal partilere, hükümete kendi çıkarları doğrultusunda farklı biçimlerde baskı unsuru oluşturabilirler.  Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: İktidar

Yanıt Açıklaması: Weber'e göre 3 çeşit otorite vardır ve bunlar geleneksel, yasal akılcı ve karizmatik otoritedir. Modern ve postmodern otorite diye otorite çeşiti bulunmamaktadır. Yönetilenlerin liderde kutsallık ve kahramanlık özellikleri aradığı otorite tipi ise karizmatik otoritedir.

Yanıt Açıklaması: Tarih ve sosyolojinin konuları da zaman zaman örtüşmektedir. Çoğu kez tarih ve sosyoloji arasındaki temel farkın tarihçilerin bir kereye özgü oluşmuş olguları betimlemeleri, sosyologların ise genellemelere varmaya çalışmaları olduğu savunulmaktadır. Oysa tarihçiler de genelleme yaparlar ve birçok sosyolojik çalışmada bir kez olmuş olgular ya da olguların anlık durumları incelenir. Tarihle sosyoloji arasındaki temel fark tarihçilerin genellikle olguların belirli bir dönemdeki hâlini incelemeleri, sosyologların ise çok sayıda benzer olguya ilişkin dönemlerin incelenmesiyle sınanabilecek genellemelerle işe başlamalarıdır.

Yanıt Açıklaması: B seçeneğinde yer alan “anket” nicel araştırmalarda kullanılan veri toplama araçları arasında yer alır. Diğer seçenekler nitel çalışmalarda yer verilen bir araçtır.

Yanıt Açıklaması: Anomi kuralsızlık ya da toplumun temel değerlerinde belirsizlik anlamına gelen bir olgudur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Eleştirel teori özellikle tüketim toplumuna indirgenen modern toplumda bireylerin bilinçlerinin nasıl kitle kültürü aracılığıyla manipüle edildiği, tüketim ile baştan çıkarılarak düşünmeye ve araştırmaya daha az yönelen varlıklara dönüştürüldükleri üzerinde vurgu yapar. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Doğru cevap E şıkkıdır. Genellikle işlevsel ön-gereklilikler olarak adlan­dırılan bu gereksinimler toplumsal sistem içindeki parçalar tarafından karşılanır. Bu noktada işlevsel­ciler sistem içinde bütün parçaların uyum halinde bir araya gelerek bütünün hayatta kalmasını sağ­layacak bu gereksinimleri karşılamak durumunda kaldıklarını savunurlar. Böylece işlevselciler toplu­mu oluşturan her bir toplumsal öğe/parça/kurum ve pratiğin ancak toplumun ihtiyaçlarının karşılan­masında bir role sahip olması durumunda sürekli­liğini koruyabileceğini öne sürerler.

Yanıt Açıklaması: Ortak menfaatler etrafında birleşen ve bunları gerçekleştirmek için siyasal otoriteler üzerinde etki yapmaya çalışan örgütlenmiş gruplar, baskı grupları olarak tanımlanabilir. Baskı grupları kimi zaman ''çıkar grupları'' olarak da tanımlanabilir. Burada dikkat edilmesi gereken unsurun belli bir ''çıkar'' için, ister maddi ister manevi herhengi bir siyasal otorite üzerinde kurduğu baskının önemli olduğunu belirtmek gerekmektedir. Baskı gruplarının iktidar olma gibi bir hedefleri olmamakla birlikte, kendi çıkarları doğrultusunda kazanımlar elde etmek için siyasal partiler ya da hükümetlere baskı kurarlar. Baskı grupları genellikle geniş çıkar gruplarını temsil etmezler, bunun yerine bir toplumdaki belirli bir grubun çıkarlarını temsil etme amacı güderler. Baskı gruplarına örnek olarak sendikalar, meslek odaları ve birlikler, sivil toplum kuruluşları, iş veren örgütleri ve kooperatifler gösterilebilir. Bu gruplar toplumda siyasal partilere, hükümetlere kendi çıkarları doğrultusunda farklı biçimlerde -sosyal kampanyalar, medya aracılığıyla, uzman görüşleriyle, sivil itaatsizlik yöntemleri vb.- baskı unsuru oluşturabilirler. Günümüzde baskı gruplarının özellikle katılımcı demokrasi anlayışı içerisinde önemli bir rolü olduğunu belirtmek gerekmektedir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Merton’un Sosyal Teori ve Sosyal Yapı (1968) adlı çalışması hem yapısal işlevselciliğe hem de sosyolojiye yapmış olduğu en önemli katkılardan biri olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap B'dir.