Sosyolojiye Giriş

Yanıt Açıklaması: Sosyoloji, ampirik bir bilimdir. Bu, sonuçların sistematik gözlemlerin sonucuna dayanması gerektiği anlamına gelir. Sosyologlar araştırma yaparken çeşitli yöntemler kullansalar da sosyolojinin ampirik bir zemine sahip olması, sosyolojik bulguları sağduyudan ayırır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Evlilikler eşin seçildiği gruba, yerleşme yerine, eş sayısına, güç ilişkilerine ve soyun kimden aktarıldığına göre çeşitli şekillerde sınıflandırılırlar. Seçeneklerde hepsi mevcuttur. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal değişme toplumun yapısında, işleyişinde, örgütlenme tarzında, bireylerin davranış, iletişim ve etkileşim biçimlerinde meydana gelen büyük çaplı dönüşümleri ifade eder. Bu kapsamda doğru seçenek E'dir.

Yanıt Açıklaması: Modern toplumun doğuşuyla birlikte sosyologlar aile kurumunda yaşanan değişimlerle ilgilenmeye başlamışlardır. Aile kurumundaki değişimleri sistematik olarak inceleyen ilk sosyolog Le Play olmuştur. Le Play aynı zamanda toplumun kentleşme ve endüstrileşme nedeniyle değişmekte olduğunu da ilk ileri süren sosyologlardan biridir ve bu değişimin ailede kurumunun incelenmesiyle anlaşılabileceğini savunmuştur. Bu nedenle aile sosyolojisinin köklerinin Le Play’e dayandığı söylenebilir.

Yanıt Açıklaması: Kararsız ailede ebeveynler çocuklarına geleneklerini aktarmazlar ve yaşlandıklarında genellikle yalnız ve izole olmuş bir şekilde yaşarlar.

Yanıt Açıklaması: Kültürel emperyalizm; genel olarak yabancı bir kültürün değer ve alışkanlıklarının, yerli bir kültür üzerinde yaymak ve yerleştirmek için ekonomik ve siyasi güç kullanılması anlamında olmakla birlikte, kültür emperyalizm tezi, uzun zamandır farklı yerel ve ulusal kültürlerin özellikle ABD’nin kültür endüstrisi ürünlerinin kuşatmasıyla yok edildiğini öne sürer. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Weber, Kalvenizm ve kapitalizm arasında doğrudan bir sebep sonuç ilişkisi kurmamış; dinsel etiğin niyet etmediği halde kapitalizmin ruhuna hizmet ettiğine işaret etmiştir. Başka bir ifadeyle, Hıristiyan çileciliği  hedeflemediği halde ortaya çıkmasına sebep olduğu sermaye birikimiyle kapitalizme hizmet etmiştir. Bununla birlikte, Weber, modern kapitalizmin bir kez kurumlaştıktan sonra dinin desteğine daha fazla gereksinim duymadığını da belirtmiştir.Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Dünya Sistemi Teorisi, Bağımlılık Okulu’nun Latin Amerika için yaptığı analizin Immanuel Wallerstein tarafından bütün dünyayı içerecek şekilde genişletilme çabası sonucunda ortaya çıkmıştır. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır. Weber dini tanımlamamış ancak “teodise olarak din” diye adlandırılan yaklaşımı çerçevesinde dinlerin vaatlerini ayrıntılı olarak ele almış ve dinsel etik ve ekonomik yaşam arasındaki ilişkiyi incelemiştir.

Yanıt Açıklaması: Değerler norm ve kuralları da kapsamaktadır, hangi normun kabul edilip edilmeyeceğine değerler aracılığıyla karar verilir. Değerler ilkeleri, normlar ise bu ilkelerin özel durumlarda uygulanışını belirten özel kurallardır. Değerler pek çok normun doğuşuna neden olabilirler.

Yanıt Açıklaması: Marx’a göre, sınıfsal olarak tabakalanmış toplumlarda kültür bir nevi egemen ideoloji olarak işler. Toplumun üstyapısının önemli bir parçası olarak kültür, altyapı yani ekonomik temel tarafından belirlenir. Farklı bir ifadeyle, üretim araçlarının sahibi olan egemen kapitalist sınıf toplumun kültürünü şekillendirmek üzere ekonomik gücü kullanır. Böylece kültür kapitalist sınıfın çıkarlarını yansıtır, görüşlerini yeniden üretir ve onların otoritesini meşrulaştırmaya hizmet eder. Yani, kültür basitçe egemen sınıf tarafından yaratılmış dünyanın çarpıtılmış bir görünüşünün ifadesidir ve çarpıtılmış bir gerçeklik algısını ortaya çıkartır.

Yanıt Açıklaması: Bugün kültür/medya endüstrisinin hem niteliksel hem de niceliksel olarak muazzam gelişmesi ve kültürel alanda edindiği muazzam “kapsama alanı” popüler kültür ve yüksek kültür arasındaki ayrımın silikleşmesine neden olmaktadır, zira popüler kültür ürünlerinin niteliği de artmaktadır. Kuşkusuz, popüler kültür ve yüksek kültür arasında hâla kayda değer bir farklılık vardır, ancak günümüzde bu iki kültür biçimi arasındaki sınır önemli düzeyde belirsizleşmeye başlamıştır. Çünkü piyasa ilişkileri, kâr mantığı ve meta karakteri kültürel alana büyük ölçüde hâkim olmuş, bu da yüksek kültür ürünlerinin niteliğinin düşmesine yol açmıştır.

Yanıt Açıklaması: Ünlü kültür kuramcısı Raymond Williams (1921-1988), kültür terimine dair yüz altmış dört farklı tanım olduğunu belirtmiştir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Toplumsal değişme, nüfusun artması veya azalması, gençleşmesi veya yaşlanması, göç alması veya göç vermesi gibi demografik nedenlerle de meydana gelebilir. Göç bu tür demografik nedenlerden biridir. Bununla birlikte savaş toplumsal değişmenin sosyal; keşifler ve icatlar, kültürel; kıtlık ve deprem ise toplumsal değişmenin doğal nedenleri arasında yer almaktadır.

Yanıt Açıklaması: Durkheim İntihar adlı ünlü çalışmasında psikolojik nedenlere bağlı bireysel bir eylem gibi görünen intiharın bile aslında nasıl toplumsal nedenlere bağlı bir toplumsal olgu olduğunu intihar oranlarındaki değişmeleri inceleyerek kanıtlamaya çalışır.

Yanıt Açıklaması: Yapısalcı-İşlevselci teorilerin önemli eksiklikleri şunlardır; herkesin doğru ve yanlış yargısı konusunda aynı değerleri paylaştığının varsayılması, sapma ve suçun daha çok yoksullarla ilişkilendirilmesi. Gerçekte sokak hırsızlığı kadar şirket yolsuzlukları da göz önüne alındığında söz konusu olanlar daha çok varlıklı insanlardır ve bu yaklaşımlar geleneksel kültürel standartları çiğneyen herkesin sapkın olarak adlandırılacağını ifade etmelerine karşın sapkın olarak nitelenmek oldukça karmaşık bir süreçtir.

Yanıt Açıklaması: Bir toplumun bütünlüğü ve devamlılığı için gerekli olduğu düşünülen ve bireylerin davranışlarını düzenleyen resmi/yazılı ya da resmi/yazılı olmayan kurallardır. Normlar, toplum içindeki alışılmış davranışları kapsadığı gibi, bizden beklenen ideal davranış kalıplarına da işaret eder. Bu nedenle, normlara uymayanlar olumsuz yaptırımlarla karşı karşıya kalır, çeşitli  şekillerde cezalandırılır. Bu cezalar sert bir bakıştan, ömür boyu hapse kadar geniş bir yelpazededir. Bir cenaze merasiminde gülmek ya da bir çocuğa tecavüz etmek fiillerinde karşı karşıya kalınacağı gibi...

Yanıt Açıklaması: Din ve vicdan özgürlüğünün yanı sıra, akla ve bilime duyulan güvenin bir sonucu olarak laiklik, çağdaş toplumların ilerleyebilmeleri için, toplumsal barışın sağlanabilmesi ve korunabilmesi için bir gereklilik hâline gelmiştir. Modern demokrasilerde laiklik ilkesi ile iktidarlar gücünü ve meşruiyetini geleneksel otorite kaynağı olarak görülen kutsal kitaplardan değil, halkın iradesinden almaktadır. Laiklik bu nedenle günümüz modern toplumlarında siyasetin merkezinde yer alan çok önemli bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sebeple geleneksel otoriteye sahip toplumlarda laiklikten söz etmek pek mümkün değildir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sosyolojik düşünmek, sosyolojik imgelemi kullanmak demektir. C. Wright Mills’in geliştirdiği bir kavram olan sosyolojik imgelem (sosyolojik tahayyül ya da sosyolojik düş gücü olarak da bilinir), bireysel deneyimleri toplumsal kurumlarla ve toplumların tarihteki yeriyle ilişkilendirmeyi ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Kaçakçılık, yasa dışı kumar oynatmak, uyuşturucu ticareti, fahişelik, büyük ölçekli hırsızlık, koruma için haraç alma gibi etkinlikler örgütlü suç türlerine örnek olarak sıralanabilir. Bu etkinlikleri yerine getirmek için şiddet ya da şiddet tehdidine başvurulur. Örgütlü suç, geleneksel olarak farklı ülkelerde kültürel olarak farklı biçimde gelişse de kapsam olarak zamanla ulus aşırı nitelik kazanmıştır. doğru cevap B'dir.