Sosyolojiye Giriş

Yanıt Açıklaması: Weber Museviliği, Konfüçyüsçülüğü, Taoculuğu, Budizmi, Hinduizmi ve Protestanlığı incelemiş ve bu toplumlarda kapitalizmin ortaya çıkmama nedeninin gerekli maddi ve ahlaki koşulların aynı anda var olmaması olduğu sonucuna varmıştır.

Yanıt Açıklaması: Comte toplumu biyolojik organizmalara benzetmiş, biyolojik organizmalar nasıl organlarına indirgenmiyorsa toplumun da kendisini oluşturan parçalara indirgenmeyip bir bütün olarak ele alınması gerektiğini düşünmüştür. Bu organizmacı bakış, Comte’un toplumsal değişmeyi evrimci bir şekilde açıklamasında da etkili olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Kültürel gecikme kavramı Amerikan sosyolog Ogburn tarafından geliştirilmiştir ve maddi kültürdeki değişmelerin manevi kültürü hemen değil, gecikmeli olarak değiştirmesini ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Baudrillard artık üretimin değil medya, sibernetik modeller, bilgisayarlar, eğlence ve bilgi endüstrilerinin egemen olduğu çağdaş toplumu analiz etmeye çalışır. Bir simülasyon çağında yaşadığımızı, simülasyon sürecinde nesnelerin veya olayların yeniden üretilmesi anlamına gelen similakrların üretildiğini belirtir. Artık göstergelerle gerçeklik arasındaki ayrım çökmekte, gerçekle taklidi birbirinden ayırt etmek zorlaşmakta ve nihayetinde taklitler, temsiller, simülasyonlar gerçekten daha baskın hale gelmektedir. Baudrillard bu dünyayı hipergerçeklik olarak adlandırır, çünkü örneğin medya artık gerçeklikten daha gerçek hale, hipergerçek haline gelmiştir, asıl, saf gerçeklik giderek ikincil hale gelir ve sonunda tamamen yok olur.

Yanıt Açıklaması: Mekanik dayanışma benzeşmeye dayalı basit bir işbölümünün olduğu geleneksel toplumlarda söz konusudur. Bu düzen ve dayanışma tipinde kolektif bilinç ve kolektif kimlik bireysel bilinç ve kimliklerden daha güçlü ve baskındır. Organik dayanışma ise farklılaşmaya dayalı karmaşık bir işbölümü ve uzmanlaşmanın olduğu modern toplumlarda söz konusudur. Durkheim’a göre mekanik dayanışma daha çok sanayi öncesi toplumlarda, organik dayanışma ise daha çok günümüz sanayi toplumlarında görülmekle birlikte, gelişmiş toplumlarda toplumsal işbölümü ve uzmanlaşmaya bağlı olarak giderek artan toplumsal farklılaşmanın mekanik dayanışmadan organik dayanışmaya doğru yeni bir toplumsal düzene yol açmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Postmodernizm, çoklu gerçeklikleri vurgulayıp tek bir gerçekliği ya da gerçeği inkar eden modernizmden bir kopuş, kırılıştır. Postmodernizm tek, tutarlı, bütüncül, doğrusal ve ilerlemeci bir geçmiş anlayışına olan inancın kaybedilmesini içerir. Postmodernizm için meşru bir ‘tarih’ yerine, önemli olaylar üzerinde daha az duran ve günlük yaşamın sıradan olayları üzerine daha çok odaklanan çok sayıda tarih vardır. Meta-anlatılar artık ölmüştür ve artık parçalılık, süreksizlik ve farklılık vurgulanmaktadır. Bilgi hiyerarşileri artık çökmüştür, bu da ‘uzman’ statüsünün içini boşaltır. Uzman olmayanların düşünceleri ve elde ettikleri sonuçlar uzmanlarınkine eşit geçerliliğe sahip olarak değerlendirir. Bu nedenle elit ve kitle kültürleri arasındaki, entelektüel ve popüler kültür arasındaki ve uzmanlarla sıradan insanlar arasındaki farklılıklar bu nedenle daha az belirgin hale gelir. Dolayıyla E seçeneği karşıt bir görüş bildirmektedir. Doğru yanıt E'dir.

Yanıt Açıklaması: Sosyolojinin gelişiminde Endüstri Devrimi, Amerika ve Fransız devrimleri emperyalizm ve doğa bilimlerindeki gelişmeler önemli rol oynamıştır.

Yanıt Açıklaması: Klasik dönemde sosyolojide pozitivizm ve evrimcilik dışında on dokuzuncu yüzyılda Karl Marx tarafından geliştirilen ve tarihsel materyalizm olarak bilinen teorinin önemli bir etkisi olmuştur. Toplumsal değişmede düşünce ve değerlerden çok ekonomik faktörlerin önemini vurgulayan ve bu açıdan kısaca tarihin materyalist açıdan kavranışı olarak tanımlanan tarihsel materyalizm yaklaşımında Marx özellikle üretim üzerinde yoğunlaşır. Marx tarihsel süreç içerisinde toplumsal yaşamlarını üretmek amacıyla üretim sürecine katılan insanlar arasında adına üretim ilişkileri denilen bazı toplumsal ilişkiler gelişir.

Yanıt Açıklaması: Üretim araçlarına sahip olmak ya da olmamak şeklinde iki farklı biçimde ortaya çıkan toplumsal üretim ilişkileri Marx için tarihsel gelişmenin anlaşılmasında kritik bir öneme sahiptir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Çoğulcu yaklaşım; batılı demokratik toplumlarda iktidarın dağılımını ve gücünü açıklamaya çalışır. Klasik çoğulculuk ve elitist çoğulculuk olmak üzere iki yaklaşım bulunmaktadır. Klasik çoğulcu yaklaşımın temel olarak Talcott Parsons’un işlevselci yaklaşımı ile önemli benzerlikleri vardır. Parsons’un iktidarın toplumun bütününden kaynaklandığını savunan klasik çoğulculuk yaklaşımının temel özellikleri şu şekilde sıralanabilir: 1. Batılı demokrasilerde hükümet, toplum üyelerinin istekleri ve toplum çıkarları doğrultusunda hareket eder. 2. A.B.D, İngiltere ve Fransa gibi ülkelerdeki siyasal sistemlerin en gelişkin sistemler olduklarını düşünürler ve bu nedenle bu sistemlerin iktidarı en etkin uygulama ve yönetme yolu olduğunu düşünmektedirler. 3. Gücün devlet aracılığıyla uygulanmasında baskıcı olmasındansa meşru olması tercih edilir; çünkü meşru iktidarda toplumun o iktidarı kabullenmesi ve işbirliği söz konusudur.

Yanıt Açıklaması: Toplum: Sosyolojinin en temel kavramı olan toplum, bireylerin toplamı demek değildir. Toplum, belirli bir kültürü ve bir takım toplumsal kurumları paylaşan insanlar arasındaki ilişkilerden meydana gelir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: İnsanlar anlamı yaratan ve kendi dünyalarını sürekli olarak anlamlandıran toplumsal varlıklardır. Değerler toplumsal yaşamın bütünleşik bir parçasıdırlar, bilim insanlarının değerlerden soyutlanmaları mümkün değildir. Hiçbir grubun değerleri yanlış değildir, sadece farklıdır diyen yaklaşım yorumlayıcı yaklaşımdır. Yorumlayıcı yaklaşım, doğal gerçekliklerle toplumsal gerçekliklerin aynı yöntemle incelenemeyeceğini savunur, çünkü doğal dünya insan etkileşiminden bağımsız olarak var olduğu hâlde, toplumsal dünya toplumsal ve kültürel ilişkilerle, insanların anlamlı ve amaçlı eylemleri ile kurulmuştur ve kurulmaktadır. Başka bir deyişle toplumsal gerçekler sabit, durağan değildirler, sürekli olarak kurulmaya devam etmektedirler, inşaları sürmektedir. Ayrıca belirli bir kültürel sistemin kendine özgü kuralları olabilir ama her kültürel sistemin anlam yaratma süreci farklı olacağı için bu kurallar diğer kültürel sistemlerde geçerli olmayabilir. Bu nedenlerle bu yaklaşıma göre doğa bilimlerindeki gibi genel geçer toplumsal yasalara ulaşılamaz ve araştırmalar pozitivist yaklaşımdaki gibi genelleme amacı taşımaz. Sosyal bilimlerin amacı nedensellik ilişkilerini açıklamak değil, insanların anlamı nasıl ürettiklerini keşfetmek, toplumsal yaşamı ve toplumsal eylemi anlamak ve yorumlamaktır. Nihai olarak Yorumlayıcı yaklaşımda da soyut bir açıklama yapılır, ancak bu açıklamanın yapılabilmesi için öncelikle toplumsal eylemin arkasında yatan nedenlerin anlaşılması ve yorumlanması gerekir.

Yanıt Açıklaması: Kültürel değişme keşiflerle, icatlarla ya da kültürel yayılmayla gerçekleşebilir. Keşifler, daha önce bilinmeyen şeylerin bulunması ya da önceden var olan bir şeyin hiç bilinmeyen bir yönünün ortaya konmasıdır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Bir bireyin çocuk, erkek, kardeş, bölüm birincisi, doktor gibi çok sayıda statüsü olabilir. İnsanlar hem edinilmiş (verilmiş) statülere hem de kazanılmış statülere sahiptirler. Örneğin erkek ya da kadın olmak, zengin ya da yoksul bir ailede doğmuş olmak ya da belirli bir ırkta doğmuş olmak gibi statüler, edinilmiş, yani doğuştan gelen statülerdir. İnsanların daha sonra kendi çabalarıyla ve bazen de şansla elde ettikleri statüler ise kazanılmış statülerdir. Öğretmen olmak, baba olmak ya da piyangoyu kazanıp zengin olmak, kazanılmış statülere örnektir. Bir bireyin kadın olması edinilmiş (verilmiş) statü, sosyolog olması ise kazanılmış statüdür.

Yanıt Açıklaması: Durkheim toplumsal olguları kolektif bilinç temelinde ortak şekilde hareket etme, düşünme ve hissetme biçimleri olarak tanımlamaktadır ve kolektif bilincin bireysel bilinçlere indirgenemeyeceklerini savunmaktaydı. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Nicel araştırmalarda kullanılan veri toplama teknikleri yapılandırılmış (denetimli) gözlem, anket, yapılandırılmış (denetimli) görüşme, deney, yarı-deney ve surveydir. Yapılandırılmamış denetimsiz gözlem nitel araştırma yöntemidir.

Yanıt Açıklaması: Bireylerin üyesi oldukları topluma ait değerleri, tutumları, bilgi ve becerileri, kısacası o toplumun kültürünü öğrendikleri etkileşim sürecine sosyalleşme denir. Kavramlar arasında toplumsallaşma yoktur.

Yanıt Açıklaması: Çatışmacı yaklaşım kısmen Yapısal-İşlevselciliğe bir eleştiri olarak doğmuş olan, kısmen de Marx’ın, Weber’in, Dahrendorf’un ve Simmel’in düşüncelerine dayanan bir yaklaşımdır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Genel olarak modernliği endüstrileşme üzerinden okuyan Saint-Simon’un sosyolojik teorinin gelişimi üzerinde yaptığı en dikkat çekici katkının bir tarafta Marx gibi radikal, öte tarafta da Comte gibi muhafazakâr kuramcıları aynı anda etkileyen hem sosyalist hem de muhafazakâr bakış açılarını taşıyan endüstri toplumu kavramı olduğu vurgulanır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sosyolojinin temel kavramlarından başlıcaları içinde toplum, toplumsal davranış, toplumsal olgu (toplumsal gerçeklik), toplumsal yapı, toplumsal kurum, toplumsal değişme, grup, benlik, statü, toplumsal rol, değer, norm ve toplumsallaşma sayılabilir.