Türk Siyasal Hayatı

Yanıt Açıklaması: Milli Nizam Partisi 1970’lerin başında kurulmuştur ve o dönem için dini dirilişin sembolü olmuştur.

Yanıt Açıklaması: “Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz. Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır.” Anayasanın 8. maddesinde yer alan bu düzenlemenin uygulanması etkili bir anayasa yargısını gerekli kılar. Nitekim 1961 Anayasanın en önemli yeniliklerinden biri de kanunların anayasaya uygunluğunu denetlemekle görevli Anayasa Mahkemesinin kurulmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Dinin  tek otorite olmaktan çıkması laikliğin alanıyla ilgilidir.

Yanıt Açıklaması: Politik yönü yanında entelektüel yönü de bulunan bu tartışmaların taraşarından biri, Kadro dergisi etrafında toplandıkları için Kadrocular olarak adlandırılan Burhan Asaf Belge, Şevket Süreyya Aydemir, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Vedat Nedim Tör, İsmail Hüsrev Tökin ve Mehmet Şevki Yazman’ın oluşturduğu harekettir.

Yanıt Açıklaması: İzmir İktisat Kongresi’nde alınmış ve tavsiye nteliğindeki kararlar harfi harfine hayata geçmemiş ise de 1920’ler boyunca izlenen iktisat politikalarının kongre kararları ile paralellik gösterdiği söylenebilir. Bunların başlıcaları 1924’te özel girişimleri finanse etmek için Türkiye İş Bankası’nın kurulması, 1925’te Aşar vergisinin kaldırılması, 1927’de sanayi alanında özel girişim ve yatırımlarını teşvik için 1913 tarihli Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun yeniden düzenlenerek yürürlüğe girmesidir.

Yanıt Açıklaması: Ahmet Hamdi’ye göre iktisadi devletçilik: “Aynı cinsten olan kuvvetleri müşterek gaye yolunda birleştiren yegâne vasıtadır. Memlekette bir iktisadi uzviyetin en mütekamil şeklini mütalaa eden program iktisadi devletçiliğin esasını teşkil eder. Ancak bu demek değildir ki, iktisadi devletçilik, yalnızca bir programdan ibarettir; program ancak büyük esasın bir vasıtasıdır; asıl iktisadi devletçilik bu programı vücuda getirecek ve buna tatbik edecek esaslar ve prensiplerin heyeti mecmuasıdır.”

Yanıt Açıklaması: Osmanlı, orduyu farklı unsurlardan oluşturarak askerlerin merkezî yönetim için oluşturacağı bütçe yükünü azaltmayı hedeemiştir. Ancak en az bunun kadar önemli bir diğer neden, devletin tüm silahlı gücünü tek bir yapıya vermeme arayışıdır. Bu şekilde, devlet otoritesine karşı silahlı unsurlardan gelecek muhtemel bir isyanın belirli bir kesimle sınırlı kalması hedeflenmiştir. Nitekim bu tür isyan durumlarında söz konusu farklı kuvvetlerin devlet tarafından birbirlerine karşı kullanılabildiği de görülmüştür.

Yanıt Açıklaması: Tek part­ili­ sistemden çok parti­li­ sisteme geçiş süreci­ boyunca DP’n­n en çok önem verdiği­ konuların başında seçi­m kanununun değiştirilmesi­ geli­yordu. DP’n­n bu konudaki­ eleşti­ri­ ve uyarılar karsısında CHP yöneti­mi­, 1949’da yen­ bi­r seçi­m yasası ­için çalışmalara koyuldu. 16 Subat 1950’de kabul ed­ilen yeni­ seçi­m yasası muhalefetin istekleri­ni­n büyük bölümünü karşıladı. Yasaya göre, seçimler tek dereceli­, genel ve eşi­t oyla yapılacak; seçimde adil­ deneti­m sağlanacak ve gi­zli­ oy - açık sayım esası uygulanacaktı.

Yanıt Açıklaması: Demirel’in başbakanlığındaki hükümet 24 Ocak 1980 tarihinde içinde bulunulan ekonomik krizi aşmak için bir dizi tedbir açıklamıştır. “24 Ocak Kararları” şeklinde anılan bu tedbir paketi, her şeyden önce devletin ekonomi üzerindeki rolünün azaltılmasını, bu amaçla KİT’lerin özelleştirme kapsamına alınmasını ve tarımsal desteklerin azaltılmasını, farklı sektörlerdeki sübvansiyonların ise büyük ölçüde kaldırılmasını içerir. Bunun yanında, Türk Lirası, ABD Doları karşısında %30’u aşan bir oranda devalüe edilmiştir. Ayrıca paket kapsamında dış ticaretin serbestleştirilmesi ve ithalatın önündeki engellerin kaldırılması da bulunur. 24 Ocak Kararları, bir bakıma, liberal ekonomiye geçiş için en önemli eşiklerden biridir.

Yanıt Açıklaması: Savaşın neden olduğu olağanüstü koşullar altında büyük kentlerin iaşesini örgütlemeyi amaçlayan İttihatçı hükümet bu işi önce belediyelere verir. Ancak belediyelerin layıkıyla yerine getiremedikleri bu işi bir süre sonra doğrudan doğruya İT üstlenir. Sonradan iaşe bakanı olacak olan Kara Kemal’in denetiminde kurulan “Heyet-i Mahsusa-i Ticariye” İstanbul başta olmak üzere büyük kentlerin iaşesini üstlenir.

Yanıt Açıklaması: Mavi Anadoluculuk akımının temsilcileri, Sabahattin Eyüboğlu, Halikarnas Balıkçısı, Melih Cevdet Anday, Azra Erhat’tır. Türkçü Anadoluculuğun fikir önderleri Remzi Oğuz Arık’dır. Hüseyin Avni Ulaş, Nurettin Topçu ise İslamcı Anadoluculuk akımına öncülük etmişlerdir.

Yanıt Açıklaması: OECD’nin temelini oluşturan Marshall Planı 12 Temmuz 1947’de Paris’te çalışmaya başlayan ve 16’lar Konferansı olarak adlandırılan toplantıda atılır

Yanıt Açıklaması: 14 Haziran 1950’den itibaren ezan tekrar Arapça okunmaya başlanmıştır. Dönemin hğkümeti Demokrat Partidir.

Yanıt Açıklaması: Jön Türk hareketinin en önemli siyasal oluşumlarından olan ve Meşrutiyet’in ilanından sonra iktidarı önce kısmen paylaşan, ardından mutlak sahibi olan İttihat Terakki Cemiyeti (İT) ticaret sermayesinin de desteğine sahiptir. Bu kesim serbestleşmeden yanadır.

Yanıt Açıklaması: 5 Ocak 1946’da kurulan DP bünyesinde siyasal mücadeleyi devam ettirme yönünde gelişirken, tek parti yönetimi rejimin demokratikleşmesi yönünde adımlar atar. 21 Temmuz 1946’da ilk kez çok partinin katıldığı, tek dereceli milletvekili genel seçimleri yapılır.

Yanıt Açıklaması: Osmanlı İmparatorluğunun son döneminde siyasal muhalefetin en önemli aktörlerinden biri olan Jön Türk Hareketi meşrutiyetin ilanını sağlayan genç kuşaktır.

Yanıt Açıklaması: Mehmet Cavit Bey’e göre önemli olan fazla vergi toplamak yani fiskal amaçlar gütmek olmayıp, toplumun çıkarlarını göz önüne alarak iktisadi girişimleri özendirmektir ki; bunun aynı zamanda uzun vadede vergi gelirlerini de artıracağı öngörülür. Ve “usul-i himaye, amelenin en büyük düşmanı”dır. Koruyucu gümrükler arkasında ülkede birkaç fabrika kurularak gözler boyanmakta, iki üç sermayedar zengin edilirken binlerce vatandaş yoksullaştırılmaktadır. Mehmet Cavit Bey’e göre korumacı gümrük duvarları arkasında çarpık, cılız, rekabet gücü olmayan bir iktisat politikası yerine bilimsel yöntemlerle tarımda verim artırılarak ülke servet ve refaha kavuşabilir. Osmanlı Devleti tarıma, özellikle dış ticarete konu olan tarımsal ihraç ürünlerinin üretimine ağırlık vermelidir. Mehmet Cavit Bey, Meclis-i Mebusan kürsüsünden maliye nazırı olarak sanayileşme taraftarı olmadığını duyurur. Gelişme olanağı olmayan sektörlere yapılıcak yatırımlar, himayecilik uygulaması yüzünden fiyatları yükseltecektir..

Yanıt Açıklaması: Jön Türk hareketinin en önemli siyasal oluşumlarından olan ve Meşrutiyet’in ilanından sonra iktidarı önce kısmen paylaşan, ardından mutlak sahibi olan İttihat Terakki Cemiyeti (İT) ticaret sermayesinin de desteğine sahiptir. Bu kesim serbestleşmeden yanadır.

Yanıt Açıklaması: Askeri darbe Celal Bayar hükümeti sırasında gerçekleşmiştir.

Yanıt açıklaması yok