Dil Felsefesi

Yanıt Açıklaması: Daha önce belirtmiş olduğumuz gibi Doğrudan Gönderim Kuramı bazı felsefecilere göre genel terimler için de geçerlidir. Bu görüşü savunanlar çoğunlukla özellikle doğal tür adları için bunun geçerli olduğunu savlarlar. Örneğin “kaplan yırtıcı bir hayvandır” dediğimizde kullandığımız “kaplan” terimi bir doğal türe, yani bir hayvan türüne doğrudan gönderme yapar.

Yanıt Açıklaması: Collingwood, Metafizik Üzerine Bir Deneme adlı ünlü eserinde farklı dillerin farklı “önkabulleri” olduğunu savunur.

Yanıt Açıklaması: Wittgenstein’a göre bir “resim”dir; dünyanın bir olgusunu resimler. Bu şekilde dil dünyayı açıklar, onu betimler, ve gerçekliği bize yansıtır. Bu görüş o dönem yaygın kabul gören pozitivist akımın bir uzantısı olarak da görülebilir.

Yanıt Açıklaması: A, C, D, E şıklarında yer alan ifadeler Russell'ın felsefesine göre doğrudur, C şıkkında ise tanımlanan durum duyu verileri kavramıyla ifade edilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: İki terim eşanlamlı ise bir tümce içinde biri yerine diğerini koyduğumuzda tümcenin anlamı ve doğruluk değeri değişmez.

Yanıt Açıklaması: Bu kuram her felsefe tarihine bir dil kuramı ya da semantik bir kuram olarak geçmiştir.Doğru yanıt A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Doğrudan Gönderim Kuramına göre “Dünya” sözcüğünün anlamı “üzerinde yaşadığımız gezegen” ya da “üzerinde sıvı su bulunan tek gezegen, ya da bir başka herhangi bir betimleme olamaz. “Dünya” sözcüğünün anlamı dünyanın kendisidir. Anlam göndergedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bir önermenin zorunlu mu olumsal mı olduğunu kavramak için şu soru sorulmaktadır: Olaylar farklı gelişseydi doğru olan bu önerme yanlış olabilir miydi? Yaşar Kemal'in hayatında olaylar farklı şekilde gelişmiş olsaydı İnce Memed romanını yazmamış olabilirdi. Dolayısıyla bu tümcedeki yanıtımız “Evet”tir ve önerme olumsaldır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Kripke’ye göre Socrates’e doğduğunda bu isim gösterim yollu verilmiştir. O ad Socrates’in bir etiketi haline gelmiştir ve dilde kullanılmaya başlanır. Socrates’e hayatı boyunca ve sonrasında O’nu tanımayan insanlar dahi bu adla hitap ederler. Onun adını bilmeyen birileri başkalarından duyarak adını öğrenirler bunu ilk olarak dile kazandıran ve başkalarının duymasını sağlayan ailesidir. Bu ad daha çok kişiye yayılarak bir kullanım zinciri oluşur. Bu kullanım zincirinin halkaları arasında nedensellik bağı oluşur. Socrates adı ile kendisi arasında bir nedensellik bağı oluşmuş olur. Socrates’in adı tarihsel süreçte değişmiş olsa ve yeni adını kullanmış olsak da Socrates’le arasındaki nedensellik bağı bozulmaz. Yani geçmişteki adının aynı olması gerekmez biz yine aynı kişiden bahsetmiş oluruz. Sonuç olarak I. madde yanlıştır, II ve II. maddeler doğrudur. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Bilim saf olarak var olduğunda “su” dediğimiz şeyin kimyasal yapısının iki Hidrojen atomu ve bir Oksijen atomundan oluşan bileşik bir molekül olduğunu ortaya koymuştur. Eğer bu doğru ise, Kripke’ye göre zorunlu bir doğru olmalıdır. Yani suyun kimyasal yapısı eğer H2O ise başka türlü olamazdı; diğer bir deyişle H2O olmayan su olamazdı. Bu durumda “Su H2O’dur” önermesi eğer ki doğru bir önerme ise metafizik açıdan zorunlu bir doğrudur. Bu önermenin zorunlu bir doğru olması epistemik değil metafizik bir konudur: yani bu önermenin zorunlu doğru olması bizim onun doğruluğunu kesin olarak biliyor olduğumuzu göstermez. Yarın öbür gün bilimcilerin bu konuda bir hata yapmış oldukları ortaya çıkabilir ve bu durumda suyun kimyasal yapısının H2O olmadığı ortaya çıkabilir. Ancak bunlar tamamen bizim bilgimize dair epistemik konulardır. Eğer su gerçekten H2O ise bu metafizik açından zorunlu bir olgudur. Peki bu zorunlu doğruyu biz nasıl bilir hale geldik? Salt akıl yoluyla böyle bir olguyu öğrenemeyiz; ya da yalnızca su kavramımızın çözümlemesini yaparak da öğrenemeyiz. Kısaca suyun H2O olduğu a priori bir doğru olamaz. Bu olgunun bilinebilmesi için gözlem, deney ve duyu deneyimi gereklidir. Yani bu a posteriori bir önerme olmalıdır. Bilimsel bir keşif ile suyun H2O olduğunu öğrendik ve başka türlü de bu olguyu bilemezdik. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Soru sormak Austin’e göre bir “söz edimi” Wittgenstein içinse bir “dil oyunu”dur. Ancak iki filozof da bizi sormaya iten nedenlerin ne olduğu konusuna girmezler. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: 84. sayfada verilen 3 temel ilke incelendiğinde E seçeneğinin bu ilkeler arasında olmadığı görülür.

Yanıt Açıklaması: Ancak zorunlu ile olumsal doğrular arasındaki ayrım ise metafizik bir ayrımdır. Kripke’ye göre bu ayrımın metafizik olması demek dünyaya, gerçekliğe dair bir ayrım olduğuna işaret eder; yani bir önermenin olumsal mı yoksa zorunlu mu olduğu bizim bilgimize dair ya da bilme biçimlerimize dair bir konu değildir.

Yanıt Açıklaması: Sözcüklerin anlamlarının dış dünya tarafından belirlendiğini dışsalcılık kuramı öne sürer. Davranışçılık anlamın sözcükleri duyduğumuzda gösterdiğimiz gözlenebilir davranışlarda yattığını söyler.

Yanıt Açıklaması: Eğer bir yüklem bir nesneye uygulanabiliyorsa buna birinci düzey yüklem diyoruz.

Yanıt Açıklaması: Betimlemeler kuramı Russell'ın ortaya attığı bir kuramdır. Russell'a göre çevremizdeki dünyayı betimlemeler aracılığı ile kavrayabiliriz. betimlemeler neyi bilmediğimizi de betimleyebildiği için soru sormak eylemi ortaya çıkar. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Orhan Veli “İstanbul’u Dinliyorum” adlı şiirin yazarıdır. Bu tümcenin dile getirdiği önerme “olumsal” (contingent) bir doğrudur. Burada “olumsal” sözcüğünü “zorunlu olmayan” anlamında kullanıyoruz.

Yanıt Açıklaması: A priori ile a posteriori arasındaki ayrım bizim bilme biçimlerimize dair bir ayrımdır; yani epistemik bir ayrımdır. Ancak zorunlu ile olumsal doğrular arasındaki ayrım ise metafizik bir ayrımdır.

Yanıt Açıklaması: Doğrudan Gönderim Kuramı’na göre özel ad ve basit zamirler bir tümce içinde kullanıldıklarında doğrudan göndergelerine gönderme yaparlar. Yani “Emre kitap okuyor” tümcesinin öznesi konumundaki Emre adı doğrudan Emre’ye gönderme yapar. Bu adın anlamı ne bir betimleme ne de bir soyut kavramdır. Buna göre III. madde yanlıştır. Bir adın göndergesinin doğrudan önermenin parçası olduğu türde önermelere günümüzde tekil önerme adı verilmektedir. Buna göre de I ve II. maddeler doğrudur. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: İ ki terim eşanlamlı ise bir tümce içinde biri yerine diğerini  koyduğumuzda tümcenin anlamı ve doğruluk değeri değişmez. Doğru cevap C seçeneğidir.