Dil Felsefesi

Yanıt Açıklaması: Russell iki tür özel ad arasında kuramı açısından çok önemli olan bir ayrım yapar. Gündelik dilde sıklıkla kullandığımız “Ayşe” gibi insan adları, “Ankara” gibi yer adları, ya da “Neptün” gibi nesne adları türünde olanlara “olağan” özel ad der. Gündelik dilde kullandığımız tek bir nesneye ya da insana gönderme yapma işlevi olan adlar “olağan” özel adlardır.doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: “Türkiye’nin başkenti büyüktür.” Bu tümcenin öznesi konumunda yer alan “Türkiye’nin başkenti” Russell’ a göre bir “belirli betimleme” dir. Bu sefer betimlemenin “belirli” olmasının nedeni sözü edilen tek bir nesne olmasından kaynaklanıyor; yani Türkiye’nin tek bir başkenti olduğu için tümce bir anlamda o şehir olan Ankara hakkındadır. Benzer biçimde “Türkiye’nin en kalabalık şehri kıyıdadır.” Tümcesinde en kalabalık şehir İstanbul’dur ve kıyıdadır. Yani tümcenin öznesi belirli bir nesneyi betimlemektedir. C şıkkındaki Türkiye'nin en kalabalık şehri İstanbul'dur ve kıyıdadır betimlemesi İstanbul için belirleyici bir betimlemedir. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Tanışık olduğumuz duyu verileri ve tümelleri kullanarak zihnimiz dışında kalan dış dünyanın nesneleri hakkında bilgi sahibi olabiliriz. İşte bu tür bilgiye de Russell “Betimleme Yollu Bilgi” (Knowledge by Description) adını veriyor. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Özel adların nasıl gönderme yaptığına dair açıklamaları içeren Doğrudan Gönderim Kuramı daha sonra başka felsefeciler tarafından geliştirilerek tarihe “Nedenselci Gönderim Kuramı” olarak geçmiştir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: “Aristoteles akıllıdır." Tümcenin öznesi olan “Aristoteles” adının bu tümce içinde bir insana, yani Antik dönemin meşhur bir filozofuna gönderme yapmış olduğunu varsayalım. O halde bu tümce içinde “Aristoteles” adının anlamını kavramak için Aristoteles ile “tanışık” olmamız gerekirdi. Ama değiliz, olamayız da. Bu durumda bu tümceyi duyduğunuzda onu anlamamız, yani tümcenin dile getirdiği önermeyi kavramamız olanaklı olmazdı. Bunun nedeni hiçbirimiz kendimiz dışında bir insanı doğrudan bilemeyiz, yani, Russell’ın deyimiyle, hiçbirimiz Aristoteles ile “tanışık" değiliz, onun hakkında “tanışıklık yollu" bilgi sahibi değiliz. Ama tümceyi yine de anlıyoruz. Böyle bir uslamlama sonucunda Russell bir tümce içinde kullanıldıklarında olağan özel adların gönderme yaptıkları bir dış nesne olmadığı sonucuna varır. Yani bu tümcede geçen “Aristoteles” adı doğrudan Antik çağın o meşhur filozofuna gönderme yapamaz. Ancak bir betimleme yoluyla bu filozoftan dolaylı bir şekilde bahsetmek olanaklıdır dili kullanarak. Yani Russell “Aristoteles” gibi bir özel adon aslında bir betimleme olmak zorunda olduğu sonucuna varır. Bu betimlemenin ne olduğu bağlama göre değişebilir. Ama adın kullanıldığı her bağlamda söylenenin anlaşılır bir şey olabilmesi için bir betimlemeyi dile getirmesi gerekir. Yani bir özel ad gerçekte bir betimlemenin kısaltmasıdır, ya da diğer bir deyişle, bir örtük betimlemedir aslında. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Aşağıdaki yöntemlerden hangisi on dokuzuncu yüzyılın sonlarında gelişip yirminci yüzyıla damgasını vurmuş olan ve felsefe tarihinde “dile dönüş” adıyla anılan dönemin en belirgin özelliği dilsel çözümleme yönteminin felsefe sorunlarının tartışılmasında merkezi bir konuma getirilmesidir.

Yanıt Açıklaması: Carnap’a göre anlamlı bir soru ancak bir dilsel çerçeve içerisinden sorulabilir; dilin dışına çıkmayı deneyip diller üstü bir soru sormaya kalkıştığımızda “metafizik” denilen ve gerçekte anlamsız olan bir soru sormuş oluruz. Sorular ve önermeler ancak bir dilsel çerçeve içinde anlam kazanırlar. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Sentaks ise tümcenin içeriğini değil biçimini araştıran bir alandır. Bu anlamda “biçim” bir tümcenin mantıksal yapısını gösterir ve sentaksın temel araştırma konusudur.

Yanıt Açıklaması: Wittgenstein’ın geç dönemindeki dile yönelik bakış açısı bir anlamda semantik ile pragmatik dil felsefesi arasındaki ayrımı reddeder. Semantik dil felsefesi kullanımından bağımsız olarak tümcelerin anlamlarını incelerken, Wittgenstein bir tümcenin içinde yer aldığı dil oyunundaki kullanımı dışında bir anlamı olmadığını savunur. “Anlam kullanımdır” (“meaning is use”) şeklinde sloganlaşmış olan bu yaklaşıma göre pragmatikten bağımsız semantik bir alan olamaz. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir kişinin ya da nesnenin doğrudan gösterilerek adlandırılmasına "gösterim" yollu adlandırma denilmektedir.

Yanıt Açıklaması: Austin dilin işlevinin bilgi aktarmak olduğunu savunan klasik düşünceye karşı çıkar ve sözcüklerin iki şekilde kullanılabileceğini savunur: edimsel ve saptayıcı. Austin özür dilemek, söz vermek, ad vermek gibi pek çok şeyin sözler aracılığı ile yapılan işler olduğunu söyler ve bunlara söz edimi der. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Russell'a doğrudan tanışık olabileceğimiz iki tür şey vardır, zihnimizdeki duyu verileri ve tümeller. Dolayısıyla bir tümcenin anlamı, yani o tümcenin dile getirdiği önerme de bu ikisinden oluşmalıdır. Yoksa tümcelerin anlamlarını kavramamız olanaklı olamazdı. Russell, tümeli, aynı Frege’de olduğu gibi, bir fonksiyon olarak tanımlar. Örneğin ekşi doğrudan tanışık olduğumuz bir duyu verisidir. Ekşi tümeli ise , “__ ekşidir” yükleminin gönderme yaptığı bir fonksiyondur.

Yanıt Açıklaması: Erotetik Mantık veya Sorular ve Yanıtlar mantığı ile soru tümcelerinin semantik çözümlemesi ve soru ile yanıt arasındaki mantıksal ilişkiler ele alınmıştır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Doğru olduğunu bildiğiniz bir önermeyi ele alıp “Olaylar farklı gelişseydi doğru olan bu önerme yanlış olabilir miydi?"  sorusuna yanıtınız “evet” ise bu olumsal bir doğru olduğunu gösterir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Çoğu geleneksel felsefe probleminin dilin yanlış kullanımından kaynaklandığını savunan bazı filozoflar, kavramsal çözümlemeyi felsefenin en temel yöntemi olarak görürler. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bir şeyi dil ve kavramlar kullanmadan bilebiliyorsak, Russell'a göre bu bilgi doğrudan tanışıklık ile olmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Dil sayesinde düşüncelerimizi, inançlarımızı, bilgimizi başkalarına iletebiliyoruz ve başkalarının neler düşündüğünü öğrenebiliyoruz.

Yanıt Açıklaması: Frege’ye göre aritmetiğin temeli mantıktır. Doğru yanıt A şıkkında verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Bir önermenin zorunlu mu olumsal mı olduğunu kavramak için şu teste başvurulabilir: Doğru olduğu bilinen bir önerme ele alınıp şu soru sorulur: Olaylar farklı gelişeydi doğru olan bu önerme yanlış olabilir miydi? Eğer yanıt “evet” ise o önerme olumsal, “hayır” ise zorunlu bir doğrudur. Buna göre C seçeneği olumsal (zorunlu olmayan) bir önermedir.

Yanıt Açıklaması: Günümüz dil felsefesinde çok-anlamlılık kavramı (ingilizcede ambiguity) “semantik” ve “sentaktik” olarak ikiye ayrılmıştır.