Dil Felsefesi

Yanıt Açıklaması: Doğalcı dil kuramı, anlamın tümellerden oluşan metafizik ile değil doğa içindeki benzerliklerden oluştuğunu savunur. Anlamın dış dünya tarafından belirlendiğini savunan düşünce dışsalcılıktır. Anlamı davranışsal tepkilerde aranması gerektiğini savunan kuram ise davranışçılıktır.

Yanıt Açıklaması: Hem tümce yapısı hem de sözcük dağarcığı açısından doğal diller birbirlerinden çok farklı olabiliyorlar. Dilbilim bu tür farklılıkları araştırırken, dil felsefesi ise tüm diller arasında ortak olanı bulma amacındadır. Kısaca dil felsefesi dilin yapısı, terim ve tümcelerin anlamları, dilin dünya ve insan düşüncesi ile ilişkisi, dil kullanımı ve iletişim üzerine felsefi soruların tartışıldığı bir alandır.

Yanıt Açıklaması: Öznelci görüşe karşı çıkan en önemli anlam kuramı Gerçekçilik adlı öğretidir. Bu kuramın savunucuları sözcüklerin anlamlarının zihinde yer alan öznel varlıklar olması durumunda iletişim kurmanın olanaklı olmayacağı görüşündedirler.

Yanıt Açıklaması: En yaygın olarak kullanılan “yüklem” tanımı şöyledir: “bir tümceden özne konumundaki terimi çıkardığımızda tümcenin geriye kalan bölümü o tümcenin yüklemidir”.

Yanıt Açıklaması: Frege eski çözümünde özdeşlik ilişkisinin nesneler arası değil nesnelerin adları arasında bir ilişki olduğu sonucuna varmıştır. Ancak daha sonra aynı tümcede belirtilen nesne adları arasındaki ilişkinin bir yargı sonucu oluştuğu fikri ile yola çıkarak dile ilişkin isimlendirmelerin de rasgele bir seçim olduğunu savunarak görüşünü değiştirmiştir. Dolayısıyla ilişkinin, insanların bir nesneye verdikleri isimler arasında olmadığı ve nesnenin kendisiyle arasındaki bir ilişki olduğu sonucuna varmıştır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: “Sokrates konuşmayı çok severdi” tümcesindeki “Sokrates” adı ile Antik çağın büyük filozofu Sokrates arasında bir ilişki olmalıdır. İşte bu ilişkiye dil felsefesinde “gönderme” deniyor. “Sokrates” adı Sokrates’e gönderme yapıyor. Böyle bir gönderme olmasaydı bu tümce Sokrates üzerine bir düşünceyi dile getiremezdi. Adın gönderme yaptığı nesneye de (bu durumda Sokrates) o adın göndergesi diyoruz.

Yanıt Açıklaması: Ünlü Alman düşünür Gottlob Frege’nin dil felsefesi büyük ölçüde matematiğin temellerini araştırırken ortaya çıkmıştır. Doğru yanıt C şıkkında verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: John Locke bir sözcüğün anlamının kişinin zihnindeki bir “ide” olduğunu söyler.

Yanıt Açıklaması: Kant’a göre özne/yüklem biçimi insan düşüncesinin temelini oluşturur. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Antik Yunan döneminden beri tartışılan Tümeller Sorunu çağdaş felsefede anlam üzerine sürmekte olan tartışmaların kaynağı olmuştur. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Sözcüklerin zihnimizde çağrıştırdığı öznel imgelere Frege “ide” der. Doğru yanıt E şıkkında verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: Frege’nin de Russell’dan bağımsız olarak savunduğu bu görüşe göre “varlık” yüklemi nesnelere değil kavramlara yüklenen ikinci-dereceden bir yüklemdir.

Yanıt Açıklaması: Dil yoluyla nasıl insanlardan, şehirlerden, gezegenlerden söz edebiliyorsak, sözcüklerin anlamlarından da söz edebiliyoruz. Peki nasıl bir şeydir “anlam” dediğimiz bu şey? Onu doğada bulabilir miyiz? Yoksa tamamen bizim bir kurgumuz mudur? Yoksa her ikisi de değil mi? Sözcüklerin anlamları tamamen soyut ve sonsuz varlıklar mı? İşte bu ve benzeri sorulara yanıt arayan kuramlara “anlam kuramları” diyoruz. Bu konu yalnızca dil felsefesi değil, varlık üzerine çalışan varlık felsefesi (ontoloji) ve daha genel olarak metafizik alanlarıyla da yakından ilgilidir.

Yanıt Açıklaması: Davranışçılık akımı Platon/Frege gerçekçiliğine karşı çıkarak, deneysel olarak gözlemlenemeyen soyut bir varlık olarak tümel ve anlamı tümüyle reddeder. Ancak Locke türü bir öznelcilik de yanlıştır bu bakış açısına göre, zira insan zihninin içinde olup bitenler de gözlemlenebilir şeyler değildir. Bu durumda bir sözcüğün anlamı, o sözcüğü duyduğunda kişinin vereceği davranışsal tepkilerde aranmalıdır. İletişim kurma sözcüklere benzer türde davranışsal tepkiler vermemiz sayesinde gerçekleşir.

Yanıt Açıklaması: Yine aynı örnek üzerinden bu ilkeyi açıklayalım. “Dünya yuvarlaktır”, tümcesi daha önce de söylediğimiz gibi Frege’nin kuramında bir doğruluk değerine gönderme yapar. Tümce doğruysa Doğru nesnesine, tümce yanlışsa da Yanlış nesnesidir bu gönderge.

Yanıt Açıklaması: Locke bir sözcüğün anlamının kişinin zihninde bir "ide" olduğunu söyler.

Yanıt Açıklaması: Doğa içinde her şeyin bilimsel bir açıklaması olduğunu savunan  bakış açısına doğalcılık adı verilmektedir.

Yanıt Açıklaması: “Anlam ve Gönderme Üzerine” adlı makale Frege’e aittir. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Wittgenstein’ın ikinci döneminde geliştirdiği bir görüşe göre ise “bilgi nedir?” sorusu felsefi bir soru olarak aslında anlamsızdır. Bunun nedeni Wittgenstein’ın “aile benzerliği” adıyla anılan görüşüne dayanır.

Yanıt Açıklaması: Anlam ve gönderme arasındaki ayrımı yaparken, Frege, Kant felsefesinin temel bir kavramından yola çıkmaktadır. Dış dünyanın nesneleri, Kant’ın deyimiyle bizlere kendilerini “sunarlar”, ancak bu sundukları yüzleri dışında bir de sunmadıkları yüzleri vardır. Kant buradan yola çıkarak fenomenler dünyası ile numenalar dünyası arasındaki meşhur ayrımını yapar. Frege’nin çalışmalarında böyle bir ayrımı benimsediğine dair bir ipucu olmamasına rağmen; nesnelerin kendilerini bizlere “sunuş biçimleri” olduğu düşüncesi Frege’nin kuramı için bir temel oluşturmaktadır. Doğru cevap B'dir.