Estetik ve Sanat Felsefesi

Yanıt Açıklaması: Marks’ın sanat ve estetik konusundaki görüşleri onun tarihsel materyalizm görüşüyle doğrudan ilişkilidir.

Yanıt Açıklaması: Orta Çağ İslam sanat ve estetik anlayışının genel özelliği tıpkı Hristiyan Orta Çağ’ında olduğu gibi, ontolojik, metafizik, dinî ve ahlâkî özellikler taşımasıdır. Hem metafizik hem de psikolojik temellendirme açısından Antik Yunan felsefesinin Farabi (870-950), İbn Sina (980-1037) ve İbn Rüşd’ün (1126-1198) estetik anlayışları üzerine açık bir etkisi vardır. İslam Felsefesinde güzelin metafiziksel ya da duyularla algılanamayan güzellik olarak ele alınması güzel kavramını Tanrı ile ilişkili olarak ele almayı gerektirmektedir. İslam filozofları güzelin metafiziksel temelinin yanı sıra psikolojik veya duyumsal açıdan da incelemişlerdir. Bu incelemede haz, hoşlanma ve hayret kavramları önemli bir yer tutar.

Yanıt Açıklaması: Aristoteles hocası Platon’un sanatın kişinin ahlaki karakterinin gelişimini etkilemesi görüşüne katılmıştır. Ne var ki Aristoteles kişinin karakteri üzerindeki bu etkilenmenin olumsuz değil olumlu olduğunu iddia etmiştir. Poetika adlı eserinde özellikle tragedyalar üzerine eğilen Aristoteles izleyiciler açısından katharsis adını verdiği bir görüş geliştirmiştir. “Tragedyanın ödevi, uyandırdığı acıma ve korku duygularıyla ruhu tutkulardan temizlemektir.” Buna göre izleyici oyunu seyrederken kahramanla özdeşleşir ve onun içine düştüğü ruhsal çatışmaları bizzat yaşar. Bu temizlenme, arınma sayesinde kişi gündelik yaşamında daha rasyonel olma şansını yakalar. Böylelikle sanatın (özellikle tragedyaların) kişileri olumlu anlamda değiştirme, dönüştürme etkisi vardır. Anlaşıldığı üzere Aristoteles sanatın dünya hakkındaki algımızı değiştirebileceği, dünyayı anlamlandırmamıza etkisinin olabileceği, bir farkındalık yaratacağı iddialarını desteklemiş ilk filozoftur.

Yanıt Açıklaması: Duyusal bilginin mantığını araştıran alan estetiktir.

Yanıt Açıklaması: Sartre’ın varoluşçu fenomonolojik estetiğini kendi metafiziğinin temel kavramları olan ‘bilinç’, ‘yönelimsellik’, ‘hiç’, ‘özgürlük’, ‘sorumluluk’, ‘kötü inanç’ ve ‘imge’ kavramlarıyla temellendirmekte, ‘nesnellik’ kavramını ise varoluşçu estetiğin temel kavramları arasında görmemektedir.

Yanıt Açıklaması: Heidegger'e göre, nesneyi (1) bir şeyin belli özelliklerinin taşıyıcısı; (2) duyu algılarının çokluğunun birliği ve (3) madde ve biçimin sentezi olarak gören üç farklı yaklaşım oldukça geniş, genel ve soyuttur.

Yanıt Açıklaması: Baumgarten "estetik" sözcüğünü kullanan ilk düşünürdür.

Yanıt Açıklaması: "Güzellik şeylerin kendilerinde değildir; sadece onları düşünen zihinde vardır ve her bir zihin farklı bir güzellik algılar." düşüncesi Hume'a aittir. Doğru cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Heidegger’e göre insan varlığının sorgulanması varlık sorgulamasıdır. Sürekli bir oluş içinde olan insan ‘dünyaya fırlatılmıştır’ yani dünyada vardır, oradadır ve geçmiş ve geleceğe doğru belirsizdir. İnsan için tek belirli olan ölümlü olduğunu bilmesidir ve bu yüzden de insan ‘kaygı’, ‘iç sıkıntısı’, ‘merak’ ve ‘kuşku’ içindedir... Heidegger’e göre, insan için fırlatılmış olduğu dünyada sanat bir ‘umut’ veya ‘ışık’ olarak durur. 1939-40 eğitim-öğretim döneminde sanat ve teknoloji üzerine verdiği derslerde ‘oluş’ veya ‘oluveriş’ olarak sanatın teknoloji tarafından bozulmuş ve yabancılaşmış bir dünyada nasıl bir umut ışığı olduğunu vurgular. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Schelling'e göre objektif doğa ile subjektif zihin arasındaki çelişki ancak sanat alanında çözülebildiği için sanat felsefenin yegâne aracı veya aletidir.

Yanıt Açıklaması: Aristoteteles-İbn Sina güzele yönelmeyi insan doğasında var olan bir eğilim olarak görür.

Yanıt Açıklaması: Sircello’ya göre‘Hiç bir özellik kendi başına, genel olarak güzel değildir. Belirli bir nesneye uygulandığında ancak güzel olabilir. O¨rneğin, tek başına “berraklık” da “tenin berraklığı” da genel olarak güzel kabul edilemez.

Yanıt Açıklaması: Sokrates öncesi felsefenin konusu kozmos idi. Thales, Anaksimenes, Anaksimandros, Herakleitos ve Demokritos gibi düşünürler varlığı, varlığın özünü ve doğayı araştırmaya çalışmışlardır.

Yanıt Açıklaması: Adorno’ya göre kapitalist toplumlarda sanat özerklik ve toplumsal karakter yönleriyle bir çatışma yaşar. Sanat yapıtı hem toplumdan bağımsızdır, hem de topluma bağlıdır.

Yanıt Açıklaması: Platon’a göre mimetik bir etkinlik olan sanat doğrunun bilgisini vermez. Aristoteles’e göre, mimetik etkinliğe dayanan sanat genel doğruluğun bilgisini verir. Plotinus’a göre sanatçı Bir’in, Güzel’in, Doğru’nun ve İyi’nin özünden bir şey yansıtır. Aquinas’a göre güzel ve iyilik arasında doğrudan bir ilişki vardır. Orta Çağ İslam filozoflarına göre güzel, yalnızca iyi olduğu için güzel sayılabilir.

Yanıt Açıklaması: Estetik ve sanat felsefesi açısından Alexander Gottlieb Baumgarten (1714-1762) ile ilgili söylenecek ilk şley onun “Estetik” sözcüğünü ilk kullanan felsefeci olmasıdır.

Yanıt Açıklaması: Hutcheson, bu hazzın nesnelerin hangi niteliğinden kaynaklandığını incelerken Locke’ın birincil ve ikincil derece nitelikler ayrımından hareket eder. Ona göre, güzellik hazzı doğrudan nesnelerin birincil niteliklerinden değil, onların birlik veya uyumluluk niteliklerinin bir unsuru, ‘çeşitlilik içinde birlik’ niteliğinden kaynaklanır.

Yanıt Açıklaması: Yapıtlardan bir şey öğrenilmediğini, öğrenilse bile bu öğrenilenlerin herkesin bildiği gerçekler olduğunu öne süren görüşü savunanlar, kitabımızda bahsi geçtiği kadarıyla, "c" seçeneğinde yer alan "özerkçiler"'dir.

Yanıt Açıklaması: Sanatın bize bir şeyler öğretebilirliği, sanat epistemolojisi altında sorulan sorulardandır. Sanat ontolojisinin en temel sorusu olan “Bir sanat yapıtı ne tür bir varlıktır?” sorusu etrafında ayrıntılı olarak sorulabilecek sorular şunlardır: “Sanat yapıtları fiziksel nesneler midir?”; “Sanat yapıtları ideal türler midir?”; “Sanat yapıtları hayali varlıklar mıdır?”; “Sanat yapıtları sanatçının ya da izleyicinin zihinsel hâlleriyle nasıl bir ilişki içerisindedir?”. Doğru cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Baumgarten