Estetik ve Sanat Felsefesi

Yanıt Açıklaması: Duygucu görüşün en önemli temsilcisi on dokuzuncu yüzyıl Rus yazar ve düşünürlerinden Leo Tolstoy’dur. Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Aile benzerliği kavram birbirine hepsinde ortak olan tek bir özellikle değil örtüşen benzerlikler dizisiyle bağlanabilen şeyler için kullanılan bir kavramdır. Wittgenstein bu kavramı açıklamak için “oyun” kavramını kullanır. Buna göre top oyunları, kart oyunları, olimpiyat oyunları, tahta üzerinde oynanan oyunlar gibi pek çok farklı oyun vardır ve bu oyunların hiçbiri ortak tek bir özelliğe sahip değildir. Hepsi de örtüşen benzerliklerle birbirine bağlıdır. Kimi oyunlar eğlendirir, kimilerinde kazanma ya da kaybetme yoktur vb.

Yanıt Açıklaması: Kant, “güzel”i incelediği gibi “yüce”yi de estetik alan içerisine dâhil etmiştir. Schiller, “hoş”, “çekici”, “soylu”, “duyusal” ve “çocuksuyu” estetik değer olarak görür. Hegel’in öğrencisi olan Rosenkranz da “çirkinliği” estetik alana katmıştır (Tunalı 1989: 16). Tüm bu örneklerden anlaşılacağı üzere estetiğin alanını yalnızca “güzel” ile sınırlandırmak estetiğin alanını gereksiz ve haksız yere daraltmaktır. Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “Rosenkranz” seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: sanattan öğrenmek ile sanattan etkilenmek farklı şeylerdir.

Yanıt Açıklaması: ‘Bilişsel’ sıfatı; duyular aracılığıyla algılama, bellek işlevleri, akıl yürütme ve bilgilenme işlevlerini kapsayan üst düzey zihinsellik sürecine karşılık gelmektedir. Başka bir deyişle ‘bilişsel’ sıfatı genellikle, bilgi kavramını da içine alan daha geniş bir küme olarak anlaşılmaktadır.

Yanıt Açıklaması: Bağlamcılık görüşü biçimciliğin tam tersidir. Estetik deneyim için biçimsel özellikler tek başına yeterli olmaz, içerik son derece önemlidir. Hatta bağlamcılara göre kimi durumlarda içerik biçimden çok daha önemli olabilir. İçeriğe dikkat etmek, ilgili nesneyle araya mesafe koymamaktır. Kişi kendi ahlaki, bilimsel, dini görüşlerini, inandıklarını bir kenara koymadan zihinsel olarak meşgul olmalıdır ki tam anlamıyla bir estetik deneyim yaşayabilsin. Kimi durumlarda “bilgili” de olmak durumundadır. Gördüğü bir mimarinin hangi tarzda yapılmış olduğunu öğrenmişse ve bu tarz hakkında bilgiye sahipse bilgi sahibi olmayana kıyasla estetik deneyim yaşaması daha olanaklıdır.

Yanıt Açıklaması: Üçüncü yüzyılda yaşamış teolog ve felsefeci Tertullianus güzeli şeytani bir şey, şeytan tarafından tohumları atılmış dünyevi arzuların gizli bir kandırmacası, başka bir deyişle şeytanın bir oyunu olarak nitelendirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Sanat Dünyası; bir şeyin sanat eseri olarak kabul edilmesi için gerekli görülen anat kuramı, sanat tarihi bilinci, sanatçının niyeti, sanat yapıtları mirası gibi bağlamlara ve sanat eleştirmenleri, küratörler, organizatörler gibi bir çevreye karşılık gelen bir terimdir.

Yanıt Açıklaması: Kant'a göre takındığımız estetik tutum sonucu estetik bir yargıda bulunurken nesnenin varoluşuyla ilgilenmeyiz yalnızca görünüşüyle ilgileniriz. Dolayısıyla cevap E  şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: İfadelerdeki içerik özerkçiliği tanımlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Aşırı özerkçiler sanat yapıtlarıyla ilgili ahlaki tartışma ve değerlendirmelerin hiçbir zaman uygun olmadığını savunurlarken, ılımlı özerkçiler yalnızca sanat yapıtlarının estetik boyutunun özerk olduğunu iddia ederler.

Yanıt Açıklaması: Estetikle ilgili görüşlerini daha çok tragedya kavramı üzerinden örneklendiren filozof, "c" seçeneğinde yer alan Aristoteles'tir.

Yanıt Açıklaması: Estetik özne; estetik bir tutumla estetik deneyim yaşayan, estetik nesneleri değerlendiren, yorumlayan, eleştiren kişidir.

Yanıt Açıklaması: Sanatçının yapıtıyla yaşadığı ilişkiyi daha çok “yaratıcılık” olarak izleyicinin yapıtla yeni başlayan ilişkisini ise daha çok “estetik deneyim” olarak tanımlıyoruz.

Yanıt Açıklaması: Weitz, sanatın yanlış anlaşılmasıyla ilgili olarak üç saptama yapar: 1) Sanatı tanımlayabilmek için kuram öne süremeyiz çünkü sanat zaten tanımlanamaz. 2) Zorunlu ve yeterli koşulları öne süremeyiz çünkü sanatın zorunlu ve yeterli koşulları yoktur. 3) Sanat kavramını kapalı bir kavram olarak değerlendiremeyiz çünkü sanat açık bir kavramdır Bu bilgiler ışığında sorunun doğru cevabı “sanatın zaten tanımlanamaz kabul edilmesinden dolayı yine sanatın tanımlanabilmesi için bir kuram öne sürülemeyeceği görüşü” seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İşlevselci görüşü savunanlara göre sanat belirli bir amaca hizmet etmektedir. Buna göre bir şey ancak bu amacı gerçekleştirirse sanat eseri sayılabilir..

Yanıt Açıklaması: George Dickie, Arthur Danto’nun görüşünü belirli yönden geliştirerek “kurumsal sanat kuramı” anlayışını ortaya atmıştır. Bu anlayışa göre bir şeyi sanat eseri yapan o şeyin nasıl göründüğü, duyulduğu vs. ya da hangi malzemeden yapıldığı gibi içsel özellikleri değil bu şeyin bir kurumla nasıl ilintili olduğudur.  Buna göre “sanat” denen kurum olmadan sanat eserlerinden söz edilemez.

Yanıt Açıklaması: İstenççiliği savunan Dewitt Parker’a göre, “anlamlı biçim”, “ifade”, “sezgi”, “duyguların iletişimi” gibi popüler sanat tanımları hatalı tanımlardır. Bu tür basit tanımlar sanat için geçerli oldukları kadar sanat olmayan şeyler için de geçerlidir. Dolayısıyla da sanatı sanat olmayandan ayıramazlar. Ayrıca hepsi de sanatın önemli yönlerini ihmal eder. Gereken şey basit bir tanım değil sanatın karmaşık özelliklerini ortaya koyan bir tanımdır. Parker’a göre sanat üç şeydir: 1) Dilek ve arzuların cisimleşmesi 2) sanatın kamusallığını ortaya koyan dil 3) hayal gücüyle dili birleştiren uyum. Parker’a göre bu üç özellik yalnızca sanatın sahip olduğu özelliklerdir.

Yanıt Açıklaması: Sibley’e göre üç tür estetik yargı vardır: 1) tipik olarak estetik bir terim (“zarif”, “dengeli”, “şatafatlı” gibi) kullanan estetik yargılar. 2) estetik bir terim kullanmayan estetik yargılar (“yeterince solgun değil”, “çok fazla karakter var” gibi). 3) değer biçen estetik yargılar (şeylerin estetik anlamda iyi ya da kötü olmaları, mükemmel ya da sıradan olmaları gibi). Dolayısıyla cevap D şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Algı, duyum anlamına gelen Eski Yunanca kelime aisthesis'tir.