Estetik ve Sanat Felsefesi

Yanıt Açıklaması: Dickie’ye göre bir fleyin sanat yap›t› olabilmesinin iki kuralı ya da zorunlu şartı vardır. 1) Eğer bir kimse sanat yapıtı yapmak istiyorsa bunu ancak bir insan yapımı ürün yaratarak yapabilir. 2) Eğer bir kimse sanat yapıtı yapmak istiyorsa bunu ancak bir sanat dünyasına sunulacak türden bir şey yaratarak gerçekleştirebilir. Dolayısıyla cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Diğerlerinden farklı olarak üçüncü yüzyılda yaşamış teolog ve felsefeci Tertullianus güzeli şeytani bir şey, şeytan tarafından tohumları atılmış dünyevi arzuların gizli bir yanıltmacası, başka bir deyişle şeytanın bir oyunu olarak nitelendirmiştir.

Yanıt Açıklaması: Bir nesneye ya da olaya onun hakkında bir şeyler öğrenebilmek için yaklaşıyorsam tutumum bilişsel, kendimle ilgili kimi şeylerle benzerlik kurmak için yaklaşıyorsam tutumum kişisel ve kullanışlılığı açısından yaklaşıyorsam da pratik olarak kabul edilebilir. Bu tutumlardan farklı olarak estetik tutumun “ereğini kendinde taşıdığı”, bir başka şeye hizmet etmediği, yöneldiği nesne ya da olaydan yalnızca zevk almak adına zevk almak için yöneldiği iddia edilmiştir. Bir doğa manzarasına, bir heykele ya da mimari bir yapıya yalnızca seyretmek için bakıyorsam ve herhangi dışsal bir amaç gütmüyorsam, seyrine daldığım nesneden o nesne olarak zevk alıyorsam, tutumumun estetik olduğu söylenir.

Yanıt Açıklaması: Biçimciliğe göre bir şeyi sanat yapan o şeyin biçimsel özellikleridir. Bir eserin tarihsel bağlamı ya da eserin yaratıcısının hangi niyetle eseri yarattığının bir önemi yoktur. Önemli olan şeyler renk, şekil, çizgiler, ses, yapı, kalıp gibi biçimsel özelliklerdir. Biçimci görüş sanatı “anlamlı biçim” olarak tanımlar. “Anlamlı biçim” de bu sıraladığımız unsurlar gibi belirli unsurların özgün birlikteliğidir. Sanatı gerçekten sanat yapan yani sanatın doğası, biçimsel unsurlar arasındaki ilişkidir.

Yanıt Açıklaması: Aristoteles

Yanıt Açıklaması: Marcel Duchamp

Yanıt Açıklaması: Bu soruda geçen sanat yapıtları birden fazla gösterimleri ya da kopyaları olmalarından ötürü çoklu varlıklar olarak kabul edilir.

Yanıt Açıklaması: Aristoteles kişinin karakteri üzerindeki bu etkilenmenin olumsuz değil olumlu olduğunu iddia etmiştir. Poetika adlı eserinde özellikle tragedyalar üzerine eğilen Aristoteles izleyiciler açısından katharsis adını verdiği bir görüş geliştirmiştir. “Tragedyanın ödevi, uyandırdığı acıma ve korku duygularıyla ruhu tutkulardan temizlemektir.” Buna göre izleyici oyunu seyrederken kahramanla özdeşleşir ve onun içine düştüğü ruhsal çatışmaları bizzat yaşar (Poetika VI, 2). Bu temizlenme, arınma sayesinde kişi gündelik yaşamında daha rasyonel olma şansını yakalar (Worth 2003). Böylelikle sanatın (özellikle tragedyaların) kişileri olumlu anlamda değiştirme, dönüştürme etkisi vardır. Anlaşıldığı üzere Aristoteles sanatın dünya hakkındaki algımızı değiştirebileceği, dünyayı anlamlandırmamıza etkisinin olabileceği, bir farkındalık yaratacağı iddialarını desteklemiş ilk filozoftur.

Yanıt Açıklaması: George Dickie, Arthur Danto’nun görüşünü belirli yönden geliştirerek “kurumsal sanat kuramı” anlayışını ortaya atmıştır

Yanıt Açıklaması: Sanatçının yapıtıyla yaşadığı ilişkiyi daha çok “yaratıcılık” olarak izleyicinin yapıtla yeni başlayan ilişkisini ise daha çok “estetik deneyim” olarak tanımlıyoruz. Bir de özel bir tür ilişki ve izleyici kitlesi vardır. Bu özel ilişki “eleştiri” ve özel izleyici kitlesi de eleştirmenler yani sanat yapıtları hakkında yazıp çizenler, çeşitli yerlerde konuşanlardır.

Yanıt Açıklaması: İngiliz felsefeci Collingwood (1889-1943), Sanatın İlkeleri (1938) adlı eserinde hayali varlık görüşü adı verilen bir görüşü ortaya koyarak fiziksel nesne görüşüne özellikle iki açıdan karşı çıkmıştır: 1) Sanat yapıtlarının yaratılmalarında fiziksel nesnelerden farklı olarak hayal gücü şarttır 2) Bir sanat yapıtı yalnızca bir müziğin seslerini duyarak ya da bir resmin renklerini görerek algılanmaz. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Sanatın etik değerlendirmesi genel olarak iki karşıt felsefi duruşu doğurmuştur: Ahlakçılık (moralizm) ve özerkçilik (otonomizm) (estetikçilik). Ahlakçılık, sanatın estetik değerinin ahlaki değerince belirlenmesi ya da ona indirgenmesi gerektiğini savunur. Özerkçilik ya da estetikçilik ise ahlaki kategorilerin sanata uygulanmasının uygunsuz olduğu görüşündedir. Sorunun doğru cevabı “ahlakçılık” seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Kitabımızda da belirtildiği gibi "Biçimciliğe göre bir şeyi sanat yapan o şeyin biçimsel özellikleridir. Bir eserin tarihsel bağlamı ya da eserin yaratıcısının hangi niyetle eseri yarattığının bir önemi yoktur". Bu yüzden doğru yanıt "b" seçeneğindedir.

Yanıt Açıklaması: Poetika adlı eserinde özellikle tragedyalar üzerine eğilen Aristoteles izleyiciler açısından katharsis adını verdiği bir görüş geliştirmiştir. “Tragedyanın ödevi, uyandırdığı acıma ve korku duygularıyla ruhu tutkulardan temizlemektir.” Buna göre izleyici oyunu seyrederken kahramanla özdeşleşir ve onun içine düştüğü ruhsal çatışmaları bizzat yaşar (Poetika VI, 2).

Yanıt Açıklaması: Arthur Danto'ya göre,  Andy Warhol’un Brillo Kutuları ’nı sanat yapan şey bir sanat kuramı olacaktır.

Yanıt Açıklaması: Sanatçı ile sanat yapıtı arasında kurulan özel ilişki yaratıcılıktır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: “Estetik” kelimesini epistemolojik bağlamından koparmadan “duyusal bilgi” anlamında kullanan ama aynı zamanda estetiği özel bir araştırma alanı yapan ve hatta yayınladığı Aesthetica adlı yapıtıyla estetiği bir bilim gibi ele alan ilk felsefeci on sekizinci yüzyılda yaşamış olan Alexander G. Baumgarten (1714-1762) dir. Baumgarten rasyonalistlerin kullandığı “akıl yoluyla açık ve seçik olarak bilinen” ve “duyular yoluyla açık ve seçik olarak bilinemeyen” kavramlar ayrımını temel alarak estetiği açık ve seçik olmayan bir bilginin yani duyusal bilginin bilimi olarak tanımlamıştır. Açıklık ve seçiklik rasyonel bilginin ölçüsüyken açık ve seçik olmamak (bulanık olmak) duyusal bilginin (estetik bilginin) ölçüsüdür. ‹şte duyusal bilginin mantığını araştıran alanın adı da estetiktirBaumgarten estetik alanındaki açık ve seçik olarak bilinemeyen kavramların da kendi içerisinde bir açıklıklarının olabileceği görüşündedir. Açıklık ve seçikliğin içerikle ilgili olduğunu düşünen Baumgarten örneğin, herhangi bir nesnenin tüm açılardan görülebilmesiyle yalnızca tek bir açıdan görülebilmesinin o nesnenin açıklığına etki ettiğini iddia etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Weitz’a göre bu kuramları test etmenin bir yolu bulunmamaktadır. Doğrulama ya da yanlışlamaya uygun değildirler. Dolayısıyla empirik kuramlar olarak değerlendirilemezler.

Yanıt Açıklaması: Kant estetik yargıyı be¤eni yargısıyla aynı anlamda kullanr. Beğeni ise "a" seçeneğinde yer alan “güzeli yargılama yetisidir.”

Yanıt Açıklaması: Frank Sibley’in (1959) “estetik özellikler” listesinde  “dengeli”, “sakin”, “güçlü”, “narin”, “duygusal”, “zarif” ve “gösterişli” gibi özellikler bulunmaktadır.