Estetik ve Sanat Felsefesi

Yanıt Açıklaması: Baumgarten ile başlayarak estetik duyumun veya yargının rasyonelliği, evrenselliği, genelliği, nesnelliği, mutlaklığı bu düşünürlerin ele aldığı bir diğer temel sorun olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Estetik yalnızca güzeli değil pek çok başka kavramı, değeri de araştırmaktadır. Örneğin günümüze yakın bir örnek olarak Frank Sibley’in (1959) “estetik özellikler” listesini verebiliriz. Bu listede “dengeli”, “sakin”, “güçlü”, “narin”, “duygusal”, “zarif” ve “gösterişli” gibi özellikler bulunmaktadır. Bu terimler genellikle farklı bağlamlarda da kullanılabilen terimlerdir. Buradan da anlaşılacağı üzere gündelik yaşamımızda kullana geldiğimiz pek çok terimin, en azından Sibley gibi kimi düşünürlere göre, estetik bir boyutu vardır. Bundan dolayı sorunun doğru cevabı “Frank Sibley” seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: tragedya

Yanıt Açıklaması: Kant Yargı Gücünün Eleştirisi kitabında estetik yargıda genel geçer ve apriori ilkelerinin olup olmadığını araştırmıştır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kozmos

Yanıt Açıklaması: Alman romantizminin önde gelen temsilcilerinden olan Friedrich Schiller (1759- 1805) edebiyat, şiir, oyun yazarlığı ve estetik alanındaki çalışmalarıyla bilinir. Onun, estetik ve estetik eğitim konusundaki görüşlerinin yer aldığı İnsanın Estetik Eğitimi Üzerine Mektuplar adlı eseri güzelin felsefi çözümlemesini; sanat ve kültür ile ilişkisini ve bu ilişkinin insanın estetik eğitimi üzerine etkisini araştırır.

Yanıt Açıklaması: …Hippias diyalogun devam eden bölümünde güzeli yararlı ve kullanışlı olan olarak tanımlar (295e). Sokrates, kötülüğe götüren şeylerin de yararlı ve faydalı olabileceğini belirterek yine karşı çıkar. Oysa, güzel kötüye değil de iyiye götüren şey olmalıdır. Dahası, bu durumda iyi veya güzel yararlı ve faydalının nedeni değil sonucu olur. Böyle bir sonuç İyi ve Güzel ideasını en tepe noktada gören Platon’un metafiziğiyle çeliştiği için bu temellendirmeye de karşı çıkılır. Bunlardan dolayı sorunun doğru cevabı “yararlı ve kullanışlının kötüye götürme olasılığı” seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Bu bölümde estetik araştırma alanının kullandığı dili anlamaya çalışacağız. Estetik nesnelerle ilgili bir ifade kullandığımızda yani bir doğa nesnesi ya da bir sanat yapıtına estetik bir yüklem yüklediğimizde bir yargıda bulunmuş oluruz. Bu yargı bir değer yargısıdır. Başka bir deyişle estetik fenomen dile geldiğinde özneye ait bir değer yargısı oluşur.

Yanıt Açıklaması: 'Büyük Hippias' diyalogundaki güzel kavramı irdelemesi de böyledir. Ancak, bu diyalog estetik tarihi açısından önemlidir çünkü bu eser düşünce tarihinde ilk defa “Güzel nedir?” sorusunu felsefi olarak irdeler.

Yanıt Açıklaması: Üçüncü yüzyılda yaşamış olan filozof Plotinos’a göre güzellik ilahi olanın yeryüzündeki tezahürü/görünümüdür.

Yanıt Açıklaması: Aquinas’ın (1225-1274) estetik görüşü onun güzel ile sanat arasında yaptığı ayrımla ilişkilidir. Ona göre, sanat belli bir pratik düzen içerisinde yapılması geren iş, pratik edim veya yapma biçimidir. Buna karşın güzellik bir eylem içermez; salt bilmedeki doyma, derin düşüncedir. Güzel, biliş yetisinde var olur ve edilgendir. Güzel, estetik nesneyle onu izleyen estetik özne arasındaki karşılıklı etkileşim içerisinde görüşe zevk veren şeydir. Sorunun doğru cevabı “bir eylem içermemesi” seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Gerçeklikten uzak yalanlar içeren sanat, insanı kandırmayı hedefler ifadesi, Augustinus’un güzellik anlayışını yansıtmaz.

Yanıt Açıklaması: Gözümüz açık olduğu sürece estetik nesneye baktığımızda istesek de istemesek de bu haz kendili¤inden ortaya çıkar. Bu hazzın doğrudan veya dolayımsız olması uzun akıl yürütmeler sonucunda veya kişinin kendi ilgisinden kaynaklanan bir ilişkiden veya yarardan ortaya çıkmamasını ifade eder.

Yanıt Açıklaması: Baumgarten’a göre estetik doğruluk hem kesin değildir, hem de doğruluğu tam olarak kavranamaz. Ancak, estetik doğruluğun mantıksal doğruluktan önemli bir farkı vardır. Mantıksal doğruluk zengin duyumsal içeriği feda ederek algıyı renksiz ve cansız bir duruma sokarken, estetik doğruluk zenginliği, kaosu ve maddeyi çağırır.

Yanıt Açıklaması: Romantik felsefe genel olarak sanatı felsefi incelemenin tamamlayıcısı olarak görmüştür. Ancak, hiçbir romantik düşünür sanatın felsefedeki yeri konusunda Schelling kadar açık ve kesin bir ifadede bulunmamıştır. Schelling, Transendantal İdealizm Sistemi adlı eserinde şöyle der: “ Felsefenin tek ve ebedi aracı sanattır ”. Peki, Schelling’in sanata böylesi merkezi bir değer vermesinin nedeni nedir? Bu sorunun yanıtı Kant’la birlikte Alman idealist filozofların çözmeye çalıştıkları felsefi sorunda yatar.

Yanıt Açıklaması: Hegel’e göre sanatsal güzellik her zaman doğal güzellikten üstündür. Çünkü, sanatsal güzel tinden doğmuş bir güzelliktir.

Yanıt Açıklaması: Hutcheson, estetik hazzın insandaki “iç duyu” aracılığıyla ortaya çıktığını savunan düşünürlerden biridir. Güzellik hazzı, bu iç duyu yardımıyla bilginin, aklın ve deneyimin herhangi bir katkısı olmadan; kişisel ilgiden ve yarardan uzak; doğrudan ve zorunlu olarak elde edilir.

Yanıt Açıklaması: Estetik ve sanat felsefesi açısından Alexander Gottlieb Baumgarten (1714-1762) ile ilgili söylenecek ilk şey onun “Estetik” sözcüğünü ilk kullanan felsefeci olmasıdır. 1735 yılında bitirdiği doktora çalışmasında estetik sözcüğünü özel bir bilim alanını adlandırmak için kullanmış, 1750-1758 yılları arasında yazdığı Aesthetica (Estetik) adlı çalışmasında da bu kavramın felsefenin bir dalı olarak özerkliğini, sınırlarını ve içeriğini ortaya koymaya çalışmıştır.

Yanıt Açıklaması: Aristoteles’in (M.Ö. 384-322) estetik ve sanat felsefesi üzerine görüşleri onun çeşitli eserlerinde yer almaktadır. Bunlardan doğrudan sanatla ilişkili olanı şiir üzerine açıklamalarının yer aldığı Poetika adlı eseridir.

Yanıt Açıklaması: Platon’a göre, özel olarak ressamlar genel olarak da tüm sanatçılar bir şeyin aslında gerçeklikten ''üç derece'' uzağını Yaparlar.  Onların yarattığı “gölgenin gölgesidir.