Estetik ve Sanat Felsefesi

Yanıt Açıklaması: Arthur Danto 1964 de yazdığı “Sanat Dünyası” adlı makalesinde popüler kültürün ünlü Amerikalı sanatçılarından olan Andy Warhol'(1928-1987)un yapıtlarından Brillo Kutuları’nın hangi gerekçelerle bir sanat yapıtı olarak kabul edildiğini tartışır. Yazıda şu soru sorulmaktadır: “Eğer Warhol’un Brillo Kutuları görünüşte olağan Brillo kutularından ayırt edilemiyorsa nasıl oluyor da biri sanat yapıtı olabiliyor?” Danto’ya göre bunun nedeni belirli bir sanat kuramının olmasıdır. Sanat dünyası, belirli nesnelerin birer sanat yapıtı olmasını sağlamaktadır. “Sanat dünyasının içine sokulmuş olmak”, Danto’ya göre, bütün sanatların özünü oluşturan şeydir.

Yanıt Açıklaması: “Güzellik nedir?” sorusu ilk defa Platon’la birlikte sorulmuş olsa da bu soru metafizik bir çerçevede yanıtlanan bir soru olmuştur. Örneğin Şölen diyaloğunda gösterilmeye çalışılan mutlak güzelliğin nasıl kavranılacağıdır. Buna göre yalnızca bir bedenin güzelliğinden yola çıkılarak güzel bedenler olduğu kavranılır. Sonrasında erdem ya da ruhun güzelliğini kavrayabilir insan. Aşama aşama buradan varılan nokta güzel bilgidir. Ve nihayet bir insan tüm bu güzellikleri kavradıktan sonra artık mutlak güzelliği yani öz güzelliğini kavrar. Bu anlayış  Platon’un ontolojik-epistemolojik boyutu olan idealar öğretisi ile tam bir uyum içerisindedir. Nitekim bu öğretiye göre ideaların sıralamasında en üstteki idea iyi ve Güzel ideasıdır. İyi ve güzelin bir arada düşünüldüğü bu varlık ve bilgi tasarımında ancak bir filozof uzun düşünme uğraşları sonucunda mutlak güzelliği kavrayabilecek, sezebilecektir. Anlaşılacağı üzere burada güzelin güzel olarak bir araştırmasının yapılmasından ziyade, güzellik bir genel varlık ve bilgi tasarımına göre belirlenmektedir.

Yanıt Açıklaması: Sanat yapıtlarının genel olarak varlıklar içerisindeki yerinin irdelediği alana "sanat ontolojisi" adı verilir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Bir nesne, yüksek derecede niteliksel derece özelliği içerdiğinde ve söz konusu özellik ilgili deneyime sahip olan kişiye zevk verdiğinde güzeldir. Şimdi bu tanımdan yola çıkarsak örneğin, tuhaf örnekler de bulunabilir. Sircello, limonun ekşiliği, tuvalet kokusu, sümüklüböceğin yapışkanlığı gibi örnekleri niteliksel derece özellikleri olarak kabul etmek durumundadır. Ancak bu özelliklerin güzel olup olmadığı tartışma konusudur. Örneğin, limonları tatmada oldukça deneyimli birini düşünelim. Bu kişi belirli bir limondaki ekşiliğin yüksek derecede bulunduğu yargısına varsın ve deneyimlediği ekşilikten de zevk alsın. Bu durumda Sircello haklıysa limonun ekşiliği güzel olarak kabul edilecektir. sircello’nun kuramına iki itiraz yapılabilir.   1) Yüksek derecede bulunmayan kimi özellikler yine de çok güzel olabilir. Örneğin Beethoven’ın 5. konçertosunun sonuna doğru, orkestranın yarattığı karmaşa içerisinde fagotun beklenmedik on dingin notası güzeldir. Buradaki büyüleyici etki aniden ortaya çıkan “karmaşa-dinginlik” zıtlığındandır. 2) Kimi durumlarda ise yüksek derecede bulunan bir niteliksel derece özelliği nesnesinin güzelliğini bozabilir. Örneğin çok yüksek bir ses tüm melodinin etkisini altüst edecek kadar kulak tırmalayıcı olabilir. Dolayısıyla cevap A şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Kısaca sanat Croce’ye göre ifadedir. İfade ise amaç, duygu ya da düşünceyi duyusal bir araçla ortaya koymaktır ve bunlar yine kendisini ifade eden ve başkalarıyla iletişimde olan tarafından deneyimlenir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Platon’un sanat anlaşında sanatçı, pek çok şeyin hakiki bilgisine sahip olmadan taklidini yapabilen bir insan olarak saygın bir konumdan yoksun ve insanlara yanlış şeyler öğreten bir şahsiyet olarak konumlandırılır.

Yanıt Açıklaması: Amerikalı estetikçi Morris Weitz (1916-1981), “Estetikte Kuramın Rolü” (1956) adlı makalesinde beklenilen doğru sanat kuramının hiçbir zaman gelmeyeceğini ve felsefecilerin “sanatın doğası nedir?” sorusunu başka sorularla değiştirmeleri gerektiğini savunmuştur.

Yanıt Açıklaması: Kitabımızda belirtildiği şekliyle, "d" seçeneğinde belirtilen “Özerkçilik ve estetikçilik", "özünde aynı görüşe karşılık gelir."

Yanıt Açıklaması: Estetik tutum sonucu estetik bir yargıda bulunurken nesnenin varoluşuyla değil yalnızca görünüşüyle ilgilendiğimizi savunan düşünür Kant'tır. Bu tutumu, ilgisizlik kavramıyla açıklamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Weitz, sanatın yanlış anlaşılmasıyla ilgili olarak üç saptama yapar: 1) Sanatı tanımlayabilmek için kuram öne süremeyiz çünkü sanat zaten tanımlanamaz. 2) Zorunlu ve yeterli koşulları öne süremeyiz çünkü sanatın zorunlu ve yeterli koşulları yoktur. 3) Sanat kavramını kapalı bir kavram olarak değerlendiremeyiz çünkü sanat açık bir kavramdır. Weitz Wittgenstein’dan aldığı aile benzerliği kavramını sanata uyarlar. Buna göre tüm sanatların paylaştığı bir öz bulma arayışı bir kenara konmuştur. Bunun yerine sanat yapıtlarının birbirleriyle olan benzerlikleri bulunmalıdır.

Yanıt Açıklaması: Estetik deneyim konusunda iki yaygın görüş bulunmaktadır. Bu görüşlerden biri biçimcilik diğeri ise bağlamcılıktır. Biçimcilik, estetik deneyimin nesnesini biçimsel özellikler olarak kabul eder. Bağlamcılık görüşü ise biçimciliğin tam tersidir. Estetik deneyim için biçimsel özellikler tek başına yeterli olmaz, içerik son derece önemlidir. Hatta bağlamcılara göre kimi durumlarda içerik biçimden çok daha önemli olabilir.

Yanıt Açıklaması: Özerkçiliği savunma nedenlerinden biri sanat yapıtlarının itici oldukları zaman “iyi” sanat yapıtları olarak değerlendirilemeyecekleri değil tam tersine değerlendirilebilecekleridir.

Yanıt Açıklaması: Ilımlı özerkçiler yalnızca sanat yapıtlarının estetik boyutunun özerk olduğunu iddia ederler.

Yanıt Açıklaması: Andy Warhol’un Brillo Kutuları, süpermarketlerde görülen “Brillo” marka sabun kutuları gibi karton görünümündedir ancak ahşaptan yapılmış bir tıpkıbasımdır ve bir düzen içinde üst üste yığılmıştır. Danto’ya göre bu kutuların sanat yapıtı sayılmasının nedeniyse belirli bir sanat kuramının olmasıdır. Sanat dünyası, belirli nesnelerin birer sanat yapıtı olmasını sağlamaktadır. “Sanat dünyasının içine sokulmuş olmak”, Danto’ya göre, bütün sanatların özünü oluşturan şeydir.

Yanıt Açıklaması: Sanat dünyası, belirli nesnelerin birer sanat yapıtı olmasını sağlamaktadır. “Sanat dünyasınınn içine sokulmuş olmak” Danto’ya göre, bütün sanatların özünü oluşturan şeydir. Yani, Weitz’ın iddiasının aksine, sanatın özünden söz etmek olanaklıdır

Yanıt Açıklaması: Estetik özne; estetik bir tutumla estetik deneyim yaşayan, estetik nesneleri değerlendiren, yorumlayan, eleştiren kişidir.

Yanıt Açıklaması: Estetik bir terim(Zarif, dengeli, şatafatlı)  kullanan estetik yargılar Sibley’in üç estetik yargısından birisidir.

Yanıt Açıklaması: Sanat epistemolojisi, sanatın bilgi ile arasındaki ilişkiyi araştran alandır.

Yanıt Açıklaması: Posner ise ahlakçılığı eleştirerek estetikçiliği savunan üç neden ileri sürmüştür: 1) “Edebi eserlere tutulmak bizi daha iyi vatandaş ya da daha iyi insan” yapmaz. 2) “Edebi eserlerde karşılaştığımız ve hatta yazarın da katıldığı ahlaken kötü olan görüşlerden soğumamalıyız.” 3) “Yazarın ahlaki nitelik ya da görüşleri eserlerine değer biçmemize etki etmemelidir”

Yanıt Açıklaması: Leo Tolstoy aşırı ahlakçılığın en önemli savunucularındandır.