Türkiye´de Felsefenin Gelişimi 1

Yanıt Açıklaması: yüzyılda Batı felsefesi içinde iki karşıt akım olarak gelişen Fransız pozitivizmi ile Alman idealizmi karşısında Osmanlı aydını, seçimini ilkinden yana yapmıştır. Alman idealizminin kavramsal soyut yapısını kavramak zorken, pozitivizm pratik yanları nedeniyle anlaşılması kolay olmuştur. Pozitivist kavramlaştırmanın merkezinde bilimin olması, ona yönelmenin önemli nedenlerinden biridir. Bilimin bir çeşit kült haline getirilmesi, pozitivizmin pratikle olan ilişkisinde belirleyici olmuştur. Pozitivizmin, hem bilimsel disiplinler arasında yaptığı sınıflamada önceliği toplumsal bilimlere vermesi, hem de bir sosyoloji hareketi halinde gelişmesi, Osmanlı aydınlarının beklentilerine kısa vadeli cevap niteliğindedir. Özellikle felsefe siyaset ilişkisi konusunda önerileri, Osmanlı bürokrasisi için tam bir yol gösterici olmuştur. Görüldüğü üzere verilen maddelerin tamamı bu nedenler arasındadır. Doğru cevap E’dir.

Yanıt Açıklaması: Felsefe, sadece felsefe eğitimi alan ve üniversitelerin felsefe bölümlerinde çalışanların uğraştığı bir alan değildir. Hem dünyada hem de Türkiye’de bu özelliklere sahip olmayanlar da felsefeyle uğraşmış ve iyi felsefe çalışmaları ortaya koymuşlardır. Felsefeci olmayan ancak çalışmaları felsefeye yakından ilişkili olan, A. Adnan Adıvar, Fuat Köprülü ve Alaeddin Şenel ve Ziya Gökalp bunlardan birkaç tanesidir.

Yanıt Açıklaması: Ulum-u İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, Türkiye’de ilk defa felsefi denebilecek bir hareket meydana getirmiştir. Derginin kurucuları, Ahmet Şuayb, Rıza Tevfik ve Mehmet Cavid’dir. Serbest ticareti savunan dergi, August Comte ve Le Play çizgisini takip etmiştir.

Yanıt Açıklaması: Filibeli Ahmet Hilmi, materyalizmin özelliklerini şöyle sıralamıştır: 1- Yaratıcıyı inkâr ederler. 2- Varlık aleminde kuvvet ve maddeden başka bir şey görmezler. Madde ve kuvvet ezeli ve ebedi olduklarından yok edilemezler. 3- Tabiat, ezeli ve ebedi olan kendi kanunlarıyla idare olunmaktadır. 4- İnsanın zekâ ve idraki tamamıyla tecrübe ürünü olup, akıl denilen ve ihsan edilmiş bir seçkin mertebeye sahip değildir. 5- İnsan bir tabiat hadisesi olup zorunlu olarak işlemekte olan tabiat kanunlarının hüküm ve tesiri altındadır. Bu maddeler Materyalizmin temel ilkelerini yeterince açıklamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Gözlem, deney, eleştiri, karşılaştırma, tutarlılık unsurlarını kullanarak yapılan araştırmalarda izlenen yola bilimsel yöntem denir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Türkiye’de analitik felsefeyi kendine konu edinip çalışan kişilerin başında Teo Grünberg gelmektedir. Tutarlı bir tavırla, doktora tezinde işlediği konuların dışına çıkmamış, mantık ve analitik felsefe konularında derinleşmiş ve alana ilişkin kaynak eserler üretmiştir.

Yanıt Açıklaması: Çalışmada tümel din kavramı ele alınmış, Hıristiyanlık, Yahudilik İslam gibi dinler kastedilmemiştir. Schleiermacher’e dayanan bir anlayışla dinin cismi ve ruhunun olduğu görüşünü benimsemiştir.

Yanıt Açıklaması: Türk edebiyatında İlk Mutasavvuflar, Bizans Müesseselerinin Osmanlı Müesseselerine Tesiri, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu gibi birçok kitap, makale ve bildiriye imzasını atan ünlü Türk tarihçi ve felsefeci Fuad Köprülü’dür.

Yanıt Açıklaması: Servet-i Fünun dergisi, başlangıcında, Batı'ya ait ilmi, fenni bilgiler verirken sonraları edebi dergi haline gelmiştir. Ancak söz konusu dergi, Türkiye'de ilk defa tam anlamıyla felsefi denebilecek bir hareket meydana getirmiştir. (Ülken 1979, 155).

Yanıt Açıklaması: Metinde sözü edilen felsefi akım, aklı ön planda tuttuğu ve akıl temelli açıklamalara yöneldiği için Aydınlanmacılık’tır.

Yanıt Açıklaması: Tarih Boyunca İlim ve Din, Fuad Köprülü eseri değildir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Filibeli Ahmet Hilmi, Hangi Felsefe Ekolünü Seçmeliyiz? (1913) adlı yazısında felsefeden ne anladığına ilişkin görüşler ortaya koymuştur. Yazının başında, “vatan ve milletimizi kalkındırmak için mevcut felsefe ekollerinden hangisini seçmenin uygun olduğu” sorusunun yöneltildiği belirtildiğinden felsefe ile toplumsal sorunlar arasında güçlü ilişkiyi kabul ettiği görülür. Düşünce akımlarına geçmeden önce, adı belirtilen yazıda yöntem sorunu üzerinde durmuş ve yöntemin felsefe açısından ne kadar önemli olduğunu sergilemiştir.

Yanıt Açıklaması: Doğa ve insanın akıl yoluyla aydınlanması temelinde olan Aydınlanmacılık doğru cevaptır.

Yanıt Açıklaması: Nicolai Hartmann (1882-1950 ) tarafından geliştirildiği kabul edilen yeni ontoloji, Takiyettin Mengüşoğlu tarafından şöyle açıklanmaktadır: Varolanı var olan olarak tetkik eden ve var olandaki "determination" prensiplerini varolanın nevilerini, tarzlarını araştıran bir ilimdir

Yanıt Açıklaması: İlmin felsefeden çıktığı iddiası, ilmin Yunanlılardan çıktığı görüşünü temellendirme kaygısıyla ileri sürülmüştür düşüncesinde olan Sayılı'ya göre, Mısırlılarla Mezopotamyalıların, Yunanlılar anlamında bir felsefeleri yoktu.Halbuki ilimleri vardı ve bu ilim Yunanlılardan önce dikkate değer gelişmeler göstermiştir. Bu durumda ilmin felsefeden çıktığı görüşünü kabul etmek kolay olmamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Modern analitik felsefe, başka yoldan edinilemeyen bilgiler şöyle dursun, doğrudan doğruya ve tek başına hiçbir bilgi ortaya koymak iddiasında değildir. Felsefenin amacı, bir takım önermeler (yani bilgiler) ortaya koymak değil, eldeki önermeleri aydınlatmaktır.

Yanıt Açıklaması: Yıldırım’a göre bilim felsefesinin amacı, bilimi anlatmaktır. Kitabın amacı, bilimi bir bilgi yığını olarak değil, bir düşünme yöntemi olarak açıklamaktır.

Yanıt Açıklaması: Rousseau'nun Toplum Sözleşmesi adlı kitabı, etki açısından öne çıkanlardandır.

Yanıt Açıklaması: Sosyal Darwinizmin en genel tanımını Hofstadter yapmıştır. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Pozitivizmin yaygınlaşmasında etkili olan üç dergi vardır: Servet-i Fünun (1891-1942), Ulum-u İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası (1908-1910), İçtimaiyat Mecmuası (1917).