Türkiye´de Felsefenin Gelişimi 1

Yanıt Açıklaması: Nermi Uygur, analitik felsefe anlayışını benimseyip sürdürmüştür. Felsefenin tarihsel disiplinlerindeki sorun yumakları üzerine çalışmak yerine, felsefe yapmanın şartları, felsefi tutumun özellikleri üzerinde yoğunlaşmıştır.

Yanıt Açıklaması: Gökberk’e göre aydınlanma, düşünme ve değerlendirmenin geleneklere bağlı olmaktan kurtulup insanın kendi aklı ile, kendisinin yapmış olduğu denemeler ve gözlemler ile hayatını aydınlatmaya girişmesidir (Gökberk 1948, 11). Aklın yol göstericiliği, din ve geleneği aklın eleştirel süzgecinden geçirmek anlamına gelir (Gökberk 1997/12, 140). Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Varlık ve Zaman, M. Heidegger'in eseridir.

Yanıt Açıklaması: Yazının başında, "vatan ve milletimizi kalkındırmak için mevcut felsefe ekollerinden hangisini seçmenin uygun olduğu" sorusunun yönelttiği görülmektedir. Öte yandan, Filibeli Ahmet Hilmi'nin bu yazıda felsefe ile toplumsal sorunlar arasında güçlü ilişkiyi kabul ettiği görülür. Ayrıca Düşünce akımlarına geçmeden önce, adı belirtilen yazıda yöntem sorunu üzerinde durmuş ve yöntemin felsefe açısından ne kadar önemli olduğunu sergilemiştir. Düşünme ile yöntem arasında da bağlantı kuran Filibeli’ye göre; medeni hayatta en çok lazım olan ve lüzumu zaruret derecesinde bulunan şey, düşünce ve uygulamada doğru bir yönteme uymaktır. Oysa yazıda estetik üzerinde durulmamıştır Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması: Eğer bir felsefe ekolü, bilimsel kaide ve düsturlara düşmemek amacındaysa, bilime ait şu genel ilkelere uyması gerekir: 1-Olayların ardışıklığından çıkarılan “zaruret ve kanun” düşünceleri, 2-Olayların analizi neticesinde ortaya çıkan “genel irtibat ve denge” fikirleri. 3-Varlıkların incelenmesinden elde edilmiş olan “maddenin birliği ve kuvvetin birliği” fikirleri.                                                   4- Madde ve kuvvetin incelenmesinden anlaşılan “maddenin ve kudretin birliği” fikirleri.                                                         5-Bilimsel incelemelerin sonucunda zaruri olarak meydana gelen “varlık” fikri.

Yanıt Açıklaması: Gökberk’in kaygıları, yetiştiği dönemin şartlarının da etkisiyle, siyasal bir temele dayanmaktadır. Söz konusu siyasi temel, üyesi olduğu toplumun, savaşları sürekli kaybetmesi, toprakların işgal edilmesiyle kurumların çökertilmesi, yeni bir yapılanmayla ayağa kalkma çabaları, dönemin bütün düşünürlerini derinden etkilemiştir.

Yanıt Açıklaması: Kâtip Çelebi’ye göre felsefe ilimleri; Matematik ilimleri, Mantık ilimleri, Fizik ilimleri ve İlahi ilimler olmak üzere dört çeşittir. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: Eserleri: Tarih-i İslam, Allah’ı inkar Mümkün müdür? İlm-i Ahvali Kur’an, Hangi Felsefi Ekolü Kabul Etmeliyiz? Üss-i İslam, Huzur-i Akl ü Fende Maddiyun Meslek-i Delaleti, Tasavvuf-i İslami ve Funun-ı Cedide ve Felsefe, Amak-ı Hayal, Türk Ruhu Nasıl Yapılır, Müslümanlar Dinleyiniz, Üç Feylosof, Ahval ür-Ruh, Yeni Akaid, şeyh Bedrettin, Bektaşiler.

Yanıt Açıklaması: Felsefe bilgisi ve felsefe sistemleri zaman içinde eskimezler. Oysa bilimde eskiyen bir teori atılır. Bir felsefe sistemi, varlığı açıklamada tutarlı ise daima geçerlidir; Platon ve Descartes sistemlerinin zamanımızda geçerli olması gibi. Doğru cevap E'dir.

Yanıt Açıklaması: II. ve III. şıklarda verilen görüşler ve bilgiler Nermi Uygur’a aittir. Tunalı’ya göre resim sanatı düşüncelerini temellendirmek için örnek olmuştur.

Yanıt Açıklaması: Belirtilen dört sorudan biri olmayan “Biz kimiz?” sorusudur.

Yanıt Açıklaması: Filibeli Ahmet Hilmi’nin Eserleri: Tarih-i İslam, Allah’ı inkar Mümkün müdür? İlm-i Ahvali Kur’an, Hangi Felsefi Ekolü Kabul Etmeliyiz? Üss-i İslam, Huzur-i Akl ü Fende Maddiyun Meslek-i Delaleti, Tasavvuf-i İslami ve Funun-ı Cedide ve Felsefe, Amak-ı Hayal, Türk Ruhu Nasıl Yapılır, Müslümanlar Dinleyiniz, Üç Feylosof, Ahval ür-Ruh, Yeni Akaid, Şeyh Bedrettin,ve Bektaşiler’dir.

Yanıt Açıklaması: Bilimlerin gayesi, hadiselerin yaslarını bilmektir. Felsefede gaye, manevi tabiatımızı idare etmektir. Bilimler faydacıyken felsefe idealisttir (Gökalp 2006, 474). Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Şıklarda verilen tüm kitaplar Nermi Uygur’a aittir. A şıkkında verilmiş olan “Felsefenin Çağrısı” adlı kitap Uygur’un baş yapıtı olarak görülmektedir. Bu kitap, felsefenin felsefesi üzerine beş denemeyi kapsamaktadır. Felsefe nedir? Sorusuna belli bir aydınlık getirme savaşındadır.

Yanıt Açıklaması: Felsefe sistemleri yalnız siyasi düşünce itibariyle değil, daha birçok tali düşünceler sebebiyle de birçok ekollere ayrılmaktadır. En yaygın ekoller, Tenkitçilik, İspatçılık, Tekamülcülük olmakla birlikte, filozoflar arasında ruhçuluk ve maddecilik de yaygındır.

Yanıt Açıklaması: Gökberk'e göre eskiden din, inanç ve gelenekler bu karanlığa ışık getiriyordu ancak bugün bu karanlığa  din ve geleneklerin bulduğu yanıtlar insanları aydınlatmamaktadır. Bu yüzden aydınlama gereksinimi ile felsefe yapılmaktadr. Doğru yanıt B'dir.

Yanıt Açıklaması: İsmail Tunalı'nın bütün çalışmaları estetik ile ilgilidir. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Konu ortaklığı olmakla birlikte felsefe ile din arasındaki ayrım, esas olarak yöntem açısından ortaya çıkar. Din, evren tasavvurundaki değerlere iman edilmesini isterken, felsefi düşüncenin temel ilkeleri arasında yer alan şüphe iman etmenin önündeki en önemli etmendir.

Yanıt Açıklaması: İbni Sina, Mantığa Giriş adlı kitabında, felsefenin amacının, insanın bilme gücü ölçüsünce bütün şeylerin hakikatlerine vakıf olması şeklinde tanımlamıştır. Ona göre varolan şeyler, varlığı insanın seçimine ve eylemine bağlı olmayan ile varlığı insanın seçimine ve eylemine bağlı olan olarak ikiye ayrılmaktadırİlk kısımdaki şeylerin bilgisine teorik felsefe, ikinci kısımdaki şeylerin bilgisine pratik felsefe denir. Teorik felsefenin amacı, yalnız bilmek amacıyla nefsi yetkinleştirmektir. Pratik felsefenin amacı yalnızca bilmek suretiyle değil, aksine yapılacak şeyleri bilmek ve yapmak suretiyle nefsi yetkinleştirmektir. Şu halde teorik felsefenin amacı, amel olmayan bir düşünceye inanılmasıdır (düşüncenin bilinmesidir). Pratik felsefenin amacı ise bir amel hakkındaki düşünceyi bilmektir. Nasirüddin Tusî’ye göre pratik felsefe, insan türünün iradi davranış ve fiillerindeki faydaların, kişinin yönelmiş olduğu yetkinlik derecesine ulaşmayı gerekli kılıp dünya ve ahiret hayatının hallerini düzenlemeye götürecek bir açıdan bilinmesidir. Cevap A seçeneğidir.İlk kısımdaki şeylerin bilgisine teorik felsefe, ikinci kısımdaki şeylerin bilgisine pratik felsefe denir. Teorik felsefenin amacı, yalnız bilmek amacıyla nefsi yetkinleştirmektir. Pratik felsefenin amacı yalnızca bilmek suretiyle değil, aksine yapılacak şeyleri bilmek ve yapmak suretiyle nefsi yetkinleştirmektir. Şu halde teorik felsefenin amacı, amel olmayan bir düşünceye inanılmasıdır (düşüncenin bilinmesidir). Pratik felsefenin amacı ise bir amel hakkındaki düşünceyi bilmektir (ibni Sina 2006/1, 5). Nasirüddin Tusî’ye göre pratik felsefe, insan türünün iradi davranış ve fiillerindeki faydaların, kişinin yönelmiş olduğu yetkinlik derecesine ulaşmayı gerekli kılıp dünya ve ahiret hayatının hallerini düzenlemeye götürecek bir açıdan bilinmesidir. Cevap A seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: İsmail Tunalı, çalışmalarının hemen hepsini estetik konusunda yapmış ve bu alanın kaynak eserlerini üretmiştir. Çalışmalarının tamamı estetik olduğundan, felsefe anlayışı da bu çerçevede şekillenmiştir. Doğru yanıt E'dir.