Türkiye´de Felsefenin Gelişimi 1

Yanıt Açıklaması: Felsefenin Işığında Modern Resim (1962) adlı kitap Tunalı'nın resim örneğinden hareketle modern sanatın felsefi temellerinin sergileyen bir çalışmadır. Doğru yanıt C'dir.

Yanıt Açıklaması: Kuram Eylem Bağlamı adlı kitabın girişinde, bu kitap neden yazıldı? sorusu sorulmuş ve soru hem dürtü, hem de amaç yönünden ele alınmıştır. Kitabı yazmaya yönelten dürtü, “kuram ile eylem arasındaki ilişkiler” başlığı altında toplanabilecek olan birçok soru, kaygı, merak, tedirginlik, çekicilik ve şaşmanın gittikçe artan bir basınçla yaşayıp düşünme gündeminde, iyiden iyiye ağır basması olduğu belirtilmiştir. Burada dile getirdiği kaygı, felsefi bir temellendirme ihtiyacıyla ilgilidir.

Yanıt Açıklaması: Macit Gökberk ve Bedia Akarsu, Atatürkçülük ve Atatürk inkılaplarıyla çok yakından ilgilenmişler, bu konularda çok sayıda makaleler yayınlamakla birlikte, daha çok bu konuların siyasi yorumlarını yapmışlar, felsefi temellendirmelere gitmemişlerdir.

Yanıt Açıklaması: 1966 yılında Hüseyin Batuhan ve Teo Grünberg, İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü’nden ODTÜ Bilim Felsefesi ve Mantık Seksiyonu başlıklı anabilimdalına denk gelen birimi oluşturmuşlardır. Cevap B şıkkıdır.

Yanıt Açıklaması: Felsefedeki şüphe ile dindeki iman, bir araya gelmez iki karşıt değeri temsil ettiklerinden, evren tasavvuru oluşturan iki düşünce biçimini birbirlerinden uzaklaştırmışlardır. Felsefe doğası gereği, şüpheyi içerdiğinden, hiçbir zaman bir felsefe öğretisine iman edilemeyeceği gerçeğini benimsemek durumundadır. Felsefeye iman edildiğinde, o öğreti felsefe olmaktan çıkar. Din açısından felsefenin sahip olduğu özellikler, kabul edilebilir gözükmemektedirler. İman edilen şeyden şüphe edilmesini, hiç bir din kabul etmemiştir.

Yanıt Açıklaması: Felsefenin olumsuzlanmasında önde gelen isimlerden biri olan Gazalî’ye göre, felsefe, hakikate varma yollarından biridir. Gazalî, İslam akidelerinden hareketle düşünce üreten ve hakikate varmaya çalışanları dört sınıfta toplamıştır: 1- Rey ve istidlal sahibi olduklarını iddia eden kelamcılar. 2- Hakikatleri “imam-ı masumdan” öğrendiklerini söyleyen Batiniye fırkası. 3- Mantık ve burhandan hareket eden filozoflar. 4- Tanrı’nın huzurunda bulunduklarını iddia eden mutasavvıflar (Gazali 1990, 21-22). Ona göre bu gurupların dışında hakikati aramak umutsuz bir uğraştır. Bunların dışında kalan çalışma alanları taklit esasına dayanır ve taklitle hakikate varmanın imkanı yoktur.

Yanıt Açıklaması: D” seçeneğinde verilen her ilmi eleştirmek yedinci vazife olarak yapılması gerekenlerden biri değildir.

Yanıt Açıklaması: Seçeneklerde verilen konular Ziya Gökalp’in ilgilendiği konular olmakla birlikte, felsefenin konusu, gayesi ve ahlakın hedefi görüşleri Gökalp’e aittir.

Yanıt Açıklaması: Ahmet Mithat Efendi, iki türlü bilmeyi iki örnekle açıklamıştır. “Büyük Petro’nun dünyayı fethetmesini bilmek” ve “iki kere ikinin dört ettiğini bilmek”. İlki hakkında farklı görüşler ortaya atılabilir ancak ikinci önermenin başka türlü olması mümkün değildir. Bazı bilgilerin farklı olduğunu bilmek ile bir bilginin farklı olamayacağını bilmek önemli bir ayrımdır. İmdi bunun ilkine “ilim” ve ikincisine “fen” dendiğinde, istenen ayrım gerçekleşmiş olur. Fen bilgilerinin başka türlüsü mümkün değildir

Yanıt Açıklaması: Felsefe (hikmet), “her şeyin, her hükmün doğrusu” ise hakim (filozof), her şeyin doğrusunu yapan insan olmak zorundadır. Sözü eylemine uymayan kişi, kendi kendisiyle çelişkiye düşen bir yalancıysa, yalancı, hakim değil, şahit bile olamaz.Felsefeyi, hikmet üzerinden tanımladığından, ahlak ve din temelli yaşama felsefesine taraftar olduğu izlenimi vermektedir.

Yanıt Açıklaması: Macit Gökberk Felsefenin Evrimi (1979) adlı kitabın Önsöz’ünde felsefe anlayışına ilişkin ipuçları vermiştir. “Felsefe tarihi neden gerekli” sorusunu cevaplamak için “Felsefe nedir” sorusunu öne çıkarmış ve bu sorunun yanıtının kolay olmadığını belirtmiştir. Ona göre felsefe, felsefeye özgü olan, iyi, doğru, güzel nedir gibi bir takım soruları, özel bir tutumla ele alır. Felsefede görülen tutum da, hep temele kadar gitmek, sonuna kadar gitmek çabasıdır.

Yanıt Açıklaması: B şıkkında verilen Takiyettin Mengüşoğlu ilk kuşak felsefe hocalarından biridir. Diğer şıklarda verilen isimler ikinci kuşak olarak geçmektedir.

Yanıt Açıklaması: İlk İslam filozoflarının felsefenin kökenine ve tanımlarına ilişkin kabulleri, yeni yaklaşım tarzını kendi evren tasavvuru içine yerleştirmelerini kolaylaştırmıştır. Ayrıca felsefe (hikmet) tanımları, onların soruna nasıl bir yaklaşım içinde olduğunu ortaya koymaktadır. Hikmet, işleri gereği gibi sağlam ve kusursuz yapmak; manaları idrak etmek; en değerli varlıklar hakkındaki en üstün bilgiye ulaşmak; insanın gücü ölçüsünde nesnelerin mahiyetini ve hakikatini bilmek anlamlarında kullanılmıştır. Terime yüklenilen anlamlar, terimin felsefe yerine kullanıldığını göstermektedir.

Yanıt Açıklaması: Ahmet Mithat Efendi’ye göre felsefe, yani hikmet, insan zihninin bir çeşit pusulasıdır ki, hangi konu ve meselede olursa olsun insanın ortaya koyacağı en doğru hüküm, felsefenin kılavuzluğuyla gerçekleşecektir.

Yanıt Açıklaması: Fen bilgisinde, bir şey hakkında verilen hükümler değişmediğinden, fen ilimden daha güçlüdür. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Filibeli’ye göre, hakikati örten hayallerin yırtılmasıyla, insan, dünyanın gerçekliğiyle yüzleşir. Bu yüzleşme hayal kurmaktan düşünme aşamasına geçişli sağlar. Düşünme ile yöntem arasında bağlantı kuran Filibeli’ye göre medeni hayatta en çok lazım olan ve lüzumu zaruret derecesinde bulunan şey, düşünce ve uygulamada doğru bir yönteme uymaktır.

Yanıt Açıklaması: İnsan adlı eser Ahmet Mithat Efendi, Varlık ve Oluş adlı eser Hilmi Ziya Ülken’e ait eserlerdir.

Yanıt Açıklaması: Dünya Görüşü, Edmund Husserl’de Başkasının Beni Sorunu, Dilin Gücü, Felsefenin Çağrısı, Güneşle, İnsan Açısından Edebiyat, Kuram Eylem Bağlamı Çözümleyici Bir Felsefe Denemesi, 100 Soruda Türk Felsefesinin Boyutları, Yaşama Felsefesi gibi pek çok kitabın yazarı Nermi Uygur’dur.

Yanıt Açıklaması: Filibeli’ye göre medeni hayatta en çok lazım olan ve lüzumu zaruret derecesinde bulunan şey, düşünce ve uygulamada doğru bir yönteme uymaktır (F. Ahmet Hilmi 1999, 4). İslam dünyası ya da Doğu eleştirel bir şekilde incelendiğinde, en büyük eksikliğin yöntemsizlik olduğu görülür. Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Gökberk’in ilk çalışmalarında, felsefeden ne anladığına ilişkin görüşleri şu şekilde özetlenebilir: Felsefe, çağın kültürüne bilinci duyurmak, kültürün gücünü artırmak, bunalım dönemlerinde bütün varlığımızı  kucaklamak, sadece teorik aydınlanma değil pratik düzenin ışığına açılan yolları göstermek, hayata rehberlik  etmek, karanlık bir anlama sahip hayatı aydınlatmak, din yeterli olmadığından hayatı anlamlandırmak, bugünün  insanına ışığını kendi bulmasında yardımcı olmak için kültürel yapı içinde oluşan, ferdin belirlenmesi görevlerini yerine getirmektedir.