Türkiye´de Felsefenin Gelişimi 1

Yanıt Açıklaması: Evren tasavvurları, tarih boyunca sırasıyla, efsaneler, dinler, felsefe, bilim ve siyaset tarafından kurulmuşlardır. Bu unsurlar arasında E seçeneğindeki savaşlar yoktur.

Yanıt Açıklaması: Varlık ve Oluş kitabı, çağdaş fizikteki tamamlayıcılık fikri, Eflatun’un Dyade (ikilem) fikri ve Husserll fenomenolojisi dayanak olarak alınarak geliştirilmiştir. Doğru cevap B'dir.

Yanıt Açıklaması: Ahmet Mithat Efendi’nin felsefeyle ilgili yazıları: Felsefe ve Feylosoflar, Felsefenin Sergüzeşt-i Ahvali, Hürriyetin Mahiyeti, Duvardan Bir Sada, İnsan, Schopenhauer’ın Yeni Hikmeti (1887), Nevm ve Halat-ı Nevm (Uyku ve Haller), Voltaire Yirmi Yaşında ya da İlk Aşkı (1885), Ekonomi Politik (1879), bilimlerin tanıtılmasıyla ilgili Düğümlerin Çözümü (Hallu’l-Ukad) (1890), Paris’te otuz Bin Budist (1890), Ben Neyim? Materyalist Hikmete Müdafaa (1891)’dır.

Yanıt Açıklaması: Nermi Uygur, felsefede temellendirmelerin de felsefenin yapısına ilişkin olduğu görüşündedir. Felsefedeki cevapların mantıkça kuruluşu üzerinde yoğunlaşmak istediğini bildirmiştir. Felsefe cevabını iyi bir şekilde görmek için ve “izm”den kurtulmak için, sorunu bir felsefe öğretisi açısından incelemeyeceğini belirtmiştir. Takip edeceği yol, Bir felsefe cevabı nedir? sorusudur. Ona göre felsefe cevabında temellendirme esastır. Doğru cevap A'dır.

Yanıt Açıklaması: Felsefenin ilk tanımını yaptığını bildirdiği Pythagoras’a göre, eşyanın tabiatını araştırarak seyredenler, filozoflardır. Ona göre felsefe, eşyanın tabiatını araştırmadan ibaret değildir, fizik ve kimya da bu görevi yaparlar. Doğu ve Batı’da felsefe yani hikmet hakkında ileri sürülen tanımlar sentezlendiğinde, felsefe tanımının, “her şeyin, her hükmün doğrusu” olabileceği düşüncesine varmıştır.

Yanıt Açıklaması: Türk Ruhu Nasıl Yapılır ve Müslümanlar Dinleyiniz adlı eserler Filibeli Ahmet Hilmi’ye aitlerdir. I, II ve V. numaralarda verilen eserler Ahmet Mithat Efendi’ye aittir.

Yanıt Açıklaması: Filibeli Ahmet Hilmi, İslam Tarihi adlı kitabında, felsefe adını ilimle karşılaştırmalı olarak ele almıştır.

Yanıt Açıklaması: Macit Gökberk Kant ve Herder’in Tarih Anlayışları(1948) adlı ilk kitabında, esas olarak Aydınlanma dönemi özellikleri çerçevesinde, tarih felsefesinin önemini göstermeyi ve sahip olduğu nitelikleri tanıtmayı hedeflemiştir. 125 sayfalık kitabın 79 sayfası, aydınlanma dönemiyle, geri kalan 45 sayfa Kant ve Herder’in tarih görüşlerine ayrılmıştır. Söz konusu kitap, tarih sorunun aydınlanma bağlamında ele almış olsa da bir felsefe sorunun derinlemesine inceleme örneği olarak görülebilir.

Yanıt Açıklaması: A, B, C ve D şıklarında verilen isimler birinci kuşak felsefe hocalarıdır. E şıkkında ise ikinci kuşak felsefe hocası olan Nermi Uygur verilmiştir.

Yanıt Açıklaması: İbn-i Sina, Mantığa Giriş adlı kitabında, felsefenin amacının, insanın bilme gücü ölçüsünce bütün şeylerin hakikatlerine vakıf olması şeklinde tanımlamıştır. Ona göre varolan şeyler, varlığı insanın seçimine ve eylemine bağlı olmayan ile varlığı insanın seçimine ve eylemine bağlı olan olarak ikiye ayrılmaktadır. İlk kısımdaki şeylerin bilgisine teorik felsefe, ikinci kısımdaki şeylerin bilgisine pratik felsefe denir.

Yanıt Açıklaması: Felsefenin evren tasavvuru kurma teşebbüsü, ilkin Eskiçağ Yunan medeniyetinde gerçekleşmiştir. Bu teşebbüs, aynı zamanda felsefenin yeni bir düşünce yapısı olarak kurulmasını da sağlamıştır.

Yanıt Açıklaması: Ziya Gökalp, Darülfunun’un ilk yıllarında hocalık yapan kişiler arasındadır. Nitekim hocalık dönemi kısa sürenlerden biridir ve reform öncesi dönemdedir.

Yanıt Açıklaması: Konu, Bilimlerin konusu hadiselerle sınırlıdırlar. Felsefenin konusuysa, bütün hadiseleri konu edinmekten başka ruhumuzdaki tahayyüller ve fikirleri de konu edinir (Gökalp 2006, 473). Gaye, bilimlerin gayesi, hadiselerin yaslarını bilmektir. Felsefede gaye, manevi tabiat›m›z› idare etmektir. Bilimler faydacıyken felsefe idealisttir (Gökalp 2006, 474). Yöntem, bilim salt akla dayanır, deney ve gözlemle yapılan şeyleri kabul eder ve akıl hakimdir. Felsefe, akıl ile duygu ve bunların toplamı olan kalbe dayanır. Bilimden beklenen aklın tatminken, felsefeden beklenen, aklımızı, ruhumuzu, irademizi tatmin etmesidir. Felsefe, bilime muhalif olmamalı, manevi ihtiyaçlarımızı tatmin etmelidir (Gökalp 2006, 474). Sonuçlar, bilimin sonuçları, milletleraras› ve dinler arasıdır. O, fiziksel deneyler ile ispat edildiği için her din taraftarı kabul eder. Her dininin ayrı geometrisi, matematiği, fiziği yoktur, hepsi birdir.

Yanıt Açıklaması: Ziya Gökalp, yayın konusunda üretken biri olmuştur. Şiirleri bir kenara bırakılırsa, yazdığı makaleler on cilt halinde Kültür Bakanlığı tarafından yayınlamışlardır. Baskı sırasına göre onun önemli sayılan kitapları şunlardır: Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak; Türk Töresi; Türkçülüğün Esasları; Türk Medeniyeti Tarihi.

Yanıt Açıklaması: Felsefeye Giriş (1958.) kitap, felsefenin temel sorunlarını tanıtmakta ve bu konular çerçevesinde, eski ve yeni felsefe anlayışlarının farkına dikkat çekmektedir. Mengüşoğlu, söz konusu çalışmada bir yandan felsefe sorunlarını tanıtırken bir yandan da kendisinin de dâhil olduğu ve hocası N. Hartmann tarafından kurulan yeni ontoloji açısından yorumlamaktadır.

Yanıt Açıklaması: Felsefenin yöntemi, şüphe, eleştiri, tanımlama, tutarlılık, sınıflama, ilkelere varma ve genelleştirme gibi özelliklere sahiptir. Cevap D' dir.

Yanıt Açıklaması: Kant’ın ortaya koyduğu bu son soru felsefi antropolojinin yolunu açtığından Mengüşoğlu için önemlidir. Doğru yanıt A'dır.

Yanıt Açıklaması: Ziya Gökalp, Eski Türklerde Felsefe adlı yazısında, eski Türklerde dinden ayrı bir felsefenin olmadığını, din ile felsefenin aynı şey olduklarını belirtmiştir. Eski Türk felsefesini tetkik etmekle, eski dini tetkik etmiş olacağını bildirmiş, bu başlık altında eski Türk dinini anlatmıştır. Gökalp’in bu tutumu, eski çağlarda felsefe ile dinin aynı anlama geldiğini kabul ettiğini göstermektedir. Türkçülüğün Esasları adlı kitabının Felsefi Türkçülük bölümünde felsefeyi bilimle karşılaştırmalı bir şekilde ele alarak bu konudaki anlayışını ortaya koymuştur. Ona göre ilim, nesnel ve müspet olduğu için milletler arasıdır ve bundan dolayı ilimde Türkçülük olmaz. Fakat felsefe, ilme dayanmış olmakla birlikte ilmi düşünüşten başka türlü bir düşünüş tarzıdır. Felsefenin nesnel ve müspet unvanlarını alabilmesi, ancak bu sıfatları haiz olan ilimlere uygun olması sayesindedir. İlmin kabul etmediği hükümleri felsefe kabul edemez. İlmin ispat ettiği hükümleri felsefe ortadan kaldıramaz. Felsefe bu iki kayıt dışında tamamen hürdür.

Yanıt Açıklaması: Ahmet Mithat Efendinin iktisadi konuları ele alan ve mektuplar şeklinde biçimlendirdiği eserinin adı Hallü’l Ukad'dır.  Doğru cevap C'dir.

Yanıt Açıklaması: Ülken’e göre felsefenin konusu, her şeyden önce ilk felsefedir. İlk felsefe , ilimler ve doktrinlerde ortaktır. İlimlerin teorilerinde de bazı fikir ayrılıkları doğarken ilk felsefede doğamaz. Çünkü düşünmek ve ortak metotlara göre ilimleri kurmak mümkün olmazdı. İlk felsefe düşünce tarihi boyunca insan aklının temeli olmuştur. İlk felsefeyi yöntem olarak kabul eden Ülken, onu varlık sorunuyla da ilişkilendirmiştir.